Ólafur Þ. Stephensen: Nú þarf aftur Landsyfirrétt 5. maí 2010 06:45 Í tæplega tvö ár hefur tillaga um stofnun millidómstóls verið til umræðu. Nefnd undir forystu Rögnu Árnadóttur, núverandi dómsmálaráðherra, lagði þetta til við þáverandi ráðherra í júní 2008. Nefndin lagði til að stofnaður yrði í Reykjavík dómstóll með að minnsta kosti sex dómurum, sem fengi það gamla heiti Landsyfirréttur, en það var millidómstóll Íslendinga í rúma öld, frá 1800 til 1919. Hæstiréttur var þá í Danmörku. Rökin fyrir því að koma á millidómstigi hafa verið tvenns konar. Annars vegar hefur verið vísað til þess mikla álags, sem er á Hæstarétti. Hins vegar, og það var meginröksemdin fyrir hrun, er nauðsynlegt að koma á millidómstigi til að uppfylla kröfur Mannréttindasáttmála Evrópu um beina sönnunarfærslu fyrir dómi, þ.e. að hlustað sé á vitni og sönnunargögn skoðuð í réttarhaldinu. Hæstiréttur hefur til þessa ekki lagt sjálfstætt mat á vitnisburð og málsgögn, heldur látið sönnunarfærsluna fyrir héraðsdómi duga. Það hefur meðal annars orðið til þess að málum er að hluta eða í heild vísað heim í hérað á ný, eins og gerðist til dæmis í Baugsmálinu. Verði komið á millidómstigi verður beina sönnunarfærslan tryggð. Hægt verður að áfrýja dómum héraðsdómstólanna til Landsyfirréttar, en Hæstiréttur mun fjalla um tiltölulega fá mál, sem hafa mikla þýðingu og fordæmisgildi. Báðar röksemdirnar með millidómstigi eiga við, en sú sem snýr að álagi á dómstólana hefur fengið aukið vægi eftir bankahrunið. Gríðarlegur fjöldi mála vegna hrunsins mun koma til kasta dómstólanna á næstu misserum og árum. Páll Hreinsson, hæstaréttardómari og formaður rannsóknarnefndar Alþingis, líkti þessu við „risaflóðbylgju dómsmála" í Fréttablaðinu í gær. Eini viðlagaundirbúningur hins opinbera til að mæta þeirri bylgju væri að fjölga héraðsdómurum um fimm. Ragna Árnadóttir dómsmálaráðherra upplýsti hér í blaðinu að hún biði svara frá Hæstarétti og dómstólaráði við fyrirspurn um hvort þörf væri talin á að huga að álagi á dómsvaldið. Varla fer á milli mála á hvaða lund þau svör verða. Ráðherrann segir að nú þurfi að huga að því hvort hægt sé að koma millidómstiginu á. Jafnvel fyrir bankahrun, þegar meira svigrúm var í fjármálum ríkisins, var talað um að millidómstóll væri of dýr, en talið er að hann kosti um 160 milljónir króna á ári. Það eru ekki miklir peningar í samhengi við önnur útgjöld ríkisins vegna bankahrunsins. Flest rök hníga að því að í þessu efni eigi ekki að spara. Framkvæmdarvaldið og Alþingi verða að sjá til þess að dómskerfið ráði við holskefluna vegna hrunsins. Greið afgreiðsla dómsmála stuðlar að því að flýta uppgjörinu og að þjóðin geti aftur farið að horfa fram á veg. Skjót málsmeðferð er líka í sjálfri sér mannréttindamál og tryggir að þeir, sem ákærðir eru, þurfi ekki að bíða dóms óeðlilega lengi. Síðast en ekki sízt verður að tryggja beina og milliliðalausa sönnunarfærslu fyrir dómi. Til að tryggja mannréttindi verður að kosta því til sem þarf. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun
Í tæplega tvö ár hefur tillaga um stofnun millidómstóls verið til umræðu. Nefnd undir forystu Rögnu Árnadóttur, núverandi dómsmálaráðherra, lagði þetta til við þáverandi ráðherra í júní 2008. Nefndin lagði til að stofnaður yrði í Reykjavík dómstóll með að minnsta kosti sex dómurum, sem fengi það gamla heiti Landsyfirréttur, en það var millidómstóll Íslendinga í rúma öld, frá 1800 til 1919. Hæstiréttur var þá í Danmörku. Rökin fyrir því að koma á millidómstigi hafa verið tvenns konar. Annars vegar hefur verið vísað til þess mikla álags, sem er á Hæstarétti. Hins vegar, og það var meginröksemdin fyrir hrun, er nauðsynlegt að koma á millidómstigi til að uppfylla kröfur Mannréttindasáttmála Evrópu um beina sönnunarfærslu fyrir dómi, þ.e. að hlustað sé á vitni og sönnunargögn skoðuð í réttarhaldinu. Hæstiréttur hefur til þessa ekki lagt sjálfstætt mat á vitnisburð og málsgögn, heldur látið sönnunarfærsluna fyrir héraðsdómi duga. Það hefur meðal annars orðið til þess að málum er að hluta eða í heild vísað heim í hérað á ný, eins og gerðist til dæmis í Baugsmálinu. Verði komið á millidómstigi verður beina sönnunarfærslan tryggð. Hægt verður að áfrýja dómum héraðsdómstólanna til Landsyfirréttar, en Hæstiréttur mun fjalla um tiltölulega fá mál, sem hafa mikla þýðingu og fordæmisgildi. Báðar röksemdirnar með millidómstigi eiga við, en sú sem snýr að álagi á dómstólana hefur fengið aukið vægi eftir bankahrunið. Gríðarlegur fjöldi mála vegna hrunsins mun koma til kasta dómstólanna á næstu misserum og árum. Páll Hreinsson, hæstaréttardómari og formaður rannsóknarnefndar Alþingis, líkti þessu við „risaflóðbylgju dómsmála" í Fréttablaðinu í gær. Eini viðlagaundirbúningur hins opinbera til að mæta þeirri bylgju væri að fjölga héraðsdómurum um fimm. Ragna Árnadóttir dómsmálaráðherra upplýsti hér í blaðinu að hún biði svara frá Hæstarétti og dómstólaráði við fyrirspurn um hvort þörf væri talin á að huga að álagi á dómsvaldið. Varla fer á milli mála á hvaða lund þau svör verða. Ráðherrann segir að nú þurfi að huga að því hvort hægt sé að koma millidómstiginu á. Jafnvel fyrir bankahrun, þegar meira svigrúm var í fjármálum ríkisins, var talað um að millidómstóll væri of dýr, en talið er að hann kosti um 160 milljónir króna á ári. Það eru ekki miklir peningar í samhengi við önnur útgjöld ríkisins vegna bankahrunsins. Flest rök hníga að því að í þessu efni eigi ekki að spara. Framkvæmdarvaldið og Alþingi verða að sjá til þess að dómskerfið ráði við holskefluna vegna hrunsins. Greið afgreiðsla dómsmála stuðlar að því að flýta uppgjörinu og að þjóðin geti aftur farið að horfa fram á veg. Skjót málsmeðferð er líka í sjálfri sér mannréttindamál og tryggir að þeir, sem ákærðir eru, þurfi ekki að bíða dóms óeðlilega lengi. Síðast en ekki sízt verður að tryggja beina og milliliðalausa sönnunarfærslu fyrir dómi. Til að tryggja mannréttindi verður að kosta því til sem þarf.