Ímynduð eða raunveruleg ógn Jón Kaldal skrifar 8. janúar 2009 06:00 Merkilegur samanburður birtist í Fréttablaðinu í gær. Þar kom fram að á þremur árum hefur rekstrarkostnaður sérsveitar Ríkislögreglustjóra aukist um 45 prósent á sama tíma og útgjöld til efnahagsbrotadeildar hafa dregist saman um níu prósent. Þessar tölur gefa skýra mynd af forgangsröðun stjórnvalda undanfarin ár: Sá hluti lögregluliðs landsins, sem getur borið vopn, hefur verið stórefldur en minni áhugi hefur verið á því að styrkja undirstöður rannsókna á mögulegum afbrotum í viðskiptalífinu. Þetta lítur óneitanlega undarlega út. Ísland er friðsamt land og nánast óþekkt að glæpamenn beiti skotvopnum. Byssur koma yfirleitt ekki við sögu nema þegar einhver sveiflar haglabyssu á fylleríi, eða skrítin mál koma upp, eins og þegar unglingspiltur stal skammbyssu föður síns í síðustu viku og skaut einu skoti að kvöldi til í vegg leikskóla hverfisins. Engin ástæða er til að gera lítið úr þeirri hættu sem getur skapast við slíkar uppákomur. Það þarf hins vegar örugglega ekki fjölmennt lið af þrautþjálfuðum og þungvopnuðum sérsveitarmönnum til að takast á við þær. Slík sveit er engu að síður orðin til hjá Ríkislögreglustjóra. Á hinum endanum, þar sem atvinnutól lögreglumanna eru ekki skammbyssur og táragas heldur Excel og reiknivélar, hefur verið dregið úr fjárveitingum. Sú staðreynd skýtur auðvitað mjög skökku við því á sama tíma hefur íslenskt viðskiptalíf þanist út og orðið margfalt flóknara en þegar nokkrir ríkir heildsalar stjórnuðu því að miklu leyti. Það er tiltölulega auðveldur leikur að gagnrýna stjórnvöld fyrir þessar áherslur. En þó ekki fyllilega sanngjarnt, því í málefnum sérsveitarinnar er frammistaða stjórnvalda jafn rökrétt og góð og hún er órökrétt og metnaðarlaus gagnvart efnahagsbrotadeildinni. Á sínum tíma var það ákvörðun Alþingis að efla sérsveitina. Þegar sú ákvörðun var tekin var ófriðlegra um að litast en um langa hríð í okkar heimsálfu og nýjar hættur við sjóndeildarhringinn. Að auki hafði Ísland skömmu áður hafið fulla þátttöku í Schengen-samstarfinu, og sá þar með um eftirlit við ytri landamæri Evrópusambandsins. Heimsmyndin var sem sagt allbreytt frá því sem hún var nokkrum árum fyrr. Nú má deila lengi um hvort Íslandi stafi raunveruleg ógn af til dæmis hryðjuverkaárás eða að hér komi fram vopnuð gengi glæpamanna. Væntanlega geta þó flestir verið sammála um að ekki er hægt að útiloka þá hættu með öllu. Og það þýðir að stjórnvöldum ber skylda til að hafa hér vel búið og þjálfað lögreglulið ef slíkar aðstæður kæmu upp. Við höfum lært af biturri reynslu að ekki borgar sig að loka augunum fyrir mögulegum hættum. Allir sem þekktu til fjármálalífs landsins vissu að möguleikinn á algjöru kerfishruni var til staðar. Hann þótti hins vegar svo hverfandi agnarsmár að stjórnvöld og bankastofnanir kusu að láta eins og hann væri ekki til. Það var dýrkeypt sjálfsblekking. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Kaldal Mest lesið Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun
Merkilegur samanburður birtist í Fréttablaðinu í gær. Þar kom fram að á þremur árum hefur rekstrarkostnaður sérsveitar Ríkislögreglustjóra aukist um 45 prósent á sama tíma og útgjöld til efnahagsbrotadeildar hafa dregist saman um níu prósent. Þessar tölur gefa skýra mynd af forgangsröðun stjórnvalda undanfarin ár: Sá hluti lögregluliðs landsins, sem getur borið vopn, hefur verið stórefldur en minni áhugi hefur verið á því að styrkja undirstöður rannsókna á mögulegum afbrotum í viðskiptalífinu. Þetta lítur óneitanlega undarlega út. Ísland er friðsamt land og nánast óþekkt að glæpamenn beiti skotvopnum. Byssur koma yfirleitt ekki við sögu nema þegar einhver sveiflar haglabyssu á fylleríi, eða skrítin mál koma upp, eins og þegar unglingspiltur stal skammbyssu föður síns í síðustu viku og skaut einu skoti að kvöldi til í vegg leikskóla hverfisins. Engin ástæða er til að gera lítið úr þeirri hættu sem getur skapast við slíkar uppákomur. Það þarf hins vegar örugglega ekki fjölmennt lið af þrautþjálfuðum og þungvopnuðum sérsveitarmönnum til að takast á við þær. Slík sveit er engu að síður orðin til hjá Ríkislögreglustjóra. Á hinum endanum, þar sem atvinnutól lögreglumanna eru ekki skammbyssur og táragas heldur Excel og reiknivélar, hefur verið dregið úr fjárveitingum. Sú staðreynd skýtur auðvitað mjög skökku við því á sama tíma hefur íslenskt viðskiptalíf þanist út og orðið margfalt flóknara en þegar nokkrir ríkir heildsalar stjórnuðu því að miklu leyti. Það er tiltölulega auðveldur leikur að gagnrýna stjórnvöld fyrir þessar áherslur. En þó ekki fyllilega sanngjarnt, því í málefnum sérsveitarinnar er frammistaða stjórnvalda jafn rökrétt og góð og hún er órökrétt og metnaðarlaus gagnvart efnahagsbrotadeildinni. Á sínum tíma var það ákvörðun Alþingis að efla sérsveitina. Þegar sú ákvörðun var tekin var ófriðlegra um að litast en um langa hríð í okkar heimsálfu og nýjar hættur við sjóndeildarhringinn. Að auki hafði Ísland skömmu áður hafið fulla þátttöku í Schengen-samstarfinu, og sá þar með um eftirlit við ytri landamæri Evrópusambandsins. Heimsmyndin var sem sagt allbreytt frá því sem hún var nokkrum árum fyrr. Nú má deila lengi um hvort Íslandi stafi raunveruleg ógn af til dæmis hryðjuverkaárás eða að hér komi fram vopnuð gengi glæpamanna. Væntanlega geta þó flestir verið sammála um að ekki er hægt að útiloka þá hættu með öllu. Og það þýðir að stjórnvöldum ber skylda til að hafa hér vel búið og þjálfað lögreglulið ef slíkar aðstæður kæmu upp. Við höfum lært af biturri reynslu að ekki borgar sig að loka augunum fyrir mögulegum hættum. Allir sem þekktu til fjármálalífs landsins vissu að möguleikinn á algjöru kerfishruni var til staðar. Hann þótti hins vegar svo hverfandi agnarsmár að stjórnvöld og bankastofnanir kusu að láta eins og hann væri ekki til. Það var dýrkeypt sjálfsblekking.
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun