Krónan kvödd Jón Kaldal skrifar 17. apríl 2009 06:00 Í nýrri skoðanakönnun Fréttablaðsins kemur fram að 62 prósent landsmanna vilja ekki að krónan verði framtíðargjaldmiðill á Íslandi. Vissulega er mikil frétt fólgin í því að afgerandi meirihluti þjóðarinnar telur að krónan eigi sér ekki viðreisnar von. Hitt er þó ekki minna fréttnæmt hversu margir vilja áfram treysta á hana. Erfitt er að skilja á hverju það traust er byggt. Lítum á nokkrar tölur. Krónan hefur fallið um fjörutíu prósent gagnvart evru á einu ári. Ef farið er tvö ár aftur í tímann er fallið í kringum níutíu prósent. Gagnvart dollaranum er fallið á sama tíma tæplega 100 prósent. Verðbólga á Íslandi verður um fjórtán prósent á þessu ári. Innan Evrópusambandsins verður hún að meðaltali um eitt prósent. Stýrivextir eru 15,5 prósent hér og eru að sliga fyrirtæki og heimili. Í þeim löndum sem við viljum bera okkur við er búið að lækka vexti niður í allt að 0,5 prósentum til að freista þess að gangverk athafnalífsins stöðvist ekki. Óþarfi er að fjölyrða um hversu háskaleg blanda háir vextir og há verðbólga í verðtryggðu umhverfi er fyrir rekstur, hvort sem það er á einu stykki heimili eða stórfyrirtæki. Þáttur krónunnar í þessari stöðu er ekki lítill. Helstu talsmenn hennar héldu því fram árum saman að hún, ásamt sjálfstæðri peningamálastefnu, væri undirstaða velmegunar þjóðarinnar. Þau leiktjöld fuðruðu upp í haust. Nú er krónan hvergi brúkleg utan lögsögu landsins. Við neitum meira að segja að taka við henni sem greiðslu fyrir eigin útflutningsvörur. Er það aðeins síðasti kaflinn í margra áratuga langri harmsögu íslensku krónunnar, sem vonandi sér þó fyrir endann á. Umræðan um að skipta um gjaldmiðil hefur staðið linnulítið undanfarin ár. Í kringum hina skammvinnu niðursveiflu 2006 kom Valgerður Sverrisdóttir, þáverandi iðnaðarráðherra, hlutunum hressilega á hreyfingu þegar hún varpaði fram þeirri hugmynd að Ísland ætti að skoða einhliða upptöku evru. Uppskar hún háðsglósur fyrir vikið úr ýmsum áttum, þar á meðal frá mönnum sem síðar áttu eftir að gera hugmynd hennar að sinni. Árið 2006 var hins vegar enn allt með sæmilega kyrrum kjörum hér á landi og krónan naut enn ástar annarra en framsýnna manna. Á ráðstefnu um gjaldmiðilsmálin, sem Samtök iðnaðarins stóðu fyrir þá um vorið, orðaði Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, stöðuna á þessa leið: „Okkur hefur skort sölupunktana til að taka upp evru." Benti hann á að efnahagslegi ávinningurinn hefði ekki verið til staðar en sagði blikur vera á lofti. Þremur árum og hruni hagkerfisins síðar vantar ekki „sölupunkta" fyrir að kveðja krónuna. Skoðanakönnun Fréttablaðsins sýnir að traustur meirihluti þjóðarinnar er tilbúinn fyrir þá kveðjustund. Það bíður stjórnmálaflokkanna að svara hvernig verður staðið að því verki. Samfylkingin hefur lagt sín spil á borðið. Aðrir ekki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Kaldal Mest lesið Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson Skoðun
Í nýrri skoðanakönnun Fréttablaðsins kemur fram að 62 prósent landsmanna vilja ekki að krónan verði framtíðargjaldmiðill á Íslandi. Vissulega er mikil frétt fólgin í því að afgerandi meirihluti þjóðarinnar telur að krónan eigi sér ekki viðreisnar von. Hitt er þó ekki minna fréttnæmt hversu margir vilja áfram treysta á hana. Erfitt er að skilja á hverju það traust er byggt. Lítum á nokkrar tölur. Krónan hefur fallið um fjörutíu prósent gagnvart evru á einu ári. Ef farið er tvö ár aftur í tímann er fallið í kringum níutíu prósent. Gagnvart dollaranum er fallið á sama tíma tæplega 100 prósent. Verðbólga á Íslandi verður um fjórtán prósent á þessu ári. Innan Evrópusambandsins verður hún að meðaltali um eitt prósent. Stýrivextir eru 15,5 prósent hér og eru að sliga fyrirtæki og heimili. Í þeim löndum sem við viljum bera okkur við er búið að lækka vexti niður í allt að 0,5 prósentum til að freista þess að gangverk athafnalífsins stöðvist ekki. Óþarfi er að fjölyrða um hversu háskaleg blanda háir vextir og há verðbólga í verðtryggðu umhverfi er fyrir rekstur, hvort sem það er á einu stykki heimili eða stórfyrirtæki. Þáttur krónunnar í þessari stöðu er ekki lítill. Helstu talsmenn hennar héldu því fram árum saman að hún, ásamt sjálfstæðri peningamálastefnu, væri undirstaða velmegunar þjóðarinnar. Þau leiktjöld fuðruðu upp í haust. Nú er krónan hvergi brúkleg utan lögsögu landsins. Við neitum meira að segja að taka við henni sem greiðslu fyrir eigin útflutningsvörur. Er það aðeins síðasti kaflinn í margra áratuga langri harmsögu íslensku krónunnar, sem vonandi sér þó fyrir endann á. Umræðan um að skipta um gjaldmiðil hefur staðið linnulítið undanfarin ár. Í kringum hina skammvinnu niðursveiflu 2006 kom Valgerður Sverrisdóttir, þáverandi iðnaðarráðherra, hlutunum hressilega á hreyfingu þegar hún varpaði fram þeirri hugmynd að Ísland ætti að skoða einhliða upptöku evru. Uppskar hún háðsglósur fyrir vikið úr ýmsum áttum, þar á meðal frá mönnum sem síðar áttu eftir að gera hugmynd hennar að sinni. Árið 2006 var hins vegar enn allt með sæmilega kyrrum kjörum hér á landi og krónan naut enn ástar annarra en framsýnna manna. Á ráðstefnu um gjaldmiðilsmálin, sem Samtök iðnaðarins stóðu fyrir þá um vorið, orðaði Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, stöðuna á þessa leið: „Okkur hefur skort sölupunktana til að taka upp evru." Benti hann á að efnahagslegi ávinningurinn hefði ekki verið til staðar en sagði blikur vera á lofti. Þremur árum og hruni hagkerfisins síðar vantar ekki „sölupunkta" fyrir að kveðja krónuna. Skoðanakönnun Fréttablaðsins sýnir að traustur meirihluti þjóðarinnar er tilbúinn fyrir þá kveðjustund. Það bíður stjórnmálaflokkanna að svara hvernig verður staðið að því verki. Samfylkingin hefur lagt sín spil á borðið. Aðrir ekki.
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun