Lífið

Nauðsynlegt að fá fleiri konur í leghálsskimanir

Sylvía Rut Sigfúsdóttir skrifar
Hanna Lilja Oddgeirsdóttir sérnámslæknir í kvensjúkdóma- og fæðingarlækningum og Andrea Eyland þáttastjórnandi og höfundur Kviknar. Þær gerðu saman átta hlaðvarpsþætti um kvenheilsu sem birtast hér á Vísi undir hlaðvarpinu Kviknar. 
Hanna Lilja Oddgeirsdóttir sérnámslæknir í kvensjúkdóma- og fæðingarlækningum og Andrea Eyland þáttastjórnandi og höfundur Kviknar. Þær gerðu saman átta hlaðvarpsþætti um kvenheilsu sem birtast hér á Vísi undir hlaðvarpinu Kviknar.  Vísir/Vilhelm

„Skimunin hófst 1964 þannig að þetta er orðið ótrúlega langur tími,“ segir Sigrún Arnardóttur kvensjúkdóma- og fæðingalæknir.

Mikið hefur verið rætt um leghálsskimanir eftir að fyrirkomulagið breyttist hér á landi. Þó að ýmislegt hafi breyst hvað varðar skimanir er jafn mikilvægt og áður að fá góða mætingu í þessar skimanir.

Andrea Eyland og Hanna Lilja Oddgeirsdóttir ræddu um kvenheilsu í hlaðvarpinu Kviknar. Það er einstaklega viðeigandi að þátturinn fari í loftið núna, því það er alþjóðleg leghálsskimanavika.

Of lágt til að ná árangri

Auðvitað eins og allt annað breytist þetta og þróast, en leghálskrabbameinsskimanin byggir á því að greina forstig á krabbameini. Það eru ekki mörg krabbamein sem að hafa forstig.

„Með því að greina þetta forstig er mögulega hægt að koma í veg fyrir alvarlegan sjúkdóm eins og leghálskrabbamein. Eftir að skimun hófst þá lækkaði dánartíðni leghálskrabbameins og hefur haldist lág. Út á það gengur skimunin, að konur mæti í skimun.“

Sigrún segir að það sé stefnt að því að það mæti lágmark 75 prósent kvenna í þessar skimanir til að halda dánartíðninni niðri.

„Skimun er samt aldrei hundrað prósent. Ef að skimun er 90 prósent næm þá þykir það mjög góð skimun, af því skimun byggir á því að skima heilbrigt fólk. Við erum ekki með konur með einkenni því það er allt annar hópur.“

Því miður mæti þó ekki allar konur í reglulegar skimanir.

„Mætingin hefur verið lækkandi á síðustu tíu árum og var komið undir 70 prósent, var um 65 til 68 prósent síðustu árin, sem er of lágt til að við sem samfélag náum árangri og lækka þessa dánartíðni.“

Sigrún Arnardóttir ræddi um kvenheilsu.Aðsent

Ákveðinn hópur sinnir ekki forvörnum

Eftir að leghálsskimanir voru færðar frá Krabbameinsfélaginu yfir á heilsugæslurnar, lækkaði gjaldið fyrir sýnatökuna. Það var áður um 4.500 en Sigrún segir að nú greiði konur aðeins komugjaldið á sína heilsugæslustöð.

Sigrún segir að það sé samt ekki kostnaðurinn sem hafi valdið þessum lágu mætingartölum.

„Það er bara ákveðinn hópur sem sinnir ekki lýðheilsu og forvörnum. Þó svo að fólk fái áminningarbréf, endurtekin áminningarbréf, þá er bara ákveðinn hluti af fólki sem að þiggur það ekki. Þetta er boð en ekki skipun, þetta er val.“

Hanna Lilja bendir á að það geti legið ýmsar ástæður að baki.

„Þú þarft að panta tíma og mæta. Sumum vex bara í augum að fara í svona kvenskoðun. Finnst það bara hræðileg tilhugsun. Svo eru sumir sem tala um að þetta sé vont, þetta strok.“

Því séu sumir sem ráða bara ekki við þetta eða vilja ekki gera þetta. Hugsanlega munu sjálftökuprófin hjálpa þessum hópi. Þau eru komin á markað erlendis og Sigrún telur að þau verði komin í notkun hér á landi í lok árs.

„Á þennan hátt gætum við náð til þeirra kvenna,“ segir Hanna Lilja.

Smokkurinn ekki nóg

Í þættinum ræða þær einnig um HPV veiruna, kynsjúkdóma og bólusetningar. Þar kemur meðal annars fram að flest allir smitist af veirunni á einhverjum tímapunkti eftir að þeir byrja að stunda kynlíf en flestir lækna sig sjálfir. HPV er kynsjúkdómur og er mikilvægt að vita að smokkurinn einn og sér dugir ekki sem vörn. 

„HPV getur valdið krabbameini á fleiri stöðum en í leghálsi,“ ítrekar Hanna Lilja.

„Meðal annars í ytri kynfærum kvenna, munni og hálsi, getnaðarlim og endaþarmi. HPV smitast auðveldlega á milli bólfélaga með snertingu, húð í húð eða slímhúð í slímhúð. Karlmenn fá þennan vírus alveg jafn oft og konur og mynda einnig mótefni gegn þeim í langflestum tilfellum. Það er þó ekki komin nein aðferð til að skima fyrir HPV tengdu krabbameini hjá karlmönnum en mikilvægt að leita læknis ef einkenni eins og kláði, blæðing, verkir eða eitla stækkanir gera vart við sig. Frá 2011 hefur öllum stúlkum í 7.bekk hér á landi verið boðin HPV bólusetning. Í sumum löndum er líka verið að bólusetja drengi en það er ekki í kerfinu hér á landi. Það er möguleiki að óska eftir bólusetningu fyrir stráka og borga þá fyrir það sjálfur. “

Þáttinn má heyra á Spotify og í spilaranum hér ofar í fréttinni.

Kviknar birtist á Vísi og á öðrum efnisveitum eins og Spotify, Eldri þætti má finna hér. 

Hlaðvarpið Kviknar fjallar um getnað, meðgöngu, fæðingu og sængurlegu. Það fjallar líka um raunina eftir að barnið er komið í heiminn. Eðvarð Egilsson sér um tónlistina í þáttunum en umsjónarkona Kviknar er Andrea Eyland.


Tengdar fréttir

Veikindarétt barna þurfi að lögfesta

Ólafur Þór Gunnarsson öldrunarlæknir og Alþingismaður segir að börn þurfi líka að hafa veikindarétt til þess að hægt sé að draga úr mismunun á umönnunartíma þeirra í veikindum og eftir slys.

„Notaðu þennan tíma til að tengjast barninu“

Björn Grétar Baldursson trúði því að hann gæti ekki gert mikið gagn fyrstu mánuðina í föðurhlutverkinu. Í dag segist hann vita að það sé kjaftæði og hvetur foreldra í þeirri stöðu til að nýta öll tækifæri til tengslamyndunar.

Tíðahringurinn getur haft áhrif á frammistöðu á æfingum

„Ekki nóg með að við séum að ganga í gegnum þessar hormónasveiflur í hverjum mánuði, þá er bara allt lífsskeið okkar, alveg frá því við erum á fósturskeiði og þangað til að við verðum gamlar konur, erum við svo ótrúlega háð þessum breytingum í hormónum í líkamanum okkar,“ segir Hanna Lilja Oddgeirsdóttir sérnámslæknir í kvensjúkdóma- og fæðingarlækningum.

„Forvörn í því að hlúa vel að konum og heilsu kvenna“

Hanna Lilja Oddgeirsdóttir ákvað frekar snemma að hún vildi verða kvensjúkdóma- og fæðingarlæknir. Hún hefur einstaklega mikinn áhuga á kvenheilsu og fræðir nú stúlkur og konur um allt sem tengist því efni, meðal annars með hlaðvarpsþáttum ásamt Andreu Eyland þáttastjórnanda Kviknar hlaðvarpsins hér á Vísi.






Fleiri fréttir

Sjá meira


×