VSUAHÁÍ og hagvöxturinn Magnús Þorlákur Lúðvíksson skrifar 17. maí 2013 12:00 Robert Kennedy sagði eitt sinn að landsframleiðsla mældi allt nema það sem gerði lífið þess virði að lifa því. Ég rifja þessi ummæli upp í tengslum við nýútkomnar tillögur svokallaðrar verkefnisstjórnar Samráðsvettvangs um aukna hagsæld á Íslandi (VSUAHÁÍ, nei, hjálpar ekki) en tillögurnar eiga að stuðla að auknum stöðugleika í íslensku efnahagslífi og 3,5% árlegum hagvexti til ársins 2030. Tillögurnar hafa verið gagnrýndar á þeim forsendum að þær nálgist lífskjör frá of þröngu sjónarhorni með því að leggja áherslu á landsframleiðslu sem, eins og Kennedy benti á, er mjög ófullkominn mælikvarði á lífskjör. Inn í gagnrýnina fléttast svo hagvaxtarþreyta sem ég verð var við hjá, í það minnsta, minni eigin kynslóð. Það er kannski ekki skrítið enda er ég af þeirri kynslóð sem ólst upp á þeim tíma þegar allt snerist um hagvöxt en varð fullorðin þegar góðærið sprakk framan í okkur. Aldeilis frábært! Raunar er hagvaxtarhugtakið í huga sumra orðið svo tengt stóriðju að þeir telja hagvöxt beinlínis óæskilegan. En er hagvöxtur ofmetinn eða jafnvel óæskilegur? Svarið við fyrstu spurningunni er kannski en við þeirri seinni hreint nei. Í fyrsta lagi ber að hafa í huga að stærstu aflvakar hagvaxtar til lengri tíma eru tækniframfarir og fólksfjölgun. Í ljósi þess að Íslendingum er að fjölga og þess að það er talsvert af sniðugu fólki í heiminum þá væri það einfaldlega óeðlilegt ef það væri ekki hagvöxtur á Íslandi flest ár. Þar fyrir utan er að flestu leyti þægilegra að búa í landi þar sem efnahagslífið er að vaxa. Fyrir því eru ýmsar ástæður en mér finnst réttast að staldra við eina. Þaðer erfiðara að reka fólk en að ráða fólk ekki. Í stöðnuðu hagkerfi er því erfitt fyrir ungt fólk að fá spennandi atvinnutækifæri. Það þarf ekki annað en að líta til Suður-Evrópu til að fá staðfestingu á því. Því þótt hagvöxtur mæli ekki heilsu barna, gæði menntunar eða gleði leiks (Kennedy var orðheppinn) þá er umtalsvert þægilegra að búa í landi þar sem efnahagslífið er að vaxa en því þar sem það er staðnað. Sérstaklega fyrir ungt fólk. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Magnús Þorlákur Lúðvíksson Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun
Robert Kennedy sagði eitt sinn að landsframleiðsla mældi allt nema það sem gerði lífið þess virði að lifa því. Ég rifja þessi ummæli upp í tengslum við nýútkomnar tillögur svokallaðrar verkefnisstjórnar Samráðsvettvangs um aukna hagsæld á Íslandi (VSUAHÁÍ, nei, hjálpar ekki) en tillögurnar eiga að stuðla að auknum stöðugleika í íslensku efnahagslífi og 3,5% árlegum hagvexti til ársins 2030. Tillögurnar hafa verið gagnrýndar á þeim forsendum að þær nálgist lífskjör frá of þröngu sjónarhorni með því að leggja áherslu á landsframleiðslu sem, eins og Kennedy benti á, er mjög ófullkominn mælikvarði á lífskjör. Inn í gagnrýnina fléttast svo hagvaxtarþreyta sem ég verð var við hjá, í það minnsta, minni eigin kynslóð. Það er kannski ekki skrítið enda er ég af þeirri kynslóð sem ólst upp á þeim tíma þegar allt snerist um hagvöxt en varð fullorðin þegar góðærið sprakk framan í okkur. Aldeilis frábært! Raunar er hagvaxtarhugtakið í huga sumra orðið svo tengt stóriðju að þeir telja hagvöxt beinlínis óæskilegan. En er hagvöxtur ofmetinn eða jafnvel óæskilegur? Svarið við fyrstu spurningunni er kannski en við þeirri seinni hreint nei. Í fyrsta lagi ber að hafa í huga að stærstu aflvakar hagvaxtar til lengri tíma eru tækniframfarir og fólksfjölgun. Í ljósi þess að Íslendingum er að fjölga og þess að það er talsvert af sniðugu fólki í heiminum þá væri það einfaldlega óeðlilegt ef það væri ekki hagvöxtur á Íslandi flest ár. Þar fyrir utan er að flestu leyti þægilegra að búa í landi þar sem efnahagslífið er að vaxa. Fyrir því eru ýmsar ástæður en mér finnst réttast að staldra við eina. Þaðer erfiðara að reka fólk en að ráða fólk ekki. Í stöðnuðu hagkerfi er því erfitt fyrir ungt fólk að fá spennandi atvinnutækifæri. Það þarf ekki annað en að líta til Suður-Evrópu til að fá staðfestingu á því. Því þótt hagvöxtur mæli ekki heilsu barna, gæði menntunar eða gleði leiks (Kennedy var orðheppinn) þá er umtalsvert þægilegra að búa í landi þar sem efnahagslífið er að vaxa en því þar sem það er staðnað. Sérstaklega fyrir ungt fólk.