Tvær leiðir Guðmundur Steingrímsson skrifar 21. mars 2009 00:01 Nú er svo komið að stór hluti íslenskra heimila getur ekki borgað af lánunum sínum og skuldar meira en sem nemur eignum. Það felur í sér að heimilin verða annað hvort gjaldþrota eða fólk er dæmt í skuldafangelsi á eigin heimili. Þá er huggun harmi gegn að eiga þó flatskjá. Út úr þessum ógöngum virðast vera tvær leiðir. Önnur leiðin snýst um greiðsluaðlögun, þar sem fólki er gefinn kostur á að lengja í lánunum, eða að borga bara vexti eða eitthvað slíkt. Allt eftir hentugleik. Svona aðlögun hefur vissulega ýmsa kosti. Hún lækkar greiðslubyrðina og getur hjálpað fólki að lifa sómasamlega frá degi til dags, en þegar öllu er á botninn hvolft verður þó tilveran líklega jafnnöturleg og áður. Höfuðstóllinn minnkar varla neitt. Svona greiðsluaðlögun gerir skuldafangelsið kannski aðeins meira kósí. Og þó. Það er spurning. Margir dæsa vafalítið við tilhugsunina um að velta á undan sér höfuðstól alla ævi, ofan í gröf, og puða allt sitt líf upp í vextina. Þá finnst örugglega mörgum betra að skila lyklunum í bankann, fara á leigumarkað eða einfaldlega flytja af landi brott. Hin leiðin er þess eðlis að Jóhanna Sigurðardóttir verður alltaf mjög reið þegar hún heyrir á hana minnst. Hún snýst um það að beina sjónum að höfuðstólnum. Er hugsanlega hægt að minnka hann? Nú hefur hann vaxið óeðlilega mikið undanfarið, og það er einmitt rót vandans. Um 20% verðbólguskot og hrun gjaldmiðilsins var ekki það sem þorri heimila gekk út frá í sínum plönum. Hvort tveggja hefur hækkað höfuðstóla lánanna upp fyrir mörk allrar skynsemi. Einn flokkur hefur skotið því inn í umræðuna að skynsamlegt gæti verið í þessari stöðu að afskrifa lán allra heimila um 20%. Forsenda fyrir svona aðgerð, og algjört lykilatriði, er að erlendir kröfuhafar afskrifi lánin fyrst. Tvennt er fengið með þessu, ef vel tekst til: Stærstur hluti heimilanna losnar úr skuldafangelsi og sér áfram ástæðu til að greiða, með lækkaðri greiðslubyrði, af húsunum. Í öðru lagi kemst fjármagn á hreyfingu í þjóðfélaginu, neysla eykst og fjárfestingar, sem aftur vinnur gegn atvinnuleysi og stuðlar þar með að því að ennþá fleiri geti greitt af lánunum sínum. Kannski þarf að fara einhverja leið sem er útfærsla af öllu þessu, greiðsluaðlögun og afskriftum. En eitt er víst: Hrun blasir við. Allar góðar hugmyndir eru vel þegnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Steingrímsson Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun
Nú er svo komið að stór hluti íslenskra heimila getur ekki borgað af lánunum sínum og skuldar meira en sem nemur eignum. Það felur í sér að heimilin verða annað hvort gjaldþrota eða fólk er dæmt í skuldafangelsi á eigin heimili. Þá er huggun harmi gegn að eiga þó flatskjá. Út úr þessum ógöngum virðast vera tvær leiðir. Önnur leiðin snýst um greiðsluaðlögun, þar sem fólki er gefinn kostur á að lengja í lánunum, eða að borga bara vexti eða eitthvað slíkt. Allt eftir hentugleik. Svona aðlögun hefur vissulega ýmsa kosti. Hún lækkar greiðslubyrðina og getur hjálpað fólki að lifa sómasamlega frá degi til dags, en þegar öllu er á botninn hvolft verður þó tilveran líklega jafnnöturleg og áður. Höfuðstóllinn minnkar varla neitt. Svona greiðsluaðlögun gerir skuldafangelsið kannski aðeins meira kósí. Og þó. Það er spurning. Margir dæsa vafalítið við tilhugsunina um að velta á undan sér höfuðstól alla ævi, ofan í gröf, og puða allt sitt líf upp í vextina. Þá finnst örugglega mörgum betra að skila lyklunum í bankann, fara á leigumarkað eða einfaldlega flytja af landi brott. Hin leiðin er þess eðlis að Jóhanna Sigurðardóttir verður alltaf mjög reið þegar hún heyrir á hana minnst. Hún snýst um það að beina sjónum að höfuðstólnum. Er hugsanlega hægt að minnka hann? Nú hefur hann vaxið óeðlilega mikið undanfarið, og það er einmitt rót vandans. Um 20% verðbólguskot og hrun gjaldmiðilsins var ekki það sem þorri heimila gekk út frá í sínum plönum. Hvort tveggja hefur hækkað höfuðstóla lánanna upp fyrir mörk allrar skynsemi. Einn flokkur hefur skotið því inn í umræðuna að skynsamlegt gæti verið í þessari stöðu að afskrifa lán allra heimila um 20%. Forsenda fyrir svona aðgerð, og algjört lykilatriði, er að erlendir kröfuhafar afskrifi lánin fyrst. Tvennt er fengið með þessu, ef vel tekst til: Stærstur hluti heimilanna losnar úr skuldafangelsi og sér áfram ástæðu til að greiða, með lækkaðri greiðslubyrði, af húsunum. Í öðru lagi kemst fjármagn á hreyfingu í þjóðfélaginu, neysla eykst og fjárfestingar, sem aftur vinnur gegn atvinnuleysi og stuðlar þar með að því að ennþá fleiri geti greitt af lánunum sínum. Kannski þarf að fara einhverja leið sem er útfærsla af öllu þessu, greiðsluaðlögun og afskriftum. En eitt er víst: Hrun blasir við. Allar góðar hugmyndir eru vel þegnar.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun