Fastir pennar

Kostur á kjarabót

Ólafur Þ. Stephensen skrifar
Undanfarin ár hafa Íslendingar sem hyggja á fasteignakaup getað farið inn á vefsíður Íbúðalánasjóðs og bankanna til að skoða greiðslubyrði sína og lántökukostnað af húsnæðisláni, miðað við mismunandi forsendur. Alla jafna hefur útreikningurinn sýnt að á lánstímanum þurfi Íslendingurinn að borga lánið tvö- til þrefalt til baka, svona eftir því hvaða sennilegu forsendur fólk hefur gefið sér um vexti og verðbólgu á Íslandi.

Yfir þessu höfum við auðvitað andvarpað, en svo bara látið okkur hafa það, tekið lánið og búið okkur undir að strita fyrir afborgununum. Enda hefur fólk ekki átt annan kost. Á tímabili freistuðust sumir reyndar til að taka lán tengd við gengi erlendra gjaldmiðla, vegna lægra vaxtastigs í löndunum þar sem þeir eru notaðir. Við vitum hvernig það fór þegar krónan hrundi.

Núna er hins vegar annar raunhæfur kostur í boði; að taka upp evru í stað krónunnar. Það gerist ekki öðruvísi en með Evrópusambandsaðild. Já Ísland hefur opnað vef með reiknivél, þar sem fólk getur borið saman kostina; hefðbundið íslenzkt húsnæðislán og algenga tegund af húsnæðisláni á evrusvæðinu. Samanburðurinn er óneitanlega sláandi. Í dæminu sem var tekið í frétt hér í blaðinu í gær, er borið saman 18,5 milljóna króna lán tekið á Íslandi árið 2006 og jafnhátt lán tekið í landi með evru á sama tíma. Íslenzki lántakandinn skuldar enn þá 27,5 milljónir þrátt fyrir að vera búinn að borga átta og hálfa milljón á sex árum. Sá sem tók lán í evrum hefur borgað heldur minna, eða tæpar átta milljónir, og skuldar ekki nema fimmtán og hálfa.

Forystumenn Alþýðusambandsins hafa fært sannfærandi rök fyrir því að upptaka evru hér á landi væri ein mesta kjarabót sem íslenzkum almenningi stæði til boða. Þeir hafa bent á að okkar litli, sjálfstæði gjaldmiðill er bæði undirrót verðbólgu sem er sögulega miklu meiri en á evrusvæðinu og útskýringin á gríðarlegum vaxtamun.

Í greinum sem forseti og hagfræðingur ASÍ skrifuðu hér í blaðið undir lok síðasta árs bentu þeir á að fyrir hjón með meðaltekjur, sem tækju lán fyrir þriggja herbergja íbúð, myndi vaxtalækkun samfara upptöku evrunnar jafngilda 29% launahækkun fyrir skatt. Flesta munar um minna. Það er líka stór munur á að skulda 27,5 milljónir eða 15,5 eftir að hafa borgað af húsnæðisláninu sínu í sex ár.

Evrusvæðið glímir við sín vandamál. Þau eru fyrst og fremst skuldavandi, ekki gjaldmiðilsvandi. Gengið hefur ekki hrunið, verðbólgan ekki farið úr böndunum (það sjáum við á tölum sem birtast reglulega) og greiðslubyrði fjölskyldna með húsnæðislán ekki snarhækkað.

Aðild að Evrópusambandinu og upptaka evrunnar er raunhæfasti kosturinn sem Ísland hefur á að taka upp nýjan gjaldmiðil. Við eigum að láta á þann kost reyna.






×