Frammistöðu...? Þórarinn Þórarinsson skrifar 23. nóvember 2018 07:00 Fyrir 69 árum sá George Orwell fyrir þann dapurlega og merkingarlausa heim sem við byggjum í dag og kynnti hugtakið „newspeak“ til sögunnar í bókinni Nítján hundruð áttatíu og fjögur. Með því að brengla og rugla merkingu orða og hugtaka, fletja út merkingu tungumálsins, tókst alræðisvaldinu að lama sjálfstæða og gagnrýna hugsun í dystópískri framtíð ársins 1984. Skáldsaga Orwells hefur sjálfsagt aldrei átt betur við en núna og gæti hæglega borið titilinn Tvö þúsund og átján. Dauðhreinsun tungumálsins gengur svo hryllilega vel að öfugsnúinn rétttrúnaðurinn er að útrýma allri tvíræðni og fjöri úr tungumálinu. Öruggara að hafa þetta steindautt og leiðinlegt þannig að enginn þurfi nú að móðgast. Þessar öfgar ganga svo langt að ekki má lengur segja fólki upp störfum á mannamáli. Orðskrípið „frammistöðuvandi“ dúkkaði upp í umræðunni í vikunni. Eðlilega virðist enginn þekkja merkingu þess enda ólíklegt að nokkur hugsandi manneskja hafi heyrt það áður, hvað þá lagt sér í munn, fyrr en seint í nóvember 2018. Ég reyndi árangurslaust að fletta „frammistöðuvanda“ upp í orðabókum. Rakst á frammivið, frammí og alls konar annað en engan frammistöðuvanda. Út frá samhenginu datt mér helst í hug að fletta upp orðinu „vanhæfur“. Og samkvæmt orðabókum merkir það að vera „ekki hæfur, ómögulegur, óhæfur“. Veit ekkert hvort þessar orðabókarskilgreiningar ná utan um merkingarleysi „frammistöðuvanda“ en eigum við í alvöru talað ekki bara að reyna að standa vörð um lágmarks heilbrigða hugsun og reyna frekar að halda áfram að tala raunverulegt, kjarnyrt manna (kvenna og karla) mál? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þórarinn Þórarinsson Mest lesið Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór
Fyrir 69 árum sá George Orwell fyrir þann dapurlega og merkingarlausa heim sem við byggjum í dag og kynnti hugtakið „newspeak“ til sögunnar í bókinni Nítján hundruð áttatíu og fjögur. Með því að brengla og rugla merkingu orða og hugtaka, fletja út merkingu tungumálsins, tókst alræðisvaldinu að lama sjálfstæða og gagnrýna hugsun í dystópískri framtíð ársins 1984. Skáldsaga Orwells hefur sjálfsagt aldrei átt betur við en núna og gæti hæglega borið titilinn Tvö þúsund og átján. Dauðhreinsun tungumálsins gengur svo hryllilega vel að öfugsnúinn rétttrúnaðurinn er að útrýma allri tvíræðni og fjöri úr tungumálinu. Öruggara að hafa þetta steindautt og leiðinlegt þannig að enginn þurfi nú að móðgast. Þessar öfgar ganga svo langt að ekki má lengur segja fólki upp störfum á mannamáli. Orðskrípið „frammistöðuvandi“ dúkkaði upp í umræðunni í vikunni. Eðlilega virðist enginn þekkja merkingu þess enda ólíklegt að nokkur hugsandi manneskja hafi heyrt það áður, hvað þá lagt sér í munn, fyrr en seint í nóvember 2018. Ég reyndi árangurslaust að fletta „frammistöðuvanda“ upp í orðabókum. Rakst á frammivið, frammí og alls konar annað en engan frammistöðuvanda. Út frá samhenginu datt mér helst í hug að fletta upp orðinu „vanhæfur“. Og samkvæmt orðabókum merkir það að vera „ekki hæfur, ómögulegur, óhæfur“. Veit ekkert hvort þessar orðabókarskilgreiningar ná utan um merkingarleysi „frammistöðuvanda“ en eigum við í alvöru talað ekki bara að reyna að standa vörð um lágmarks heilbrigða hugsun og reyna frekar að halda áfram að tala raunverulegt, kjarnyrt manna (kvenna og karla) mál?
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun