Flugfrumkvöðull deyr 31. janúar 2007 00:01 Á þessari ljósmynd sem tekin var 17. desember árið 1903 sést þegar þeir Wright-bræður afrekuðu að fljúga flugvél sinni 39 metra. Orville Wright sat í flugmannssætinu en bróðir hans Wilbur hljóp með henni. MYND/AFP Í gær voru liðin 59 ár frá andláti Orvilles Wright, yngri bróður Wilburs Wright, en saman eiga þeir heiðurinn að því að hafa komið fyrstu vélknúnu flugvélinni á loft í jólamánuði ársins 1903. Orville, sem sat undir stýri vélarinnar, fæddist 19. ágúst árið 1871 og var eitt sjö barna foreldra sinna. Börnin komust flest á legg en tvíburasystkini hans, sem fæddust ári á undan Orville, létust skömmu eftir fæðingu. Að því er Orville sagði sjálfur frá í ævisögu sinni voru þeir bræður uppátækjasamir í æsku og hvöttu foreldrar þeirra bræðra þá með ráðum og dáð. Fjölskyldufaðirinn var biskup trúardeildar sinnar í Bandaríkjunum og var hann því oft á faraldsfæti. Eftir að heim var komið að lokinni einni slíkri ferð árið 1878 gaf hann yngstu sonum sínum tveimur, þeim Wilbur og Orville, leikfangaþyrlu. Varla var hægt að tala um þyrlu eins og þær þekkjast í dag enda var hún gerð úr pappír, bambus og korki. Þá var tvinni notaður til að trekkja „vél“ þyrlunnar upp. Bræðurnir fengu gríðarlega mikinn áhuga á leikfanginu og léku sér í flugleikjum með hana þar til hún eyðilagðist í hamaganginum. Þeir bjuggu til sína eigin þyrlu eftir þetta og og bentu reyndar á það í viðtölum á efri árum að þessi gjöf föður þeirra hefði kveikt áhuga þeirra á flugmálum. En litlu munaði að ekkert hefði orðið úr tilraunastarfsemi bræðranna við að koma flugvél í loftið. Dag einn fékk Wilbur ísknattleikskylfu í andlitið og slasaðist nokkuð. Ekki eru til heimildir fyrir því hvort það hafi verið árið 1885 eða ári síðar en atburðurinn hafði mikil áhrif á drenginn, sem þá var á nítjánda ári. Wilbur varð einrænn eftir þetta, dró umsókn sína um nám í Yale til baka og lokaði sig af innan veggja heimilisins. Orville hugðist sömuleiðis sjálfur hefja bóknám. Hann entist hins vegar ekki til þess og ákvað að setja á laggirnar prentsmiðju árið 1889, þá 18 ára að aldri. Prentvélina smíðaði hann sjálfur ásamt bróður sínum, Wilbur. Þetta varð til þess að Wilbur gekk til liðs við yngri bróður sinn og tók við stjórn vikurits, sem þeir gáfu út. Þótt bræðurnir séu iðulega nefndir í sama vetfangi sem frumkvöðlar í flugsögunni þá mun það hafa verið Wilbur sem átti frumkvæðið að því að skrifa Smithsonian-stofnuninnni og óska eftir upplýsingum um flugvélar og þróun þeirra. Bræðurnir unnu hins vegar að þróun flugvélar sinnar í sameiningu ásamt starfsmanni á reiðhjólaverkstæði, sem þeir bræður ráku. Bræðranna beið vandasamt verk enda hafði fjöldi manna látið lífið við tilraunir til þess að hefja sig til flugs. Þeir gerðu nokkrar atlögur að flugi frá aldamótaárinu 1900 og smíðuðu nokkrar missterkar flugvélar áður en þeim tókst loksins að fljúga vél sinni rúma 39 metra undir lok árs 1903. Flugið tók 12 sekúndur. Galdurinn fólst í vél úr áli sem knúði vélina áfram og bættu stýrikerfi vélarinnar. Tilraunaflugið var framkvæmt með leynd því bræðurnir óttuðust að aðrir myndu stela hugmynd þeirra. Næstu árin á eftir unnu bræðurnir að því hörðum höndum að fullkomna flugvélina og vinna að því að fá einkaleyfi fyrir hana. Wilbur og Orville áttu fleira sameiginlegt en brennandi áhuga á flugi. Hvorugur þeirra kvæntist og voru þeir báðir barnlausir. Þá höfðu þeir gert drög að húsi sem þeir ætluðu að búa saman í í Oakwood í Ohio. Wilbur entist hins vegar ekki aldur því hann lést árið 1912, einungis 45 ára að aldri. Orville lést svo árið 1948. Hann varð 76 ára. Héðan og þaðan Mest lesið Leik lokið hjá Play Viðskipti innlent Kalla ráðherra og forstjóra Samgöngustofu fyrir samgöngunefnd Viðskipti innlent „Skrifast ekki á okkur að það hafi farið eins og er farið“ Viðskipti innlent Hækkun flugfargjalda muni skila sér í meiri verðbólgu Viðskipti innlent Ekki honum að kenna að Play hafi farið á hausinn Viðskipti Icelandair geti ekki svarað fyrir orðræðuna Viðskipti innlent Engin ást eftir milli flugmanna og stjórnenda Viðskipti innlent Norðlensk framleiðsla sem er að slá í gegn á Íslandi Samstarf Þjóðarskútan sé „vel í stakk búin til að sigla milli skers og báru í úfnum sjó“ Viðskipti innlent Play kvartaði undan Icelandair þremur vikum fyrir gjaldþrot Viðskipti innlent Fleiri fréttir Eðlilegt ef farið verður yfir eftirlit með flugfélögum Höggið á íslenska ferðaþjónustu ætti að vera takmarkað Þjóðarskútan sé „vel í stakk búin til að sigla milli skers og báru í úfnum sjó“ Gjaldþrotaskiptabeiðni Play tekin fyrir í héraðsdómi Atvinnuleysi 5,3 prósent í ágúst Kalla ráðherra og forstjóra Samgöngustofu fyrir samgöngunefnd Hækkun flugfargjalda muni skila sér í meiri verðbólgu Leik lokið hjá Play „Skrifast ekki á okkur að það hafi farið eins og er farið“ Icelandair geti ekki svarað fyrir orðræðuna Play kvartaði undan Icelandair þremur vikum fyrir gjaldþrot Loka Kristjánsbakaríi Hætta rekstri tveggja skipa í hagræðingarskyni Engin ást eftir milli flugmanna og stjórnenda Sömu miðarnir kosti nú 370 þúsund Koma fólkinu heim með fimmtán milljóna króna leiguflugi Fargjöld ekki hækkuð af ásettu ráði Samgöngustofa fundaði nýlega með Play og fékk gögn frá KPMG „Við erum ekki með öll eggin í sömu körfu“ „Hver fyrir sig hvað það varðar“ Farþegar Play í Keflavík klóra sér í kollinum Ráðin sölu- og markaðsstjóri hjá Alfreð Kveðjubréf Einars forstjóra til starfsfólks Play er gjaldþrota Bein útsending: Staða aðfluttra á húsnæðismarkaði Spennandi tími til að opna nýjan fjölmiðill Lífsverk og Almenni lífeyrissjóðurinn í eina sæng Lagning gjaldþrota Fyrrverandi bankastjóri nýr forstjóri Thor landeldis Edda María leiðir stafræna markaðsþjónustu Vettvangs Sjá meira
Í gær voru liðin 59 ár frá andláti Orvilles Wright, yngri bróður Wilburs Wright, en saman eiga þeir heiðurinn að því að hafa komið fyrstu vélknúnu flugvélinni á loft í jólamánuði ársins 1903. Orville, sem sat undir stýri vélarinnar, fæddist 19. ágúst árið 1871 og var eitt sjö barna foreldra sinna. Börnin komust flest á legg en tvíburasystkini hans, sem fæddust ári á undan Orville, létust skömmu eftir fæðingu. Að því er Orville sagði sjálfur frá í ævisögu sinni voru þeir bræður uppátækjasamir í æsku og hvöttu foreldrar þeirra bræðra þá með ráðum og dáð. Fjölskyldufaðirinn var biskup trúardeildar sinnar í Bandaríkjunum og var hann því oft á faraldsfæti. Eftir að heim var komið að lokinni einni slíkri ferð árið 1878 gaf hann yngstu sonum sínum tveimur, þeim Wilbur og Orville, leikfangaþyrlu. Varla var hægt að tala um þyrlu eins og þær þekkjast í dag enda var hún gerð úr pappír, bambus og korki. Þá var tvinni notaður til að trekkja „vél“ þyrlunnar upp. Bræðurnir fengu gríðarlega mikinn áhuga á leikfanginu og léku sér í flugleikjum með hana þar til hún eyðilagðist í hamaganginum. Þeir bjuggu til sína eigin þyrlu eftir þetta og og bentu reyndar á það í viðtölum á efri árum að þessi gjöf föður þeirra hefði kveikt áhuga þeirra á flugmálum. En litlu munaði að ekkert hefði orðið úr tilraunastarfsemi bræðranna við að koma flugvél í loftið. Dag einn fékk Wilbur ísknattleikskylfu í andlitið og slasaðist nokkuð. Ekki eru til heimildir fyrir því hvort það hafi verið árið 1885 eða ári síðar en atburðurinn hafði mikil áhrif á drenginn, sem þá var á nítjánda ári. Wilbur varð einrænn eftir þetta, dró umsókn sína um nám í Yale til baka og lokaði sig af innan veggja heimilisins. Orville hugðist sömuleiðis sjálfur hefja bóknám. Hann entist hins vegar ekki til þess og ákvað að setja á laggirnar prentsmiðju árið 1889, þá 18 ára að aldri. Prentvélina smíðaði hann sjálfur ásamt bróður sínum, Wilbur. Þetta varð til þess að Wilbur gekk til liðs við yngri bróður sinn og tók við stjórn vikurits, sem þeir gáfu út. Þótt bræðurnir séu iðulega nefndir í sama vetfangi sem frumkvöðlar í flugsögunni þá mun það hafa verið Wilbur sem átti frumkvæðið að því að skrifa Smithsonian-stofnuninnni og óska eftir upplýsingum um flugvélar og þróun þeirra. Bræðurnir unnu hins vegar að þróun flugvélar sinnar í sameiningu ásamt starfsmanni á reiðhjólaverkstæði, sem þeir bræður ráku. Bræðranna beið vandasamt verk enda hafði fjöldi manna látið lífið við tilraunir til þess að hefja sig til flugs. Þeir gerðu nokkrar atlögur að flugi frá aldamótaárinu 1900 og smíðuðu nokkrar missterkar flugvélar áður en þeim tókst loksins að fljúga vél sinni rúma 39 metra undir lok árs 1903. Flugið tók 12 sekúndur. Galdurinn fólst í vél úr áli sem knúði vélina áfram og bættu stýrikerfi vélarinnar. Tilraunaflugið var framkvæmt með leynd því bræðurnir óttuðust að aðrir myndu stela hugmynd þeirra. Næstu árin á eftir unnu bræðurnir að því hörðum höndum að fullkomna flugvélina og vinna að því að fá einkaleyfi fyrir hana. Wilbur og Orville áttu fleira sameiginlegt en brennandi áhuga á flugi. Hvorugur þeirra kvæntist og voru þeir báðir barnlausir. Þá höfðu þeir gert drög að húsi sem þeir ætluðu að búa saman í í Oakwood í Ohio. Wilbur entist hins vegar ekki aldur því hann lést árið 1912, einungis 45 ára að aldri. Orville lést svo árið 1948. Hann varð 76 ára.
Héðan og þaðan Mest lesið Leik lokið hjá Play Viðskipti innlent Kalla ráðherra og forstjóra Samgöngustofu fyrir samgöngunefnd Viðskipti innlent „Skrifast ekki á okkur að það hafi farið eins og er farið“ Viðskipti innlent Hækkun flugfargjalda muni skila sér í meiri verðbólgu Viðskipti innlent Ekki honum að kenna að Play hafi farið á hausinn Viðskipti Icelandair geti ekki svarað fyrir orðræðuna Viðskipti innlent Engin ást eftir milli flugmanna og stjórnenda Viðskipti innlent Norðlensk framleiðsla sem er að slá í gegn á Íslandi Samstarf Þjóðarskútan sé „vel í stakk búin til að sigla milli skers og báru í úfnum sjó“ Viðskipti innlent Play kvartaði undan Icelandair þremur vikum fyrir gjaldþrot Viðskipti innlent Fleiri fréttir Eðlilegt ef farið verður yfir eftirlit með flugfélögum Höggið á íslenska ferðaþjónustu ætti að vera takmarkað Þjóðarskútan sé „vel í stakk búin til að sigla milli skers og báru í úfnum sjó“ Gjaldþrotaskiptabeiðni Play tekin fyrir í héraðsdómi Atvinnuleysi 5,3 prósent í ágúst Kalla ráðherra og forstjóra Samgöngustofu fyrir samgöngunefnd Hækkun flugfargjalda muni skila sér í meiri verðbólgu Leik lokið hjá Play „Skrifast ekki á okkur að það hafi farið eins og er farið“ Icelandair geti ekki svarað fyrir orðræðuna Play kvartaði undan Icelandair þremur vikum fyrir gjaldþrot Loka Kristjánsbakaríi Hætta rekstri tveggja skipa í hagræðingarskyni Engin ást eftir milli flugmanna og stjórnenda Sömu miðarnir kosti nú 370 þúsund Koma fólkinu heim með fimmtán milljóna króna leiguflugi Fargjöld ekki hækkuð af ásettu ráði Samgöngustofa fundaði nýlega með Play og fékk gögn frá KPMG „Við erum ekki með öll eggin í sömu körfu“ „Hver fyrir sig hvað það varðar“ Farþegar Play í Keflavík klóra sér í kollinum Ráðin sölu- og markaðsstjóri hjá Alfreð Kveðjubréf Einars forstjóra til starfsfólks Play er gjaldþrota Bein útsending: Staða aðfluttra á húsnæðismarkaði Spennandi tími til að opna nýjan fjölmiðill Lífsverk og Almenni lífeyrissjóðurinn í eina sæng Lagning gjaldþrota Fyrrverandi bankastjóri nýr forstjóri Thor landeldis Edda María leiðir stafræna markaðsþjónustu Vettvangs Sjá meira