Lánþegar LÍN Magnús Guðmundsson skrifar 2. maí 2016 07:00 Það er stundum erfitt að verjast þeirri hugsun að íslenskar ríkisstofnanir misskilji hlutverk sitt all hrapallega. Einkum virðist þetta eiga við þær stofnanir sem snúa að málefnum þar sem er þörf fyrir að vinna með fólki með hagsmuni þess að leiðarljósi, fremur en hagsmuni kerfisins eða þess stjórnmálaafls sem yfir því ríkir hverju sinni. Þannig virðist Útlendingastofnun hafa það markmið að halda útlendingum utan Íslands, Tryggingastofnun það markmið að ríghalda í hagsmuni ríkis fremur en skjólstæðinga og Lánasjóður íslenskra námsmanna virðist stundum stefna að því að koma í veg fyrir menntun hinna efnaminni. En auðvitað endurspegla þessar stofnanir þankagang þeirra ráðherra og ríkisstjórna sem yfir þeim ríkja hverju sinni. LÍN hefur einmitt verið mikið í umræðunni að undanförnu og það ekki að tilefnislausu, því miður. Enn er haldið áfram að skerða kjör íslenskra námsmanna erlendis og það í raun eftir að ástandið er komið langt yfir öll eðlileg þolmörk. Ásta Guðrún Helgadóttir, þingmaður Pírata, tók nýverið saman hversu umfangsmiklar þessar skerðingar hafa verið á síðustu árum og þær tölur eru ekkert annað en alvarlegur áfellisdómur yfir LÍN og störf ráðherrans. Í sumum tilvikum nemur skerðingin yfir 30 prósenta lækkun á framfærslu sem er auðvitað ekkert annað en gróf aðför að kjörum. Það er íslensku samfélagi óendanlega mikilvægt að sækja sér menntun og þekkingu út í hinn stóra heim. Það er forsenda þess að við getum haldið áfram að þroskast og þróast sem framfarasinnað samfélag og verðmætin sem fólgin eru í góðri menntun þjóðarinnar eru gríðarleg. En ef menntamálaráðherra hugsar dæmið þannig að það að sækja sér menntun til útlanda eigi eingöngu að vera forréttindi hinna efnameiri er hætt við að menntunarstig þjóðarinnar eigi eftir að lækka jafnt og þétt. Það er líka hætt við að slíkt muni skaða íslenskt háskólasamfélag talsvert til lengri tíma litið, svo ekki sé talað um heilbrigðiskerfið, tæknisamfélagið og almenna nýsköpun svo eitthvað sé nefnt. Margir sem þekkja samskiptin við LÍN af eigin raun þekkja vel þá tilfinningu að þar sé verið að rétta að þeim ölmusu. Að þetta séu peningar í eigu sjóðsins og að lán úr honum sé góðverkagjörningur til námsmannsins og það þó að hér séu á ferðinni lán en ekki styrkur. Með sama hætti virðist það vera ríkjandi viðhorf innan sjóðsins að námsmenn eigi að lepja dauðann úr skel á námsárunum og berjast við að komast af fyrir eins lítið fé og mögulegt. Í raun kristallar þetta þá grundvallar hugsanavillu sem virðist ríkja yfir LÍN og starfsemi sjóðsins um áraraðir að litið er á námsmenn sem lánþega en ekki fjárfestingu. Því menntun er fjárfesting fyrir einstaklinga og samfélag. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Magnús Guðmundsson Mest lesið Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun
Það er stundum erfitt að verjast þeirri hugsun að íslenskar ríkisstofnanir misskilji hlutverk sitt all hrapallega. Einkum virðist þetta eiga við þær stofnanir sem snúa að málefnum þar sem er þörf fyrir að vinna með fólki með hagsmuni þess að leiðarljósi, fremur en hagsmuni kerfisins eða þess stjórnmálaafls sem yfir því ríkir hverju sinni. Þannig virðist Útlendingastofnun hafa það markmið að halda útlendingum utan Íslands, Tryggingastofnun það markmið að ríghalda í hagsmuni ríkis fremur en skjólstæðinga og Lánasjóður íslenskra námsmanna virðist stundum stefna að því að koma í veg fyrir menntun hinna efnaminni. En auðvitað endurspegla þessar stofnanir þankagang þeirra ráðherra og ríkisstjórna sem yfir þeim ríkja hverju sinni. LÍN hefur einmitt verið mikið í umræðunni að undanförnu og það ekki að tilefnislausu, því miður. Enn er haldið áfram að skerða kjör íslenskra námsmanna erlendis og það í raun eftir að ástandið er komið langt yfir öll eðlileg þolmörk. Ásta Guðrún Helgadóttir, þingmaður Pírata, tók nýverið saman hversu umfangsmiklar þessar skerðingar hafa verið á síðustu árum og þær tölur eru ekkert annað en alvarlegur áfellisdómur yfir LÍN og störf ráðherrans. Í sumum tilvikum nemur skerðingin yfir 30 prósenta lækkun á framfærslu sem er auðvitað ekkert annað en gróf aðför að kjörum. Það er íslensku samfélagi óendanlega mikilvægt að sækja sér menntun og þekkingu út í hinn stóra heim. Það er forsenda þess að við getum haldið áfram að þroskast og þróast sem framfarasinnað samfélag og verðmætin sem fólgin eru í góðri menntun þjóðarinnar eru gríðarleg. En ef menntamálaráðherra hugsar dæmið þannig að það að sækja sér menntun til útlanda eigi eingöngu að vera forréttindi hinna efnameiri er hætt við að menntunarstig þjóðarinnar eigi eftir að lækka jafnt og þétt. Það er líka hætt við að slíkt muni skaða íslenskt háskólasamfélag talsvert til lengri tíma litið, svo ekki sé talað um heilbrigðiskerfið, tæknisamfélagið og almenna nýsköpun svo eitthvað sé nefnt. Margir sem þekkja samskiptin við LÍN af eigin raun þekkja vel þá tilfinningu að þar sé verið að rétta að þeim ölmusu. Að þetta séu peningar í eigu sjóðsins og að lán úr honum sé góðverkagjörningur til námsmannsins og það þó að hér séu á ferðinni lán en ekki styrkur. Með sama hætti virðist það vera ríkjandi viðhorf innan sjóðsins að námsmenn eigi að lepja dauðann úr skel á námsárunum og berjast við að komast af fyrir eins lítið fé og mögulegt. Í raun kristallar þetta þá grundvallar hugsanavillu sem virðist ríkja yfir LÍN og starfsemi sjóðsins um áraraðir að litið er á námsmenn sem lánþega en ekki fjárfestingu. Því menntun er fjárfesting fyrir einstaklinga og samfélag.
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun