Heims um ból 24. desember 2004 00:01 "Heims um ból helg eru jól" segir í texta Sveinbjarnar Egilssonar í hinum þekkta jólasálmi, sem nú um hátíðarnar mun hljóma í kirkjum landsins og víðar um land þar sem fólk kemur saman. Rætur þessa fallega sálms liggja í bænum Obendorf í Austurríki í námunda við Salzburg, og má rekja þær allt aftur til 24. desember árið 1818 þegar sálmurinn var fyrst fluttur við messu þar í bænum. Sagan segir að Joseph Mohr aðstoðarprestur hafi samið textann tveimur árum fyrr, en hann hafi að morgni aðfangadags komið að máli við Franz Gruber, sem þá var tónlistarkennari á staðnum, og beðið hann að semja lag við textann fyrir tvo einsöngvara, kór og gítar. Þeir fluttu það svo ásamt öðrum við messu í Nikulásarkirkjunni um kvöldið, og síðan hefur það hljómað víða um heim. Á þýsku hefjast öll versin 6 á orðunum "kyrra nótt - heilaga nótt" og hinn enskumælandi heimur hefur þýtt það beint, en hér fór Sveinbjörn Egilsson aðrar leiðir sem kunnugt er. Í þau nærri 200 ár sem sálmurinn hefur verið sunginn hefur hann átt sinn þátt í að sameina fólk um jólahátíðina - sameina fjölskyldur, vini og félaga. Það er hreint ótrúlegt hve mikil áhrif sálmurinn hefur haft á hinn kristna heim. Á þessari hátíð frelsarans er hollt að huga að hinum andlegu verðmætum. Hin veraldlegu verðmæti skipta menn oft miklu máli um stundarsakir, en þegar upp er staðið eru það hin andlegu verðmæti, góð heilsa og vináttan, sem skipta mestu máli. Fólk leggur mikið á sig og ferðast yfir lönd og yfir höf til að vera með sínum um jólin. Það eru engir aðrir dagar á árinu sem skipta eins miklu máli í þessum efnum og þeir sem eru nú framundan. Þrátt fyrir að ytri búnaður hátíðarinnar hafi breyst í áranna rás er það þó alltaf fæðing frelsarans og kærleikurinn sem eru miðpunkturinn. Í nútímaþjóðfélagi er það hraðinn og ysinn sem er orðinn meira áberandi en áður. Margskiptar fjölskyldur koma líka æ meira við sögu, fjölskyldumynstrið er orðið svo flókið hjá sumum, að það getur verið heilmikið mál að skipuleggja jólahátíðina þannig að allir geti hist og verið saman og notið hátíðarinnar. En það eru því miður ekki allir sem geta verið í faðmi fjölskyldu og vina um jólin. Sumir þurfa að dvelja á sjúkrahúsum eða öðrum stofnunum. Margir þurfa að sinna skyldustörfum til sjós og lands og í fjarlægum heimshlutum, þar sem almennt eru ekki haldin jól, en hvar sem kristnir menn eru staddir reyna menn að gera eitthvað sem minnir á jólahátíðina, og þá gjarnan heimalandið. Það eru lítil jól hjá Íslendingum í útlöndum ef þeir hafa ekki hangikjöt við höndina og geta ekki hlustað á jólamessuna í Útvarpinu. "Friður á jörðu, því faðirinn er/fús þeim að líka, sem tilreiðir sér" segir Sveinbjörn Egilsson svo í sálminum góða. Það er því miður ekki því að heilsa að það sé alls staðar friður á jörðu. Það er margskonar ófriður í gangi, ekki bara stríð með öllum þeim hörmungum sem þeim fylgja, heldur ófriður manna í milli sem birtist í ýmsum myndum. Reynum að láta boðskap jólasálmsins ríkja í hjörtum vorum um hátíðarnar. Gleðileg jól. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fastir pennar Kári Jónasson Mest lesið Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson Skoðun Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun 48 daga blekking: Loforð sem leiðir til lögbrota? Svanur Guðmundsson Skoðun Hverjir eiga Ísland? Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun Úrsúla og öryggismálin - Stöndum gegn vígvæðingu Guttormur Þorsteinsson Skoðun
"Heims um ból helg eru jól" segir í texta Sveinbjarnar Egilssonar í hinum þekkta jólasálmi, sem nú um hátíðarnar mun hljóma í kirkjum landsins og víðar um land þar sem fólk kemur saman. Rætur þessa fallega sálms liggja í bænum Obendorf í Austurríki í námunda við Salzburg, og má rekja þær allt aftur til 24. desember árið 1818 þegar sálmurinn var fyrst fluttur við messu þar í bænum. Sagan segir að Joseph Mohr aðstoðarprestur hafi samið textann tveimur árum fyrr, en hann hafi að morgni aðfangadags komið að máli við Franz Gruber, sem þá var tónlistarkennari á staðnum, og beðið hann að semja lag við textann fyrir tvo einsöngvara, kór og gítar. Þeir fluttu það svo ásamt öðrum við messu í Nikulásarkirkjunni um kvöldið, og síðan hefur það hljómað víða um heim. Á þýsku hefjast öll versin 6 á orðunum "kyrra nótt - heilaga nótt" og hinn enskumælandi heimur hefur þýtt það beint, en hér fór Sveinbjörn Egilsson aðrar leiðir sem kunnugt er. Í þau nærri 200 ár sem sálmurinn hefur verið sunginn hefur hann átt sinn þátt í að sameina fólk um jólahátíðina - sameina fjölskyldur, vini og félaga. Það er hreint ótrúlegt hve mikil áhrif sálmurinn hefur haft á hinn kristna heim. Á þessari hátíð frelsarans er hollt að huga að hinum andlegu verðmætum. Hin veraldlegu verðmæti skipta menn oft miklu máli um stundarsakir, en þegar upp er staðið eru það hin andlegu verðmæti, góð heilsa og vináttan, sem skipta mestu máli. Fólk leggur mikið á sig og ferðast yfir lönd og yfir höf til að vera með sínum um jólin. Það eru engir aðrir dagar á árinu sem skipta eins miklu máli í þessum efnum og þeir sem eru nú framundan. Þrátt fyrir að ytri búnaður hátíðarinnar hafi breyst í áranna rás er það þó alltaf fæðing frelsarans og kærleikurinn sem eru miðpunkturinn. Í nútímaþjóðfélagi er það hraðinn og ysinn sem er orðinn meira áberandi en áður. Margskiptar fjölskyldur koma líka æ meira við sögu, fjölskyldumynstrið er orðið svo flókið hjá sumum, að það getur verið heilmikið mál að skipuleggja jólahátíðina þannig að allir geti hist og verið saman og notið hátíðarinnar. En það eru því miður ekki allir sem geta verið í faðmi fjölskyldu og vina um jólin. Sumir þurfa að dvelja á sjúkrahúsum eða öðrum stofnunum. Margir þurfa að sinna skyldustörfum til sjós og lands og í fjarlægum heimshlutum, þar sem almennt eru ekki haldin jól, en hvar sem kristnir menn eru staddir reyna menn að gera eitthvað sem minnir á jólahátíðina, og þá gjarnan heimalandið. Það eru lítil jól hjá Íslendingum í útlöndum ef þeir hafa ekki hangikjöt við höndina og geta ekki hlustað á jólamessuna í Útvarpinu. "Friður á jörðu, því faðirinn er/fús þeim að líka, sem tilreiðir sér" segir Sveinbjörn Egilsson svo í sálminum góða. Það er því miður ekki því að heilsa að það sé alls staðar friður á jörðu. Það er margskonar ófriður í gangi, ekki bara stríð með öllum þeim hörmungum sem þeim fylgja, heldur ófriður manna í milli sem birtist í ýmsum myndum. Reynum að láta boðskap jólasálmsins ríkja í hjörtum vorum um hátíðarnar. Gleðileg jól.
Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun
Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun