Ákvarðanir fljótt Ólafur Stephensen skrifar 12. nóvember 2010 06:30 Skýrsla sérfræðingahóps ríkisstjórnarinnar, sem reiknaði út kostnað og gagnsemi ýmissa leiða til að koma til móts við fólk í skuldavanda, er góður grunnur fyrir ákvarðanir í málinu. Meira liggur nú fyrir en áður, jafnt um umfang alvarlegs skuldavanda og um kostnað við að mæta honum. Hópurinn telur að um 10.700 heimili af tæplega 100.000 séu í greiðsluvanda. Það eru tæplega 15% þeirra heimila, sem skulda fé vegna fasteignakaupa. Yfir 80% af þeim, sem eiga í erfiðleikum með að greiða af lánum sínum, keyptu fasteign á bóluárunum, 2004-2008. Þetta segir okkur að vandamálið er tiltölulega afmarkað. Þegar af þeirri ástæðu ætti að vera hægt að útiloka hugmyndir Framsóknarflokksins, Hreyfingarinnar, Hagsmunasamtaka heimilanna og fleiri sem vilja almenna niðurfellingu skulda. Starfshópurinn miðar raunar ekki við 20% flata skuldaniðurfellingu, eins og upphaflega var rætt um, heldur reiknar út áhrif af 15,5% niðurfellingu. Niðurstaðan er að sú aðgerð gæti kostað um 185 milljarða, en myndi eingöngu fækka heimilum í vanda um fimmtung. Það er engin furða að talsmenn hugmyndarinnar séu súrir, nú þegar svo rækilega hefur verið sýnt fram á galla hennar. Allar aðrar leiðir sem fela í sér niðurfærslu skulda á breiðum grundvelli eru einnig afar dýrar, en nýtast takmörkuðum hópi. Sértæk skuldaaðlögun og hækkun vaxtabóta eru hins vegar þær leiðir, sem eru hlutfallslega hagkvæmastar. Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra hefur eðlilega útilokað flata niðurfærslu skulda eftir að niðurstöður starfshópsins lágu fyrir. Raunar er lítt skiljanlegt af hverju ríkisstjórnin var yfirleitt til í að skoða þá leið á ný, eftir að hún hafði fyrir löngu verið slegin út af borðinu. Forsætisráðherra talaði hins vegar óvarlega í fjölmiðlum í gær um möguleika á lækkun vaxta. Hún ætti að vita vel, að sambærileg vaxtakjör og í nágrannalöndunum munu ekki nást hér á landi nema skipt verði um gjaldmiðil, sem er ekki í augsýn næstu árin. Það er ekkert vit í því að fara leiðir við skuldaaðlögun sem kosta fjármálakerfið gífurlegar fjárhæðir. Orðagjálfrið um að bankarnir hafi verið búnir að gera ráð fyrir afskriftum er innantómt. Eins og fram kemur í Fréttablaðinu í dag er svigrúm bankanna nú þegar nánast upp urið. Verði farin leið skuldaniðurfellingar, mun það bitna á skattgreiðendum og eigendum lífeyrissjóðanna, almenningi í landinu. Ríkisstjórnin þarf að fara hagkvæmustu leiðirnar, sem kosta minnsta peninga og hjálpa sem flestum. Hún verður að horfast í augu við að sumum verður ekki bjargað frá því að missa húsnæði sitt og mæta verður þeim með öðrum úrræðum í húsnæðismálum. Síðast en ekki sízt þarf ríkisstjórnin nú að taka ákvarðanir fljótt og þær verða að vera endanlegar ákvarðanir. Stjórnvöld hafa alltof lengi gefið fólki falskar vonir og fyrir vikið tafið fyrir því að það geti farið að vinna sig út úr vandanum á raunhæfum forsendum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson Skoðun
Skýrsla sérfræðingahóps ríkisstjórnarinnar, sem reiknaði út kostnað og gagnsemi ýmissa leiða til að koma til móts við fólk í skuldavanda, er góður grunnur fyrir ákvarðanir í málinu. Meira liggur nú fyrir en áður, jafnt um umfang alvarlegs skuldavanda og um kostnað við að mæta honum. Hópurinn telur að um 10.700 heimili af tæplega 100.000 séu í greiðsluvanda. Það eru tæplega 15% þeirra heimila, sem skulda fé vegna fasteignakaupa. Yfir 80% af þeim, sem eiga í erfiðleikum með að greiða af lánum sínum, keyptu fasteign á bóluárunum, 2004-2008. Þetta segir okkur að vandamálið er tiltölulega afmarkað. Þegar af þeirri ástæðu ætti að vera hægt að útiloka hugmyndir Framsóknarflokksins, Hreyfingarinnar, Hagsmunasamtaka heimilanna og fleiri sem vilja almenna niðurfellingu skulda. Starfshópurinn miðar raunar ekki við 20% flata skuldaniðurfellingu, eins og upphaflega var rætt um, heldur reiknar út áhrif af 15,5% niðurfellingu. Niðurstaðan er að sú aðgerð gæti kostað um 185 milljarða, en myndi eingöngu fækka heimilum í vanda um fimmtung. Það er engin furða að talsmenn hugmyndarinnar séu súrir, nú þegar svo rækilega hefur verið sýnt fram á galla hennar. Allar aðrar leiðir sem fela í sér niðurfærslu skulda á breiðum grundvelli eru einnig afar dýrar, en nýtast takmörkuðum hópi. Sértæk skuldaaðlögun og hækkun vaxtabóta eru hins vegar þær leiðir, sem eru hlutfallslega hagkvæmastar. Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra hefur eðlilega útilokað flata niðurfærslu skulda eftir að niðurstöður starfshópsins lágu fyrir. Raunar er lítt skiljanlegt af hverju ríkisstjórnin var yfirleitt til í að skoða þá leið á ný, eftir að hún hafði fyrir löngu verið slegin út af borðinu. Forsætisráðherra talaði hins vegar óvarlega í fjölmiðlum í gær um möguleika á lækkun vaxta. Hún ætti að vita vel, að sambærileg vaxtakjör og í nágrannalöndunum munu ekki nást hér á landi nema skipt verði um gjaldmiðil, sem er ekki í augsýn næstu árin. Það er ekkert vit í því að fara leiðir við skuldaaðlögun sem kosta fjármálakerfið gífurlegar fjárhæðir. Orðagjálfrið um að bankarnir hafi verið búnir að gera ráð fyrir afskriftum er innantómt. Eins og fram kemur í Fréttablaðinu í dag er svigrúm bankanna nú þegar nánast upp urið. Verði farin leið skuldaniðurfellingar, mun það bitna á skattgreiðendum og eigendum lífeyrissjóðanna, almenningi í landinu. Ríkisstjórnin þarf að fara hagkvæmustu leiðirnar, sem kosta minnsta peninga og hjálpa sem flestum. Hún verður að horfast í augu við að sumum verður ekki bjargað frá því að missa húsnæði sitt og mæta verður þeim með öðrum úrræðum í húsnæðismálum. Síðast en ekki sízt þarf ríkisstjórnin nú að taka ákvarðanir fljótt og þær verða að vera endanlegar ákvarðanir. Stjórnvöld hafa alltof lengi gefið fólki falskar vonir og fyrir vikið tafið fyrir því að það geti farið að vinna sig út úr vandanum á raunhæfum forsendum.