Alexandría byggð á einum degi Kristján B. Jónasson skrifar 7. febrúar 2011 00:01 Samfélag okkar er fámennt og því gilda þar nauðsynlegar kurteisisreglur sem flestum finnst erfitt að brjóta. Þótt stjórnmálamenn steðji fram með dellu eru flestir seinþreyttir til að leiðrétta slíkt. Við kunnum einfaldlega ekki við að hotta á trunturnar því þannig eru þær nú bara einu sinni, þær ausa og prjóna. Við yppum öxlum og segjum við hvert annað að „nú sé gállinn á honum". Og það var gállinn á henni Birgittu Jónsdóttur alþingismanni í viðtali við Karl Blöndal í Sunnudagsmogganum 30. janúar síðastliðinn. Hún hefur eins og kunnugt er brugðið upp þeirri hugsýn að Ísland verði friðarhöfn fyrir hundeltar upplýsingar. Í fróðlegu spjalli reifar hún það mál, en einnig mjög mörg önnur sem snúa að miðlun upplýsinga. Þannig verður á Íslandi endurreist hið víðfræga bókasafn í Alexandríu í nútímamynd sem stafræn upplýsingaveita. Græn orka verður notuð til að knýja gagnaver til að hýsa upplýsingar sem hrakist hafa frá öllum hornum veraldarinnar, enda „mikið litið til okkar um það". Hér verða sett á fót „nokkurs konar Nóbelsverðlaun á sviði upplýsingafrelsis" og síðast en ekki síst, mun „söguþjóðin fara rafrænt á netið með allt, sem komið hefur út á íslensku". Góði auðmaðurinnLykilpersónan í þessu ævintýri er bandarískur auðmaður, Brewster Kahle, sem ætlar að fjármagna skönnun og birtingu allra útgefinna verka á íslensku og koma þeim á netið í nafni „Alexandríu nútímans". Milligönguaðili í málinu er Landsbókasafn Íslands en þó það komi ekki mjög skýrt fram í viðtalinu hefur fyrirtæki Kahles, Internet Archivel verið í samstarfi við Landsbókasafnið um stafræna endurgerð íslenskra texta um nokkra hríð. Ekki kemur það heldur fram í máli Birgittu að áætlanir um skipulega færslu prentaðra texta á íslensku yfir á stafrænt form hafa fyrir löngu verið lagðar fram. Stjórn Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns lagði síðast sumarið 2008 fram stefnumörkun um þessi mál að undangengnum fundum með ýmsum hagsmunaaðilum og sérfræðingum. Flestir kannast við afrakstur þessa starfs, timarit.is. Ef Herra Kahle er tilbúinn til að láta fjármuni af hendi rakna til að hrinda stefnumiðum Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns um frekari skönnun texta í framkvæmd ber að fagna því, en hlutverk Birgittu Jónsdóttur í því máli er óljóst. Birgitta fræðir okkur einnig um að stefna ríkisstjórnarinnar „sé að gera allt rafrænt". Ekki er að sjá annað en það þýði einfaldlega að allt efni á íslensku verði sett út á netið leyfislaust í trássi við höfundarlög. Birgitta virðist sjá fyrir sér að íslenska ríkið og stofnanir þess reki fyrstu opinberu sjóræningjasíðu heimsins. Í þessu sambandi má minna á að Birgitta hefur verið framarlega í flokki þeirra sem spyrnt hafa við fótum varðandi ítök erlendra fjárfesta í orkuframleiðslu. Það sé ólíðandi að erlendir fjárfestar komi hingað eins og hrægammar og hirði auðlindir þjóðarinnar fyrir lítið fé á erfiðum tímum. Þeim auðmönnum bendi ég nú á að ef þeir taka allt höfundarverk Halldórs Laxness og skella því endurgjaldslaust á netið standi þeim allar dyr opnar á Íslandi. Rafræn miðlunFramtíð íslenskra texta á vefnum, möguleikarnir á að byggja upp útgáfu á rafrænu formi og þróa aðferðir til að virða höfundarlög og umbuna höfundarrétthöfum fyrir rafræna nýtingu á efni þeirra er mál sem snertir mjög marga. Langstærstur hluti af prentuðum textum á íslensku kom út á tuttugustu öld og því er fénýting þeirra, dreifing og útgáfa leyfisskyld samkvæmt höfundalögum. Þau áform sem Birgitta segir Kahle hafa um „Alexandríu nútímans" eru nánast þau sömu og Google hafði um langt skeið en mistókst að koma í kring, ekki síst vegna hatrammrar baráttu evrópskra útgefenda og raunar einnig evrópskra ríkisstjórna. Menn lögðust gegn því að einkafyrirtæki skráð á hlutabréfamarkaði gæti búið til gagnagrunn yfir stóran hluta af textum heimsins og þannig slegið eign sinni á gríðarleg menningarverðmæti sem margar kynslóðir höfðu byggt upp á tugum þjóðtungna. Fyrir sex árum lagði fulltrúi Félags íslenskra bókaútgefenda í stjórn Fjölíss fram tillögu við menntamálaráðherra um að það yrði skoðað alvarlega að laga rafræna nýtingu innskannaðra texta að því líkani sem nú er notað til að umbuna fyrir ljósritun. Með því að skapa löglega umgjörð fyrir notkun þeirra má með auðveldum hætti fullnægja kröfum um að höfundarréttur sé virtur og þróa um leið varðveislu og miðlun á rafrænu sniði. Það er til lausn í málinu, en hún kostar að sjálfsögðu peninga. Eins og jafnan þegar stjórnmálamenn ganga fram með dellu á vörum er kannski lítið annað að gera en að yppta öxlum yfir málflutningi Birgittu. Það er jú „gállinn á henni". Ef höfundarlög verða skipulega brotin af ríkisstjórinni og íslenskir höfundar og útgefendur rændir eigum sínum verður það leiðinlegt, en mikilvægara er þó að þjóðir heims munu horfa til Íslendinga og undrast að Alexandría nútímans verður knúin grænni orku. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Nóbelsverðlaun Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Samfélag okkar er fámennt og því gilda þar nauðsynlegar kurteisisreglur sem flestum finnst erfitt að brjóta. Þótt stjórnmálamenn steðji fram með dellu eru flestir seinþreyttir til að leiðrétta slíkt. Við kunnum einfaldlega ekki við að hotta á trunturnar því þannig eru þær nú bara einu sinni, þær ausa og prjóna. Við yppum öxlum og segjum við hvert annað að „nú sé gállinn á honum". Og það var gállinn á henni Birgittu Jónsdóttur alþingismanni í viðtali við Karl Blöndal í Sunnudagsmogganum 30. janúar síðastliðinn. Hún hefur eins og kunnugt er brugðið upp þeirri hugsýn að Ísland verði friðarhöfn fyrir hundeltar upplýsingar. Í fróðlegu spjalli reifar hún það mál, en einnig mjög mörg önnur sem snúa að miðlun upplýsinga. Þannig verður á Íslandi endurreist hið víðfræga bókasafn í Alexandríu í nútímamynd sem stafræn upplýsingaveita. Græn orka verður notuð til að knýja gagnaver til að hýsa upplýsingar sem hrakist hafa frá öllum hornum veraldarinnar, enda „mikið litið til okkar um það". Hér verða sett á fót „nokkurs konar Nóbelsverðlaun á sviði upplýsingafrelsis" og síðast en ekki síst, mun „söguþjóðin fara rafrænt á netið með allt, sem komið hefur út á íslensku". Góði auðmaðurinnLykilpersónan í þessu ævintýri er bandarískur auðmaður, Brewster Kahle, sem ætlar að fjármagna skönnun og birtingu allra útgefinna verka á íslensku og koma þeim á netið í nafni „Alexandríu nútímans". Milligönguaðili í málinu er Landsbókasafn Íslands en þó það komi ekki mjög skýrt fram í viðtalinu hefur fyrirtæki Kahles, Internet Archivel verið í samstarfi við Landsbókasafnið um stafræna endurgerð íslenskra texta um nokkra hríð. Ekki kemur það heldur fram í máli Birgittu að áætlanir um skipulega færslu prentaðra texta á íslensku yfir á stafrænt form hafa fyrir löngu verið lagðar fram. Stjórn Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns lagði síðast sumarið 2008 fram stefnumörkun um þessi mál að undangengnum fundum með ýmsum hagsmunaaðilum og sérfræðingum. Flestir kannast við afrakstur þessa starfs, timarit.is. Ef Herra Kahle er tilbúinn til að láta fjármuni af hendi rakna til að hrinda stefnumiðum Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns um frekari skönnun texta í framkvæmd ber að fagna því, en hlutverk Birgittu Jónsdóttur í því máli er óljóst. Birgitta fræðir okkur einnig um að stefna ríkisstjórnarinnar „sé að gera allt rafrænt". Ekki er að sjá annað en það þýði einfaldlega að allt efni á íslensku verði sett út á netið leyfislaust í trássi við höfundarlög. Birgitta virðist sjá fyrir sér að íslenska ríkið og stofnanir þess reki fyrstu opinberu sjóræningjasíðu heimsins. Í þessu sambandi má minna á að Birgitta hefur verið framarlega í flokki þeirra sem spyrnt hafa við fótum varðandi ítök erlendra fjárfesta í orkuframleiðslu. Það sé ólíðandi að erlendir fjárfestar komi hingað eins og hrægammar og hirði auðlindir þjóðarinnar fyrir lítið fé á erfiðum tímum. Þeim auðmönnum bendi ég nú á að ef þeir taka allt höfundarverk Halldórs Laxness og skella því endurgjaldslaust á netið standi þeim allar dyr opnar á Íslandi. Rafræn miðlunFramtíð íslenskra texta á vefnum, möguleikarnir á að byggja upp útgáfu á rafrænu formi og þróa aðferðir til að virða höfundarlög og umbuna höfundarrétthöfum fyrir rafræna nýtingu á efni þeirra er mál sem snertir mjög marga. Langstærstur hluti af prentuðum textum á íslensku kom út á tuttugustu öld og því er fénýting þeirra, dreifing og útgáfa leyfisskyld samkvæmt höfundalögum. Þau áform sem Birgitta segir Kahle hafa um „Alexandríu nútímans" eru nánast þau sömu og Google hafði um langt skeið en mistókst að koma í kring, ekki síst vegna hatrammrar baráttu evrópskra útgefenda og raunar einnig evrópskra ríkisstjórna. Menn lögðust gegn því að einkafyrirtæki skráð á hlutabréfamarkaði gæti búið til gagnagrunn yfir stóran hluta af textum heimsins og þannig slegið eign sinni á gríðarleg menningarverðmæti sem margar kynslóðir höfðu byggt upp á tugum þjóðtungna. Fyrir sex árum lagði fulltrúi Félags íslenskra bókaútgefenda í stjórn Fjölíss fram tillögu við menntamálaráðherra um að það yrði skoðað alvarlega að laga rafræna nýtingu innskannaðra texta að því líkani sem nú er notað til að umbuna fyrir ljósritun. Með því að skapa löglega umgjörð fyrir notkun þeirra má með auðveldum hætti fullnægja kröfum um að höfundarréttur sé virtur og þróa um leið varðveislu og miðlun á rafrænu sniði. Það er til lausn í málinu, en hún kostar að sjálfsögðu peninga. Eins og jafnan þegar stjórnmálamenn ganga fram með dellu á vörum er kannski lítið annað að gera en að yppta öxlum yfir málflutningi Birgittu. Það er jú „gállinn á henni". Ef höfundarlög verða skipulega brotin af ríkisstjórinni og íslenskir höfundar og útgefendur rændir eigum sínum verður það leiðinlegt, en mikilvægara er þó að þjóðir heims munu horfa til Íslendinga og undrast að Alexandría nútímans verður knúin grænni orku.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun