Eignarrétturinn er mikilvægur 2. september 2006 00:01 Ragnar Árnason, prófessor í hagfræði við Háskóla Íslands, áætlar að útgjöld ríkisins muni minnka um þrjá milljarða króna á hverju ári fái sjávarútvegurinn að ráða sér sjálfur án afskipta hins opinbera. Það þýðir að handhafar aflaheimilda myndu standa straum af öllum kostnaði tengdum greininni eins og eftirliti og rannsóknum. Sjávarútvegurinn yrði þá líkari flestum öðrum atvinnugreinum. Frá sjónarhóli skattgreiðenda væri þetta ekki ósanngjarnt fyrirkomulag. Það er sjávarútvegsfyrirtækjunum í hag að eftirlit með fiskimiðunum sé skilvirkt og hafrannsóknir árangursríkar. Það myndi miða að því að hámarka arð af fiskveiðiauðlindinni með sjálfbærri nýtingu. Afkoma sjávarútvegsins er undir því komin að rannsóknir séu fullnægjandi og rányrkja ekki stunduð. Með því að hafa þessa hagsmuni á sömu hendi telur Ragnar Árnason og fleiri fræðimenn að betri árangur náist. Útgjöld ríkisins minnki og tekjur sjávarútvegsins aukist. Á ráðstefnu Rannsóknarstofnunar um samfélags- og efnahagsmál um sjávarútvegsmál í vikunni kom fram að þetta fyrirkomulag gæti gengið innan núverandi kvótakerfis. Hins vegar hlýtur tryggari eignarréttur yfir aflaheimildum að vera mikilvæg forsenda fyrir því að þetta gangi upp. Fræðimenn halda því fram að eignarrétturinn sé mikilvægur til að stuðla að hagkvæmri nýtingu náttúruauðlinda og koma í veg fyrir sóun. Sé eignarrétturinn ótryggur verði ekki ráðist í nauðsynlegar fjárfestingar, því menn eiga á hættu á að njóta ekki arð af fjárfestingum sínum, og dregið sé úr hvatanum til að leita nýrra tækifæra. Þótt doktor Guðrún Gauksdóttir hafi haldið því fram í erindi sem hún flutti á aðalfundi LÍÚ í fyrra, að aflaheimildir væru eign í skilningi 72. greinar stjórnarskrárinnar, eru skiptar skoðanir um hvort það standist. Í kosningastefnu Samfylkingarinnar, sem samþykkt var 5. apríl 2003, segir meðal annars: „Samfylkingin vill að kvótinn verði innkallaður í smáum, árlegum áföngum, þannig að sjávarútvegurinn geti lagað sig að breytingum og að sem mest sátt verði um þær. Þetta er svokölluð fyrningarleið." Það er ólíkegt að útgerðarmenn ráðist í stórhuga framkvæmdir, sem stuðla að betri nýtingu fiskistofnanna, ef hætta er á að aflaheimildir þeirra verði gerðar upptækar. Ótryggur eignarréttur stuðlar því að óhagkvæmni í greininni, sem bitnar á öllum sem vinna við hana. Í ályktun á landsfundi Samfylkingarinnar í maí 2005 var dregið í land með fyrningarleiðina. Formaður Samfylkingarinnar boðaði sátt um sjávarútveg á aðalfundi Landssambands útgerðarmanna í október sama ár. Mikilvægur liður í sáttinni væri að útgerðarmenn hættu að tala um eignarréttindi á kvótanum og viðurkenndu að um nýtingarrétt væri að ræða, sem nyti verndar sem óbein eignarréttindi. Þetta var mikilvægt skref í átt að sátt hjá Samfylkingunni og skapar sjávarútvegsfyrirtækjum landsins tryggari rekstrargrundvöll. Þó að ekki verði gengið jafn langt og hugmyndir Ragnars Árnasonar boða er hætta á umbyltingu í greininni hverfandi, óháð niðurstöðu alþingiskosninganna næsta vor. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björgvin Guðmundsson Skoðanir Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun
Ragnar Árnason, prófessor í hagfræði við Háskóla Íslands, áætlar að útgjöld ríkisins muni minnka um þrjá milljarða króna á hverju ári fái sjávarútvegurinn að ráða sér sjálfur án afskipta hins opinbera. Það þýðir að handhafar aflaheimilda myndu standa straum af öllum kostnaði tengdum greininni eins og eftirliti og rannsóknum. Sjávarútvegurinn yrði þá líkari flestum öðrum atvinnugreinum. Frá sjónarhóli skattgreiðenda væri þetta ekki ósanngjarnt fyrirkomulag. Það er sjávarútvegsfyrirtækjunum í hag að eftirlit með fiskimiðunum sé skilvirkt og hafrannsóknir árangursríkar. Það myndi miða að því að hámarka arð af fiskveiðiauðlindinni með sjálfbærri nýtingu. Afkoma sjávarútvegsins er undir því komin að rannsóknir séu fullnægjandi og rányrkja ekki stunduð. Með því að hafa þessa hagsmuni á sömu hendi telur Ragnar Árnason og fleiri fræðimenn að betri árangur náist. Útgjöld ríkisins minnki og tekjur sjávarútvegsins aukist. Á ráðstefnu Rannsóknarstofnunar um samfélags- og efnahagsmál um sjávarútvegsmál í vikunni kom fram að þetta fyrirkomulag gæti gengið innan núverandi kvótakerfis. Hins vegar hlýtur tryggari eignarréttur yfir aflaheimildum að vera mikilvæg forsenda fyrir því að þetta gangi upp. Fræðimenn halda því fram að eignarrétturinn sé mikilvægur til að stuðla að hagkvæmri nýtingu náttúruauðlinda og koma í veg fyrir sóun. Sé eignarrétturinn ótryggur verði ekki ráðist í nauðsynlegar fjárfestingar, því menn eiga á hættu á að njóta ekki arð af fjárfestingum sínum, og dregið sé úr hvatanum til að leita nýrra tækifæra. Þótt doktor Guðrún Gauksdóttir hafi haldið því fram í erindi sem hún flutti á aðalfundi LÍÚ í fyrra, að aflaheimildir væru eign í skilningi 72. greinar stjórnarskrárinnar, eru skiptar skoðanir um hvort það standist. Í kosningastefnu Samfylkingarinnar, sem samþykkt var 5. apríl 2003, segir meðal annars: „Samfylkingin vill að kvótinn verði innkallaður í smáum, árlegum áföngum, þannig að sjávarútvegurinn geti lagað sig að breytingum og að sem mest sátt verði um þær. Þetta er svokölluð fyrningarleið." Það er ólíkegt að útgerðarmenn ráðist í stórhuga framkvæmdir, sem stuðla að betri nýtingu fiskistofnanna, ef hætta er á að aflaheimildir þeirra verði gerðar upptækar. Ótryggur eignarréttur stuðlar því að óhagkvæmni í greininni, sem bitnar á öllum sem vinna við hana. Í ályktun á landsfundi Samfylkingarinnar í maí 2005 var dregið í land með fyrningarleiðina. Formaður Samfylkingarinnar boðaði sátt um sjávarútveg á aðalfundi Landssambands útgerðarmanna í október sama ár. Mikilvægur liður í sáttinni væri að útgerðarmenn hættu að tala um eignarréttindi á kvótanum og viðurkenndu að um nýtingarrétt væri að ræða, sem nyti verndar sem óbein eignarréttindi. Þetta var mikilvægt skref í átt að sátt hjá Samfylkingunni og skapar sjávarútvegsfyrirtækjum landsins tryggari rekstrargrundvöll. Þó að ekki verði gengið jafn langt og hugmyndir Ragnars Árnasonar boða er hætta á umbyltingu í greininni hverfandi, óháð niðurstöðu alþingiskosninganna næsta vor.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun