Fer Írak sömu leið og Íran? 28. ágúst 2005 00:01 Eitt frægasta atvikið frá dögum innrásar Bandaríkjamanna í Írak vorið 2003 er þegar risastórt líkneski af einræðisherranum Saddam Hussein í miðborg Bagdad var brotið niður í beinni útsendingu alþjóðlegra sjónvarpsstöðva. Það varð áhorfendum víða um heim tákn um endalok grimmúðlegra stjórnarhátta og upphaf lýðræðis og mannréttinda í arabaheiminum. Ekki var annað að sjá en að almenningur í Írak flykktist út á götur og fagnaði innrásarliðinu sem frelsað hafði það frá kúgunarstjórninni. En smám saman varð ljóst að veruleikinn er flóknari en hugmyndasmiðir innrásarinnar í Hvíta húsinu höfðu áttað sig á. Almenningur í Írak reyndist tortrygginn gagnvart innrásarherjunum. Atvikið í miðborginni reyndist við nánari athugun sviðsetning ímyndarhönnuða en ekki birtingarmynd raunverulegs feginleika. Eftirspurn eftir lýðræði og mannréttindum að vestrænum hætti reyndist ekki jafn mikil í landinu og vænst hafði verið. Tryggð við hugmyndaheim íslamskrar trúar og menningar reyndist hins vegar rótgróin. Vart hefur liðið sá dagur frá því að Írak var frelsað úr klóm Saddam Husseins að ekki hafi verið unnin grimmileg ofbeldsverk í landinu. Mikið mannfall hefur orðið í hersveitum Bandaríkjamanna og Breta, en það er þó lítilsháttar miðað við þær fórnir sem óbeyttir borgarar hafa þurft að færa. Enginn er óhultur í landinu, börn eru ekkert síður skotmark ódæðismanna en fullorðnir. Hvergi er griðastaði að finna, hvorki heimili né moskur. Við þessar aðstæður, þar sem ótti og óöryggi einkennir allt þjóðlífið, hafa Bandaríkjamenn staðið fyrir því að fá valdahópa í Írak til að reyna að byggja upp lýðræðis- og réttarríki að vestrænni fyrirmynd. Það hefur reynst torsótt verkefni og ekki blasir við hvernig því muni lykta. Það er Bandaríkjastjórn mikið kappsmál að hraða því að Írakar setji sér lýðræðislega stjórnarskrá. Fyrr geta innrásarherirnir ekki farið úr landi. Stuðningur við dvöl Bandaríkjamanna í Írak fer minnkandi heimafyrir og tíminn sem Bush forseti hefur til að koma málum í kring styttist óðum. Hættan er sú að við þessar erfiðu aðstæður verði atburðarásin önnur en að hefur verið stefnt. Hættan er sú að nýja stjórnarskráin í Írak setji íslömsk trúarsjónarmið ofar veraldlegum áherslum lýðræðis og mannréttinda. Sá texti stjórnarskrárinnar sem þegar liggur fyrir er þversagnakenndur í þessu tilliti en gæti orðið hættulegt vopn í höndum einstrengingslegra og gamaldags valdsmanna úr klerkastétt. Á dögum Saddams Hussein var Írak veraldlegt ríki. Hættan er sú að það verði trúarríki að íranskri fyrirmynd. Það væru sannarlega snautleg endalok vestrænnar innrásar í nafni lýðræðis og mannréttinda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fastir pennar Guðmundur Magnússon Mest lesið Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson Skoðun
Eitt frægasta atvikið frá dögum innrásar Bandaríkjamanna í Írak vorið 2003 er þegar risastórt líkneski af einræðisherranum Saddam Hussein í miðborg Bagdad var brotið niður í beinni útsendingu alþjóðlegra sjónvarpsstöðva. Það varð áhorfendum víða um heim tákn um endalok grimmúðlegra stjórnarhátta og upphaf lýðræðis og mannréttinda í arabaheiminum. Ekki var annað að sjá en að almenningur í Írak flykktist út á götur og fagnaði innrásarliðinu sem frelsað hafði það frá kúgunarstjórninni. En smám saman varð ljóst að veruleikinn er flóknari en hugmyndasmiðir innrásarinnar í Hvíta húsinu höfðu áttað sig á. Almenningur í Írak reyndist tortrygginn gagnvart innrásarherjunum. Atvikið í miðborginni reyndist við nánari athugun sviðsetning ímyndarhönnuða en ekki birtingarmynd raunverulegs feginleika. Eftirspurn eftir lýðræði og mannréttindum að vestrænum hætti reyndist ekki jafn mikil í landinu og vænst hafði verið. Tryggð við hugmyndaheim íslamskrar trúar og menningar reyndist hins vegar rótgróin. Vart hefur liðið sá dagur frá því að Írak var frelsað úr klóm Saddam Husseins að ekki hafi verið unnin grimmileg ofbeldsverk í landinu. Mikið mannfall hefur orðið í hersveitum Bandaríkjamanna og Breta, en það er þó lítilsháttar miðað við þær fórnir sem óbeyttir borgarar hafa þurft að færa. Enginn er óhultur í landinu, börn eru ekkert síður skotmark ódæðismanna en fullorðnir. Hvergi er griðastaði að finna, hvorki heimili né moskur. Við þessar aðstæður, þar sem ótti og óöryggi einkennir allt þjóðlífið, hafa Bandaríkjamenn staðið fyrir því að fá valdahópa í Írak til að reyna að byggja upp lýðræðis- og réttarríki að vestrænni fyrirmynd. Það hefur reynst torsótt verkefni og ekki blasir við hvernig því muni lykta. Það er Bandaríkjastjórn mikið kappsmál að hraða því að Írakar setji sér lýðræðislega stjórnarskrá. Fyrr geta innrásarherirnir ekki farið úr landi. Stuðningur við dvöl Bandaríkjamanna í Írak fer minnkandi heimafyrir og tíminn sem Bush forseti hefur til að koma málum í kring styttist óðum. Hættan er sú að við þessar erfiðu aðstæður verði atburðarásin önnur en að hefur verið stefnt. Hættan er sú að nýja stjórnarskráin í Írak setji íslömsk trúarsjónarmið ofar veraldlegum áherslum lýðræðis og mannréttinda. Sá texti stjórnarskrárinnar sem þegar liggur fyrir er þversagnakenndur í þessu tilliti en gæti orðið hættulegt vopn í höndum einstrengingslegra og gamaldags valdsmanna úr klerkastétt. Á dögum Saddams Hussein var Írak veraldlegt ríki. Hættan er sú að það verði trúarríki að íranskri fyrirmynd. Það væru sannarlega snautleg endalok vestrænnar innrásar í nafni lýðræðis og mannréttinda.