Einar Áskell er strákurinn minn

Ég gerði mér svo sem aldrei neinar sérstakar hugmyndir um mömmu hans Einars Áskels heldur sneri mér bara forvitin að næstu bók. En það má vissulega segja að þetta séu stórtíðindi,“ segir Sigrún Árnadóttir þýðandi um þær vendingar sem eiga sér stað í barnabókinni Einar Áskell og allsnægtapokinn sem kom út fyrir skömmu.

Bókin er sú 25. í röðinni um þennan góðkunningja fjölda Íslendinga, en stærstu tíðindin felast hugsanlega í því að í henni er í fyrsta sinn minnst á móður Einars Áskels. Eins og lesendur þekkja hefur söguhetjan hingað til búið ein með föður sínum en mamman kemur við sögu í nýjustu bókinni, þótt í mýflugumynd sé, sem gamall og indæll draumur sem gleður pabba Einars Áskels.

Tók strax ástfóstri við Einar

Sigrún hefur þýtt allar bækurnar um Einar Áskel yfir á íslensku frá því að sú fyrsta, Góða nótt Einar Áskell, var gefin út hér á landi árið 1980, en sú bók hafði komið út í Svíþjóð átta árum fyrr.

Þýðandinn man vel hvernig það kom til að hún hóf að þýða bækurnar fyrir rúmum þremur áratugum. „Þorleifur Hauksson hjá Máli og menningu var kunnugur bókaútgáfu í Svíþjóð og vildi gefa þessa bók eftir Gunillu Bergström af því að hún hafði mælst vel fyrir þar í landi. Af einhverjum ástæðum var ég beðin um að þýða bókina og því fylgdi að finna söguhetjunni gott, íslenskt nafn. Það tókst þannig til að Einar Áskell varð fljótlega að þessari merkispersónu í íslenskum barnaheimi,“ segir Sigrún og bætir við að hún hafi strax tekið ástfóstri við feðgana í sögunni.

„Gunilla Bergström myndskreytir bækurnar sjálf og henni tókst að skapa ótrúlega skemmtilegar persónur. Þennan litla og skrítna strák í rifinni peysu og örfá hárstrá upp úr höfðinu og luralegan pabbann sem reykir pípu. Þessar persónur eru dásamlegar og þótt ég ætti oft annríkt tímdi ég aldrei að láta þær frá mér. Einar Áskell hitti mig beint í hjartastað.“

Sá sjálfa mig í ömmunniHún segir fjölskyldumynstur Einars Áskels einnig hafa heillað sig og marga lesendur á sínum tíma. „Þetta var mjög nýstárlegt, bara pabbinn með strákinn og aldrei var mamman nefnd á nafn. Fólki fannst þetta skemmtilegt og ég er ekki frá því að þetta hafi vakið einhverja til umhugsunar. Kannski boðaði þetta nýja tíma. Síðar kom amman inn í myndina, sem mér þótti afar skemmtileg og sá sjálfa mig í. Hún gerði við rifnu fötin af barnabarninu sínu og lýsti ávallt þeirri skoðun sinni að Einar Áskell gerði aldrei neitt ljótt af sér, eins og ömmur trúa alltaf,“ segir Sigrún, en hún á sjálf níu barnabörn sem hún segir öll hafa lesið bækurnar um Einar Áskel upp til agna og heimtað meira.

„Oft í tímans rás, þegar ég hef spjallað við krakka, hef ég sagst vera amma Einars Áskels. Nú er ég komin á þann aldur að ég ætti eiginlega að fara að kynna mig sem langömmu hans,“ segir Sigrún og hlær.

Aðspurð segir hún sér vissulega líða eins og hún eigi heilmikið í Einari Áskeli. „Hann er strákurinn minn. Ekki síst vegna þess að ég gaf honum nafn.“

Ýmiss konar boðskapurEftir að hafa þýtt 25 bækur um Einar Áskel, sem lesnar hafa verið af stórum hluta landsmanna, liggur beint við að spyrja Sigrúnu hvort hún sjálf hafi merkt einhverjar breytingar á Einari Áskeli í gegnum tíðina.

„Nei, ekki ýkja miklar á sjálfri persónunni,“ útskýrir hún. „En þó má segja að í nýlegustu bókunum taki Bergström upp talsvert víðara sjónarhorn. Í bókinni Einar Áskell og stríðspabbinn kynnist hann fjölskyldu af framandi uppruna, verður heimagangur hjá henni og sér frábrugðna innanstokksmuni, matarvenjur og slíkt. En Einar Áskell er kominn á þann aldur að hann er farinn að sjá alls kyns myndir þar sem stríðsátök og vopn koma við sögu, og verður verulega spenntur fyrir að heyra stríðspabbann segja sögur úr stríðinu. Stríðspabbinn er fjarskalega tregur til, en fellst þó á endanum á að segja Einari Áskeli og syni sínum eina stríðssögu, sem reynist vera alveg dásamleg lítil dæmisaga.

Í sögunni leita stríðspabbinn og félagar hans sér skjóls undan árásum í hrundu húsi. Þar sem hann liggur flatur á gólfinu virðir stríðspabbinn fyrir sér maur sem bjástrar með þunga byrði heim í búið sitt. Á miðri leið skellur á skothríð og maurinn stansar, en um leið og árásinni léttir heldur hann sínu striki með sína þungu byrði. Svo dregur stríðspabbinn þessa dæmisögu yfir á annað svið, þegar nokkrir krakkar hafa brotið niður fótboltamark sem hann hafði hjálpað strákunum að setja upp úti á velli. Strákarnir verða geysilega vonsviknir, en stríðspabbinn minnir þá á sama lærdóm, að ekkert sé annað að gera en að reyna aftur, halda sínu striki og hann skuli hjálpa þeim með það. Það leynist ýmiss konar boðskapur í þessum bókum ef vel er gáð,“ segir Sigrún og bætir við að hún hafi mjög gaman af því þegar foreldrar, sem sjálfir ólust upp við Einar Áskel, lesa bækurnar fyrir börnin sín.

„Foreldrarnir lesa af innlifun því þau hrifust sjálf af þessum sögum.“

Dáist að Gunillu BergströmSjálf hefur Sigrún aðeins einu sinni hitt höfund bókanna, Gunillu Bergström, þegar sú síðarnefnda heimsótti Bókmenntahátíð í Reykjavík árið 1992.

„Ég hitti hana í skamma stund, sem var gaman, en spjallaði ósköp lítið við hana. Gunilla er þó greinilega fyndin og hæfileikarík manneskja. Hún er auðvitað orðin öldruð, þótt hún sé ekki eins gömul og ég, og ég dáist að henni fyrir að vera enn að skrifa nýjar bækur. Vonandi heldur hún því áfram sem lengst,“ segir Sigrún.