Alexandría byggð á einum degi Kristján B. Jónasson skrifar 7. febrúar 2011 00:01 Samfélag okkar er fámennt og því gilda þar nauðsynlegar kurteisisreglur sem flestum finnst erfitt að brjóta. Þótt stjórnmálamenn steðji fram með dellu eru flestir seinþreyttir til að leiðrétta slíkt. Við kunnum einfaldlega ekki við að hotta á trunturnar því þannig eru þær nú bara einu sinni, þær ausa og prjóna. Við yppum öxlum og segjum við hvert annað að „nú sé gállinn á honum". Og það var gállinn á henni Birgittu Jónsdóttur alþingismanni í viðtali við Karl Blöndal í Sunnudagsmogganum 30. janúar síðastliðinn. Hún hefur eins og kunnugt er brugðið upp þeirri hugsýn að Ísland verði friðarhöfn fyrir hundeltar upplýsingar. Í fróðlegu spjalli reifar hún það mál, en einnig mjög mörg önnur sem snúa að miðlun upplýsinga. Þannig verður á Íslandi endurreist hið víðfræga bókasafn í Alexandríu í nútímamynd sem stafræn upplýsingaveita. Græn orka verður notuð til að knýja gagnaver til að hýsa upplýsingar sem hrakist hafa frá öllum hornum veraldarinnar, enda „mikið litið til okkar um það". Hér verða sett á fót „nokkurs konar Nóbelsverðlaun á sviði upplýsingafrelsis" og síðast en ekki síst, mun „söguþjóðin fara rafrænt á netið með allt, sem komið hefur út á íslensku". Góði auðmaðurinnLykilpersónan í þessu ævintýri er bandarískur auðmaður, Brewster Kahle, sem ætlar að fjármagna skönnun og birtingu allra útgefinna verka á íslensku og koma þeim á netið í nafni „Alexandríu nútímans". Milligönguaðili í málinu er Landsbókasafn Íslands en þó það komi ekki mjög skýrt fram í viðtalinu hefur fyrirtæki Kahles, Internet Archivel verið í samstarfi við Landsbókasafnið um stafræna endurgerð íslenskra texta um nokkra hríð. Ekki kemur það heldur fram í máli Birgittu að áætlanir um skipulega færslu prentaðra texta á íslensku yfir á stafrænt form hafa fyrir löngu verið lagðar fram. Stjórn Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns lagði síðast sumarið 2008 fram stefnumörkun um þessi mál að undangengnum fundum með ýmsum hagsmunaaðilum og sérfræðingum. Flestir kannast við afrakstur þessa starfs, timarit.is. Ef Herra Kahle er tilbúinn til að láta fjármuni af hendi rakna til að hrinda stefnumiðum Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns um frekari skönnun texta í framkvæmd ber að fagna því, en hlutverk Birgittu Jónsdóttur í því máli er óljóst. Birgitta fræðir okkur einnig um að stefna ríkisstjórnarinnar „sé að gera allt rafrænt". Ekki er að sjá annað en það þýði einfaldlega að allt efni á íslensku verði sett út á netið leyfislaust í trássi við höfundarlög. Birgitta virðist sjá fyrir sér að íslenska ríkið og stofnanir þess reki fyrstu opinberu sjóræningjasíðu heimsins. Í þessu sambandi má minna á að Birgitta hefur verið framarlega í flokki þeirra sem spyrnt hafa við fótum varðandi ítök erlendra fjárfesta í orkuframleiðslu. Það sé ólíðandi að erlendir fjárfestar komi hingað eins og hrægammar og hirði auðlindir þjóðarinnar fyrir lítið fé á erfiðum tímum. Þeim auðmönnum bendi ég nú á að ef þeir taka allt höfundarverk Halldórs Laxness og skella því endurgjaldslaust á netið standi þeim allar dyr opnar á Íslandi. Rafræn miðlunFramtíð íslenskra texta á vefnum, möguleikarnir á að byggja upp útgáfu á rafrænu formi og þróa aðferðir til að virða höfundarlög og umbuna höfundarrétthöfum fyrir rafræna nýtingu á efni þeirra er mál sem snertir mjög marga. Langstærstur hluti af prentuðum textum á íslensku kom út á tuttugustu öld og því er fénýting þeirra, dreifing og útgáfa leyfisskyld samkvæmt höfundalögum. Þau áform sem Birgitta segir Kahle hafa um „Alexandríu nútímans" eru nánast þau sömu og Google hafði um langt skeið en mistókst að koma í kring, ekki síst vegna hatrammrar baráttu evrópskra útgefenda og raunar einnig evrópskra ríkisstjórna. Menn lögðust gegn því að einkafyrirtæki skráð á hlutabréfamarkaði gæti búið til gagnagrunn yfir stóran hluta af textum heimsins og þannig slegið eign sinni á gríðarleg menningarverðmæti sem margar kynslóðir höfðu byggt upp á tugum þjóðtungna. Fyrir sex árum lagði fulltrúi Félags íslenskra bókaútgefenda í stjórn Fjölíss fram tillögu við menntamálaráðherra um að það yrði skoðað alvarlega að laga rafræna nýtingu innskannaðra texta að því líkani sem nú er notað til að umbuna fyrir ljósritun. Með því að skapa löglega umgjörð fyrir notkun þeirra má með auðveldum hætti fullnægja kröfum um að höfundarréttur sé virtur og þróa um leið varðveislu og miðlun á rafrænu sniði. Það er til lausn í málinu, en hún kostar að sjálfsögðu peninga. Eins og jafnan þegar stjórnmálamenn ganga fram með dellu á vörum er kannski lítið annað að gera en að yppta öxlum yfir málflutningi Birgittu. Það er jú „gállinn á henni". Ef höfundarlög verða skipulega brotin af ríkisstjórinni og íslenskir höfundar og útgefendur rændir eigum sínum verður það leiðinlegt, en mikilvægara er þó að þjóðir heims munu horfa til Íslendinga og undrast að Alexandría nútímans verður knúin grænni orku. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Nóbelsverðlaun Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Samfélag okkar er fámennt og því gilda þar nauðsynlegar kurteisisreglur sem flestum finnst erfitt að brjóta. Þótt stjórnmálamenn steðji fram með dellu eru flestir seinþreyttir til að leiðrétta slíkt. Við kunnum einfaldlega ekki við að hotta á trunturnar því þannig eru þær nú bara einu sinni, þær ausa og prjóna. Við yppum öxlum og segjum við hvert annað að „nú sé gállinn á honum". Og það var gállinn á henni Birgittu Jónsdóttur alþingismanni í viðtali við Karl Blöndal í Sunnudagsmogganum 30. janúar síðastliðinn. Hún hefur eins og kunnugt er brugðið upp þeirri hugsýn að Ísland verði friðarhöfn fyrir hundeltar upplýsingar. Í fróðlegu spjalli reifar hún það mál, en einnig mjög mörg önnur sem snúa að miðlun upplýsinga. Þannig verður á Íslandi endurreist hið víðfræga bókasafn í Alexandríu í nútímamynd sem stafræn upplýsingaveita. Græn orka verður notuð til að knýja gagnaver til að hýsa upplýsingar sem hrakist hafa frá öllum hornum veraldarinnar, enda „mikið litið til okkar um það". Hér verða sett á fót „nokkurs konar Nóbelsverðlaun á sviði upplýsingafrelsis" og síðast en ekki síst, mun „söguþjóðin fara rafrænt á netið með allt, sem komið hefur út á íslensku". Góði auðmaðurinnLykilpersónan í þessu ævintýri er bandarískur auðmaður, Brewster Kahle, sem ætlar að fjármagna skönnun og birtingu allra útgefinna verka á íslensku og koma þeim á netið í nafni „Alexandríu nútímans". Milligönguaðili í málinu er Landsbókasafn Íslands en þó það komi ekki mjög skýrt fram í viðtalinu hefur fyrirtæki Kahles, Internet Archivel verið í samstarfi við Landsbókasafnið um stafræna endurgerð íslenskra texta um nokkra hríð. Ekki kemur það heldur fram í máli Birgittu að áætlanir um skipulega færslu prentaðra texta á íslensku yfir á stafrænt form hafa fyrir löngu verið lagðar fram. Stjórn Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns lagði síðast sumarið 2008 fram stefnumörkun um þessi mál að undangengnum fundum með ýmsum hagsmunaaðilum og sérfræðingum. Flestir kannast við afrakstur þessa starfs, timarit.is. Ef Herra Kahle er tilbúinn til að láta fjármuni af hendi rakna til að hrinda stefnumiðum Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns um frekari skönnun texta í framkvæmd ber að fagna því, en hlutverk Birgittu Jónsdóttur í því máli er óljóst. Birgitta fræðir okkur einnig um að stefna ríkisstjórnarinnar „sé að gera allt rafrænt". Ekki er að sjá annað en það þýði einfaldlega að allt efni á íslensku verði sett út á netið leyfislaust í trássi við höfundarlög. Birgitta virðist sjá fyrir sér að íslenska ríkið og stofnanir þess reki fyrstu opinberu sjóræningjasíðu heimsins. Í þessu sambandi má minna á að Birgitta hefur verið framarlega í flokki þeirra sem spyrnt hafa við fótum varðandi ítök erlendra fjárfesta í orkuframleiðslu. Það sé ólíðandi að erlendir fjárfestar komi hingað eins og hrægammar og hirði auðlindir þjóðarinnar fyrir lítið fé á erfiðum tímum. Þeim auðmönnum bendi ég nú á að ef þeir taka allt höfundarverk Halldórs Laxness og skella því endurgjaldslaust á netið standi þeim allar dyr opnar á Íslandi. Rafræn miðlunFramtíð íslenskra texta á vefnum, möguleikarnir á að byggja upp útgáfu á rafrænu formi og þróa aðferðir til að virða höfundarlög og umbuna höfundarrétthöfum fyrir rafræna nýtingu á efni þeirra er mál sem snertir mjög marga. Langstærstur hluti af prentuðum textum á íslensku kom út á tuttugustu öld og því er fénýting þeirra, dreifing og útgáfa leyfisskyld samkvæmt höfundalögum. Þau áform sem Birgitta segir Kahle hafa um „Alexandríu nútímans" eru nánast þau sömu og Google hafði um langt skeið en mistókst að koma í kring, ekki síst vegna hatrammrar baráttu evrópskra útgefenda og raunar einnig evrópskra ríkisstjórna. Menn lögðust gegn því að einkafyrirtæki skráð á hlutabréfamarkaði gæti búið til gagnagrunn yfir stóran hluta af textum heimsins og þannig slegið eign sinni á gríðarleg menningarverðmæti sem margar kynslóðir höfðu byggt upp á tugum þjóðtungna. Fyrir sex árum lagði fulltrúi Félags íslenskra bókaútgefenda í stjórn Fjölíss fram tillögu við menntamálaráðherra um að það yrði skoðað alvarlega að laga rafræna nýtingu innskannaðra texta að því líkani sem nú er notað til að umbuna fyrir ljósritun. Með því að skapa löglega umgjörð fyrir notkun þeirra má með auðveldum hætti fullnægja kröfum um að höfundarréttur sé virtur og þróa um leið varðveislu og miðlun á rafrænu sniði. Það er til lausn í málinu, en hún kostar að sjálfsögðu peninga. Eins og jafnan þegar stjórnmálamenn ganga fram með dellu á vörum er kannski lítið annað að gera en að yppta öxlum yfir málflutningi Birgittu. Það er jú „gállinn á henni". Ef höfundarlög verða skipulega brotin af ríkisstjórinni og íslenskir höfundar og útgefendur rændir eigum sínum verður það leiðinlegt, en mikilvægara er þó að þjóðir heims munu horfa til Íslendinga og undrast að Alexandría nútímans verður knúin grænni orku.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun