X María í Hæstarétt! María Bjarnadóttir skrifar 8. júlí 2016 07:00 Bandaríkjamenn byggja réttarkerfi á reglunni um réttarríkið eins og Íslendingar, en umgjörð kerfisins er í ýmsu önnur. Til dæmis hefur almenningur oft beina aðkomu að úrlausnum dómstóla á meðan íslenskir dómarar njóta fulltingis sérfræðinga. Almenningur í Bandaríkjunum hefur líka bein áhrif á það hverjir þjóna réttlætinu. Hann kýs saksóknara og dómara á ákveðnum dómstigum. Frambjóðendur til embættanna há kosningabaráttu með refsipólitísk stefnumál og þyki kjósendum þeir ekki hafa staðið sig þegar kjörtímabilinu lýkur eru aðrir kosnir í staðinn. Hugtakið dómstóll götunnar fær einhvern veginn aukna merkingu. Á Íslandi sækir fólk um að verða saksóknarar og dómarar; skoðanalausir þjónar réttarvörslukerfisins sem verða opinberir starfsmenn við ráðningu. Nefnd sérfræðinga metur umsóknir algerlega hlutlaust og engin þörf er á að gæta að margbreytileika einstaklinganna undir skikkjunni því að persónulegir eiginleikar og reynsluheimur skiptir ekki máli. Fólk fer í atvinnuviðtal en á ekki að flíka skoðunum sínum heldur vita hvað stendur í lagasafninu. Meiningin er einhvern veginn að skikkjan svipti fólk sjálfu sér og að það sé trygging fyrir að kerfið virki eins og hlutlaus vél sem gubbi út úr sér algjörlega hlutlægum niðurstöðum. Vandinn er bara að lögfræðingar eru líka fólk. Saksóknarar og dómarar hafa skoðanir og tilfinningar. Þeim finnst líka gaman að kíkja á Facebook. Og þá getur glitt í manneskjuna undir skikkjunni líkt og hún þyrfti að há kosningabaráttu til að halda starfinu.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein María Bjarnadóttir Mest lesið Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson Skoðun
Bandaríkjamenn byggja réttarkerfi á reglunni um réttarríkið eins og Íslendingar, en umgjörð kerfisins er í ýmsu önnur. Til dæmis hefur almenningur oft beina aðkomu að úrlausnum dómstóla á meðan íslenskir dómarar njóta fulltingis sérfræðinga. Almenningur í Bandaríkjunum hefur líka bein áhrif á það hverjir þjóna réttlætinu. Hann kýs saksóknara og dómara á ákveðnum dómstigum. Frambjóðendur til embættanna há kosningabaráttu með refsipólitísk stefnumál og þyki kjósendum þeir ekki hafa staðið sig þegar kjörtímabilinu lýkur eru aðrir kosnir í staðinn. Hugtakið dómstóll götunnar fær einhvern veginn aukna merkingu. Á Íslandi sækir fólk um að verða saksóknarar og dómarar; skoðanalausir þjónar réttarvörslukerfisins sem verða opinberir starfsmenn við ráðningu. Nefnd sérfræðinga metur umsóknir algerlega hlutlaust og engin þörf er á að gæta að margbreytileika einstaklinganna undir skikkjunni því að persónulegir eiginleikar og reynsluheimur skiptir ekki máli. Fólk fer í atvinnuviðtal en á ekki að flíka skoðunum sínum heldur vita hvað stendur í lagasafninu. Meiningin er einhvern veginn að skikkjan svipti fólk sjálfu sér og að það sé trygging fyrir að kerfið virki eins og hlutlaus vél sem gubbi út úr sér algjörlega hlutlægum niðurstöðum. Vandinn er bara að lögfræðingar eru líka fólk. Saksóknarar og dómarar hafa skoðanir og tilfinningar. Þeim finnst líka gaman að kíkja á Facebook. Og þá getur glitt í manneskjuna undir skikkjunni líkt og hún þyrfti að há kosningabaráttu til að halda starfinu.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.