Kórvilla af Vestfjörðum? Jón Baldvin Hannibalsson skrifar 11. september 2008 07:00 En upp úr þessu var Guðjóni Friðrikssyni sagt upp og hrökklaðist hann þá til Ísafjarðar. Þar gerði hann sér lítið fyrir og hóf ofsóknir á hendur Jennu og Hreiðari sem barnabókahöfundum. Það voru hefndirnar. (Úr dagbók Matthíasar Johannessens, skálds.) Hér er eitthvað málum blandið, eins og reyndar hefur komið á daginn. Því fer víðs fjarri að Guðjón Friðriksson hafi „hrökklast" vestur á Ísafjörð. Ég get trútt um talað því að ég þurfti að hafa talsvert fyrir því að „véla" hann vestur á sínum tíma. Í „Tilhugalífi" (útg. 2002, bls. 264) lýsi ég því með eftirfarandi orðum: „Það var mikill happafengur þegar mér tókst að véla Guðjón Friðriksson og þáverandi konu hans, Þuríði Pétursdóttur, líffræðing, til að kenna við (Mennta)skólann. Ég man að ég heimsótti þau upp á háaloft að Austurstræti 14 í Reykjavík þar sem þau bjuggu þá. Þau komu því beint úr hjarta borgarinnar í útlegðina vestur og reyndust bæði prýðilega. Guðjón var ekki einasta skemmtilegur kennari í íslenskum fræðum og bókmenntum heldur líka stoð og stytta nemenda við útgáfustörf og reyndar einnig á leiksviði, þar sem hann lék meðal annars á móti Bryndisí við góðar undirtektir. Þuríður var kvenskörungur mikill og var fljótlega komin á bólakaf í bæjarmálin sem frambjóðandi Alþýðubandalagsins." En hvað með meintar ofsóknir á hendur Jennu og Hreiðari sem barnabókahöfundum? Að því er einnig vikið í „Tilhugalífi" þar sem fjallað er um árin okkar Bryndísar við Menntaskólann á Ísafirði. Aðalpersónan í því máli var upphaflega sögð vera Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, doktor í mannfræði, síðar þingkona Kvennalistans, prófessor við Háskóla Íslands og núverandi sendifrú í Osló. Sigríður Dúna kenndi einn vetur við Menntaskólann á Ísafirði. Hún blandaðist alsaklaus inn í þetta mál eins og nánar er lýst í „Tilhugalífi" (bls. 265-66) undir fyrirsögninni „Að missa glæpinn". En Guðjón Friðriksson kom þar hvergi við sögu. Að missa glæpinn„Sigríður Dúna bauð upp á námskeið í íslenskum samtímabókmenntum sem valgrein. Á námskeiðinu var farið yfir sýnishorn af íslenskum barna- og unglingabókmenntum. Einn góðan veðurdag birtist heilsíðugrein í Þjóðviljanum undirrituð af nafngreindum nemendum við Menntaskólann á Ísafirði, þar sem veist var með harkalegri gagnrýni að þekktum höfundi unglingabókmennta. Í fyrirsögn var vísað til þess að taka bæri skemmdar bókmenntir af markaðnum, rétt eins og skemmdar appelsínur. Ekki leið á löngu þar til mér barst umburðarbréf frá menntamálaráðuneytinu út af þessu máli. Því fylgdi jafnframt tilkynning og greinargerð um yfirvofandi málshöfðun á hendur kennaranum fyrir meinta innrætingu og jafnvel meiðyrði um höfund unglingabókanna, sem væri brot á lögum og reglum um óhlutdrægni og háttvísi í kennslustofum sem reknar væru af íslenska ríkinu. Sjálfur var ég vel meðvitaður um hættuna á einhliða umfjöllun og vilhallri eða jafnvel beinlínis innrætingu öfgaskoðana, sérstaklega við kennslu í félagsvísindum og sögu, og vissi af slíkum dæmum í einstaka skólum. Ég þóttist hins vegar vita fullvel að Sigríður Dúna væri kvenna ólíklegust til að stunda slíka iðju eins og reyndar kom á daginn þegar ég hafði kynnt mér málið. Hún hafði ekki vitað af þessu frumkvæði nemenda, að birta ritsmíðina í Þjóðviljanum, og aldrei um hana fjallað. Loks barst mér stefna ásamt rökstuðningi fyrir sakargiftum frá Guðmundi Skaftasyni, hæstaréttarlögmanni, sem ég þekkti lítilsháttar til en fyrst og fremst sem skattasérfræðings. Ég tilkynnti menntamálaráðuneytinu að ég myndi verja málið sjálfur en þótti eftir atvikum rétt, áður en málflutningur hæfist í réttarsal, að skila greinargerð með málsvörn minni, bæði til ráðuneytisins og lögfræðingsins. Ég hlakkaði til að mæta fyrir rétti og reka þetta mál sem mig grunaði að gæti orðið hið skrautlegasta, ef ekki beinlínis skrautblóm í hnappagat íslenskrar réttvísi. Ég var farinn að kynna mér sögufrægan málflutning fyrir rétti í Suðurríkjum Bandaríkjanna sem spannst út af því að skólayfirvöld þar bönnuðu að kenna þróunarkenningu Darwins og kenndu sköpunarsögu biblíunnar í staðinn. Ég sá fyrir mér að þessi málarekstur allur myndi auka mjög hróður skólans og tryggja stóraukna aðsókn úr öllum landsfjórðungum því nemendur vildu auðvitað vera við nám þar sem svo alræmdir kennarar „spilltu" æskulýðnum og þar sem væri líf og fjör sem eftir væri tekið. Ég hafði dregið upp langan lista með nöfnum skálda og rithöfunda, sem ég hugðist kalla fyrir réttinn, og vekja athygli á, hvernig háttað væri kennslu, umfjöllun og túlkun á bókum þeirra í skólum landsins. Það olli mér því verulegum vonbrigðum þegar ég fékk hraðbréf í ábyrgðarpósti þar sem mér var tilkynnt að málið væri látið niður falla. Mér leið eins og „manninum sem missti glæpinn". Verðugt rannsóknarefniVið þetta er svo sem engu að bæta. En hvernig þessi uppákoma nokkurra nafngreindra nemenda við Menntaskólann á Ísafirði á áttunda áratugnum getur orðið tilefni til gróusagna um Guðjón Friðriksson er mér hulin ráðgáta. Er það ekki verðugt rannsóknarefni fyrir sagnfræðinga, sér í lagi þar sem sagnfræðingurinn Guðjón Friðriksson kemur þarna hvergi við sögu? - Höfundur var skólameistari við Menntaskólann á Ísafirði 1970-79. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Baldvin Hannibalsson Mest lesið Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Mun forseti Íslands fremja landráð? Ástþór Magnússon Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson Skoðun Skoðun Skoðun Kæru landsmenn – þetta er ekki lengur boðlegt Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun XL niðurskurður – hugsum stórt! Arnar Þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Blórabögglar og gylliboð frá vinstri Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Hvað kjósa foreldrar ósýnilegra barna? Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Heimskasta þjóð í heimi Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Jöfnum leikinn á laugardaginn Björgvin G. Sigurðsson skrifar Skoðun ADHD, fjórir stafir og hvað svo? Jóna Kristín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skattagleði á kostnað ferðaþjónustunnar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Börnin heim Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Mun forseti Íslands fremja landráð? Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Ég býð mig fram fyrir framtíðarkynslóðir Finnur Ricart Andrason skrifar Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gera þarf skurk í búsetumálum eldri borgara Ólafur Ísleifsson skrifar Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir skrifar Skoðun Vilt þú breytingu á stjórn landsins? Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson skrifar Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Búsetufrelsi og lögheimilisskráning Heiðbrá Ólafsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og aðrar villur í umræðunni um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar Skoðun Þess vegna er ég á lista VG í Suðurkjördæmi Þorsteinn Ólafsson skrifar Skoðun Svínsleg mismunun gagnvart eldra fólki Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Hverjir myrða konur? Auður Önnu Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Það sé ykkur til fæðu“ - hugleiðing um jólamat Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Ferðafrelsið er dýrmætt Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson skrifar Skoðun Mannúðleg innflytjendastefna Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er vandamálið á húsnæðismarkaðinum og hvernig leysum við það Ómar Ingþórsson skrifar Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir skrifar Sjá meira
En upp úr þessu var Guðjóni Friðrikssyni sagt upp og hrökklaðist hann þá til Ísafjarðar. Þar gerði hann sér lítið fyrir og hóf ofsóknir á hendur Jennu og Hreiðari sem barnabókahöfundum. Það voru hefndirnar. (Úr dagbók Matthíasar Johannessens, skálds.) Hér er eitthvað málum blandið, eins og reyndar hefur komið á daginn. Því fer víðs fjarri að Guðjón Friðriksson hafi „hrökklast" vestur á Ísafjörð. Ég get trútt um talað því að ég þurfti að hafa talsvert fyrir því að „véla" hann vestur á sínum tíma. Í „Tilhugalífi" (útg. 2002, bls. 264) lýsi ég því með eftirfarandi orðum: „Það var mikill happafengur þegar mér tókst að véla Guðjón Friðriksson og þáverandi konu hans, Þuríði Pétursdóttur, líffræðing, til að kenna við (Mennta)skólann. Ég man að ég heimsótti þau upp á háaloft að Austurstræti 14 í Reykjavík þar sem þau bjuggu þá. Þau komu því beint úr hjarta borgarinnar í útlegðina vestur og reyndust bæði prýðilega. Guðjón var ekki einasta skemmtilegur kennari í íslenskum fræðum og bókmenntum heldur líka stoð og stytta nemenda við útgáfustörf og reyndar einnig á leiksviði, þar sem hann lék meðal annars á móti Bryndisí við góðar undirtektir. Þuríður var kvenskörungur mikill og var fljótlega komin á bólakaf í bæjarmálin sem frambjóðandi Alþýðubandalagsins." En hvað með meintar ofsóknir á hendur Jennu og Hreiðari sem barnabókahöfundum? Að því er einnig vikið í „Tilhugalífi" þar sem fjallað er um árin okkar Bryndísar við Menntaskólann á Ísafirði. Aðalpersónan í því máli var upphaflega sögð vera Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, doktor í mannfræði, síðar þingkona Kvennalistans, prófessor við Háskóla Íslands og núverandi sendifrú í Osló. Sigríður Dúna kenndi einn vetur við Menntaskólann á Ísafirði. Hún blandaðist alsaklaus inn í þetta mál eins og nánar er lýst í „Tilhugalífi" (bls. 265-66) undir fyrirsögninni „Að missa glæpinn". En Guðjón Friðriksson kom þar hvergi við sögu. Að missa glæpinn„Sigríður Dúna bauð upp á námskeið í íslenskum samtímabókmenntum sem valgrein. Á námskeiðinu var farið yfir sýnishorn af íslenskum barna- og unglingabókmenntum. Einn góðan veðurdag birtist heilsíðugrein í Þjóðviljanum undirrituð af nafngreindum nemendum við Menntaskólann á Ísafirði, þar sem veist var með harkalegri gagnrýni að þekktum höfundi unglingabókmennta. Í fyrirsögn var vísað til þess að taka bæri skemmdar bókmenntir af markaðnum, rétt eins og skemmdar appelsínur. Ekki leið á löngu þar til mér barst umburðarbréf frá menntamálaráðuneytinu út af þessu máli. Því fylgdi jafnframt tilkynning og greinargerð um yfirvofandi málshöfðun á hendur kennaranum fyrir meinta innrætingu og jafnvel meiðyrði um höfund unglingabókanna, sem væri brot á lögum og reglum um óhlutdrægni og háttvísi í kennslustofum sem reknar væru af íslenska ríkinu. Sjálfur var ég vel meðvitaður um hættuna á einhliða umfjöllun og vilhallri eða jafnvel beinlínis innrætingu öfgaskoðana, sérstaklega við kennslu í félagsvísindum og sögu, og vissi af slíkum dæmum í einstaka skólum. Ég þóttist hins vegar vita fullvel að Sigríður Dúna væri kvenna ólíklegust til að stunda slíka iðju eins og reyndar kom á daginn þegar ég hafði kynnt mér málið. Hún hafði ekki vitað af þessu frumkvæði nemenda, að birta ritsmíðina í Þjóðviljanum, og aldrei um hana fjallað. Loks barst mér stefna ásamt rökstuðningi fyrir sakargiftum frá Guðmundi Skaftasyni, hæstaréttarlögmanni, sem ég þekkti lítilsháttar til en fyrst og fremst sem skattasérfræðings. Ég tilkynnti menntamálaráðuneytinu að ég myndi verja málið sjálfur en þótti eftir atvikum rétt, áður en málflutningur hæfist í réttarsal, að skila greinargerð með málsvörn minni, bæði til ráðuneytisins og lögfræðingsins. Ég hlakkaði til að mæta fyrir rétti og reka þetta mál sem mig grunaði að gæti orðið hið skrautlegasta, ef ekki beinlínis skrautblóm í hnappagat íslenskrar réttvísi. Ég var farinn að kynna mér sögufrægan málflutning fyrir rétti í Suðurríkjum Bandaríkjanna sem spannst út af því að skólayfirvöld þar bönnuðu að kenna þróunarkenningu Darwins og kenndu sköpunarsögu biblíunnar í staðinn. Ég sá fyrir mér að þessi málarekstur allur myndi auka mjög hróður skólans og tryggja stóraukna aðsókn úr öllum landsfjórðungum því nemendur vildu auðvitað vera við nám þar sem svo alræmdir kennarar „spilltu" æskulýðnum og þar sem væri líf og fjör sem eftir væri tekið. Ég hafði dregið upp langan lista með nöfnum skálda og rithöfunda, sem ég hugðist kalla fyrir réttinn, og vekja athygli á, hvernig háttað væri kennslu, umfjöllun og túlkun á bókum þeirra í skólum landsins. Það olli mér því verulegum vonbrigðum þegar ég fékk hraðbréf í ábyrgðarpósti þar sem mér var tilkynnt að málið væri látið niður falla. Mér leið eins og „manninum sem missti glæpinn". Verðugt rannsóknarefniVið þetta er svo sem engu að bæta. En hvernig þessi uppákoma nokkurra nafngreindra nemenda við Menntaskólann á Ísafirði á áttunda áratugnum getur orðið tilefni til gróusagna um Guðjón Friðriksson er mér hulin ráðgáta. Er það ekki verðugt rannsóknarefni fyrir sagnfræðinga, sér í lagi þar sem sagnfræðingurinn Guðjón Friðriksson kemur þarna hvergi við sögu? - Höfundur var skólameistari við Menntaskólann á Ísafirði 1970-79.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar
Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar
Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun