Hin rökrétta niðurstaða Ólafur Þ. Stephensen skrifar 18. apríl 2012 06:00 Mörgum er þungbært að fylgjast með réttarhöldunum yfir fjöldamorðingjanum Anders Behring Breivik, sem nú fara fram í Ósló. Fólki finnst erfitt að rifja upp hina skelfilegu atburði í Ósló og Útey í júlí í fyrra. Fyrir aðstandendur fórnarlambanna og eftirlifendur hlýtur það að vera mikið andlegt álag. Framgangsmáti og viðhorf morðingjans, sem sýnir ekki minnsta vott af iðrun og sér eftir því einu að hafa ekki drepið fleiri, gerir líka marga reiða. Ýmsir hafa orðið til að gagnrýna það sem þeir segja milda meðferð yfirvalda á Breivik; að hann skuli ekki hafður í járnum í réttarsalnum og að hann fái að tjá sig svo opinskátt, sem sumir telja að sé vanvirðing við fórnarlömbin. Í Noregi hefur sú ákvörðun dómarans að leyfa Breivik að flytja nokkurs konar pólitíska yfirlýsingu í nærri 70 mínútur við upphaf réttarhaldsins í gær verið umdeild. Að minnsta kosti tvennt rennir þó stoðum undir þá skoðun að norsk stjórnvöld hafi haldið rétt á málinu. Það er annars vegar rétt ákvörðun að gefa engan afslátt af kröfum réttarríkisins eða réttindum sakbornings í máli, þar sem einstaklingur taldi sig geta tekið lög og rétt í eigin hendur. Sömuleiðis er það í anda þeirra gilda gegnsæis, opins samfélags og tjáningarfrelsis sem Breivik er sjálfum svo meinilla við, að leyfa honum að rekja þær skoðanir sem hann vill meina að liggi að baki ódæðisverkum hans. Lestur Breiviks í gær var vissulega hrollvekjandi á köflum. Í honum voru samt mörg kunnugleg stef, sem eru ekki bara sjúklegir órar brjálæðings – geðlækna greinir á um hvort Breivik sé andlega heill eða ekki – heldur skoðanir, sem eiga sér talsverðan hóp fylgismanna. Þjóðernisofstæki og útlendingahatur er útbreitt í Evrópu og stjórnmálaflokkar byggðir á slíkum skoðunum fá stundum talsvert fylgi í kosningum. Stefnuskrá Breiviks er vissulega einhver allra öfgafyllsta útgáfan af þessum skoðunum. Þjóðernisöfgahreyfingar hafa svarið hann af sér og fordæmt gjörðir hans. Í gegnum andstyggilegan málflutning morðingjans má þó greina ákveðinn rökréttan þráð, sem mörg skoðanasystkin hans spinna oftast nær ekki til enda. Fyrir þann sem vill ein trúarbrögð, menningarlega einsleitt og þjóðernislega hreint ríki, hlýtur ofbeldið að vera hin rökrétta niðurstaða. Aðrar aðferðir duga ekki til að ná þessum markmiðum í vestrænu nútímasamfélagi og hnattvæddum heimi. Meðal annars af þessum sökum er gott að Breivik fái að tala. Líklega hefði verið bezt að almenningur hefði fengið að hlusta á hann milliliðalaust í beinni útsendingu í stað þess að þurfa að reiða sig á frásagnir fjölmiðla. Niðurstaða þeirra sem kynna sér málflutninginn hlýtur að vera að umburðarlyndi, samstarf og sambýli ólíkra þjóðernis-, menningar- og trúarhópa sé rétta leiðin. Þótt Breivik hafi fengið athygli sem margir telja óverðskuldaða er nokkurn veginn víst að afleiðingin af ódæðisverkum hans verði sú að þau gildi evrópskra lýðræðisríkja, sem honum var svo uppsigað við, styrkist í sessi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Mörgum er þungbært að fylgjast með réttarhöldunum yfir fjöldamorðingjanum Anders Behring Breivik, sem nú fara fram í Ósló. Fólki finnst erfitt að rifja upp hina skelfilegu atburði í Ósló og Útey í júlí í fyrra. Fyrir aðstandendur fórnarlambanna og eftirlifendur hlýtur það að vera mikið andlegt álag. Framgangsmáti og viðhorf morðingjans, sem sýnir ekki minnsta vott af iðrun og sér eftir því einu að hafa ekki drepið fleiri, gerir líka marga reiða. Ýmsir hafa orðið til að gagnrýna það sem þeir segja milda meðferð yfirvalda á Breivik; að hann skuli ekki hafður í járnum í réttarsalnum og að hann fái að tjá sig svo opinskátt, sem sumir telja að sé vanvirðing við fórnarlömbin. Í Noregi hefur sú ákvörðun dómarans að leyfa Breivik að flytja nokkurs konar pólitíska yfirlýsingu í nærri 70 mínútur við upphaf réttarhaldsins í gær verið umdeild. Að minnsta kosti tvennt rennir þó stoðum undir þá skoðun að norsk stjórnvöld hafi haldið rétt á málinu. Það er annars vegar rétt ákvörðun að gefa engan afslátt af kröfum réttarríkisins eða réttindum sakbornings í máli, þar sem einstaklingur taldi sig geta tekið lög og rétt í eigin hendur. Sömuleiðis er það í anda þeirra gilda gegnsæis, opins samfélags og tjáningarfrelsis sem Breivik er sjálfum svo meinilla við, að leyfa honum að rekja þær skoðanir sem hann vill meina að liggi að baki ódæðisverkum hans. Lestur Breiviks í gær var vissulega hrollvekjandi á köflum. Í honum voru samt mörg kunnugleg stef, sem eru ekki bara sjúklegir órar brjálæðings – geðlækna greinir á um hvort Breivik sé andlega heill eða ekki – heldur skoðanir, sem eiga sér talsverðan hóp fylgismanna. Þjóðernisofstæki og útlendingahatur er útbreitt í Evrópu og stjórnmálaflokkar byggðir á slíkum skoðunum fá stundum talsvert fylgi í kosningum. Stefnuskrá Breiviks er vissulega einhver allra öfgafyllsta útgáfan af þessum skoðunum. Þjóðernisöfgahreyfingar hafa svarið hann af sér og fordæmt gjörðir hans. Í gegnum andstyggilegan málflutning morðingjans má þó greina ákveðinn rökréttan þráð, sem mörg skoðanasystkin hans spinna oftast nær ekki til enda. Fyrir þann sem vill ein trúarbrögð, menningarlega einsleitt og þjóðernislega hreint ríki, hlýtur ofbeldið að vera hin rökrétta niðurstaða. Aðrar aðferðir duga ekki til að ná þessum markmiðum í vestrænu nútímasamfélagi og hnattvæddum heimi. Meðal annars af þessum sökum er gott að Breivik fái að tala. Líklega hefði verið bezt að almenningur hefði fengið að hlusta á hann milliliðalaust í beinni útsendingu í stað þess að þurfa að reiða sig á frásagnir fjölmiðla. Niðurstaða þeirra sem kynna sér málflutninginn hlýtur að vera að umburðarlyndi, samstarf og sambýli ólíkra þjóðernis-, menningar- og trúarhópa sé rétta leiðin. Þótt Breivik hafi fengið athygli sem margir telja óverðskuldaða er nokkurn veginn víst að afleiðingin af ódæðisverkum hans verði sú að þau gildi evrópskra lýðræðisríkja, sem honum var svo uppsigað við, styrkist í sessi.
Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín Skoðun
Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín Skoðun