„Brothætt skipulag“ – pólitískar orsakir bankakreppa Lars Christensen skrifar 6. janúar 2016 11:00 Charles Calomiris er vafalaust einn helsti sérfræðingur í bankakreppum í heiminum. Árið 2014 skrifaði Calomiris, ásamt Stephen Haber, bókina Fragile by Design: Banking Crises, Scarce Credit, and Political Bargains (Brothætt skipulag: Bankakreppur, lánaskortur og pólitísk viðskipti). Í bókinni er því haldið fram að bankakreppa sé ekki eðlislægt einkenni fjármálakerfis hins frjálsa markaðar, heldur útkoman úr því sem Calomiris og Haber kalla „leik með bankaviðskipti“ á milli ríkisstjórnar og sérhagsmunahópa, og hvernig þessi leikur leiðir til mismunandi hvata til óhóflegrar áhættusækni. Mér finnst yfirlit þeirra yfir sögu bankakreppa gríðarlega áhugavert og mér finnst sérstaklega athyglisvert að Calomiris og Haber álykta að frumorsök bankakreppa sé að finna í þeim pólitísku stofnunum sem mismunandi lönd hafa. Með öðrum orðum: Aðalorsök bankakreppa er „pólitískt hönnuð“. Calomiris og Haber leggja áherslu á að sumum löndum sé mun hættara við að lenda í bankakreppu en öðrum. Calomiris og Haber telja upp eftirfarandi ríki sem séu sérstaklega gjörn á að lenda í bankakreppu: Argentína, Austur-Kongó, Tsjad, Mið-Afríkulýðveldið, Kamerún, Gínea, Kenía, Filippseyjar, Níkaragva, Brasilía, Bólivía, Kostaríka, Taíland, Mexíkó, Ekvador, Kólumbía, Úrúgvæ, Síle, Tyrkland, Spánn, Svíþjóð og Bandaríkin. Sömuleiðis birta Calomiris og Haber lista yfir nokkur lönd sem hafa almennt verið laus við kreppur (þrátt fyrir kappnóg lánstraust): Bahamaeyjar, Malta, Kýpur, Brúnei, Singapúr, Hong Kong, Makaó, Suður-Afríka, Ítalía, Austurríki, Nýja-Sjáland, Ástralía og Kanada. Eitt land vantar því miður í bókina – Ísland – en í mínum huga er það augljóst að „leikurinn með bankaviðskiptin“ á milli ríkisstjórnarinnar og sérhagsmunahópanna lék stórt hlutverk í óhóflegri áhættusækni íslenskra banka í aðdraganda bankakreppunnar 2008. Þetta var vissulega ekki eina ástæða kreppunnar, en það er líklegt að það hafi gegnt mikilvægu hlutverki við að skapa aðstæðurnar fyrir kreppuna. Áhugaverð ályktun sem við getum dregið af Fragile by Design er að við drögum ekki úr hættunni á bankakreppu með meiri afskiptum ríkisvaldsins af bankageiranum. Heldur er líklegt að meiri ríkisafskipti – bæði bein og óbein – auki hættuna á bankakreppu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lars Christensen Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Charles Calomiris er vafalaust einn helsti sérfræðingur í bankakreppum í heiminum. Árið 2014 skrifaði Calomiris, ásamt Stephen Haber, bókina Fragile by Design: Banking Crises, Scarce Credit, and Political Bargains (Brothætt skipulag: Bankakreppur, lánaskortur og pólitísk viðskipti). Í bókinni er því haldið fram að bankakreppa sé ekki eðlislægt einkenni fjármálakerfis hins frjálsa markaðar, heldur útkoman úr því sem Calomiris og Haber kalla „leik með bankaviðskipti“ á milli ríkisstjórnar og sérhagsmunahópa, og hvernig þessi leikur leiðir til mismunandi hvata til óhóflegrar áhættusækni. Mér finnst yfirlit þeirra yfir sögu bankakreppa gríðarlega áhugavert og mér finnst sérstaklega athyglisvert að Calomiris og Haber álykta að frumorsök bankakreppa sé að finna í þeim pólitísku stofnunum sem mismunandi lönd hafa. Með öðrum orðum: Aðalorsök bankakreppa er „pólitískt hönnuð“. Calomiris og Haber leggja áherslu á að sumum löndum sé mun hættara við að lenda í bankakreppu en öðrum. Calomiris og Haber telja upp eftirfarandi ríki sem séu sérstaklega gjörn á að lenda í bankakreppu: Argentína, Austur-Kongó, Tsjad, Mið-Afríkulýðveldið, Kamerún, Gínea, Kenía, Filippseyjar, Níkaragva, Brasilía, Bólivía, Kostaríka, Taíland, Mexíkó, Ekvador, Kólumbía, Úrúgvæ, Síle, Tyrkland, Spánn, Svíþjóð og Bandaríkin. Sömuleiðis birta Calomiris og Haber lista yfir nokkur lönd sem hafa almennt verið laus við kreppur (þrátt fyrir kappnóg lánstraust): Bahamaeyjar, Malta, Kýpur, Brúnei, Singapúr, Hong Kong, Makaó, Suður-Afríka, Ítalía, Austurríki, Nýja-Sjáland, Ástralía og Kanada. Eitt land vantar því miður í bókina – Ísland – en í mínum huga er það augljóst að „leikurinn með bankaviðskiptin“ á milli ríkisstjórnarinnar og sérhagsmunahópanna lék stórt hlutverk í óhóflegri áhættusækni íslenskra banka í aðdraganda bankakreppunnar 2008. Þetta var vissulega ekki eina ástæða kreppunnar, en það er líklegt að það hafi gegnt mikilvægu hlutverki við að skapa aðstæðurnar fyrir kreppuna. Áhugaverð ályktun sem við getum dregið af Fragile by Design er að við drögum ekki úr hættunni á bankakreppu með meiri afskiptum ríkisvaldsins af bankageiranum. Heldur er líklegt að meiri ríkisafskipti – bæði bein og óbein – auki hættuna á bankakreppu.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun