Bakþankar

Kynfæri keisarans

Sif Sigmarsdóttir skrifar
Ég elska mat," sagði tónlistarmaðurinn Bryan Ferry er ég tók við hann viðtal í tilefni tónleika hans í Hörpunni sem fram fara um helgina. „Ég sæki mikið veitingastaði. Ég kann nefnilega ekki að elda." Ég spurði hann hvort hann hygðist þá ekki smakka hið íslenska lostæti hvalkjöt meðan á dvöl hans hér á landi stæði. Hann þagnaði. Augnaráðið flökti. Ég vissi hvað hann hugsaði: „Er þetta gildra?" Mögulegar fyrirsagnir gulu pressunnar leiftruðu í augunum á honum: Ferry borðar Keikó. Poppari slátrar vitringi hafsins. Bryan blóðþyrsti.

Varkárni Ferry í samskiptum við fjölmiðla er skiljanleg. Árið 2007 veitti hann þýska dagblaðinu Welt Am Sonntag viðtal. Innblásinn af áköfum áhuga á hönnun og sjónlistum gætti hann ekki að sér er hann var spurður álits á byggingum Alberts Speer og kvikmyndum Leni Riefenstahl og kvaðst sjá ákveðna fegurð í íkonahefð nasista. Fjölmiðlar um heim allan gripu yfirlýsinguna á lofti. Ferry var úthrópaður nasisti. Hann baðst afsökunar á ummælunum og sagði þau einvörðungu hafa verið látin falla á forsendum listasögu. „Eins og allir aðrir heilvita einstaklingar álít ég nasistana og allt sem þeir stóðu fyrir illt og viðurstyggilegt." En skaðinn var skeður.

Slík hneykslunargirni á í auknum mæli til að taka á sig mynd ritskoðandi afls samfélaga. Þar sem áður veifuðu þóttafullum vendi sínum valdhafar eða trúarleiðtogar kveður nú upp raust sína almennur grátkór vandlætingar. Mörk hins tæka skreppa saman jafnhratt og „dry clean only" peysa sem flæktist með sængurfötunum í þvottavélina.

Í fyrradag eyðilagði gestur í listasafni í Suður-Afríku umdeilt málverk af forseta landsins, Jacob Zuma. Ástæðuna fyrir verknaðinum sagði hann virðingarleysið sem honum þótti felast í verkinu sem sýndi forsetann með kynfærin hangandi út um buxnaklaufina. Sama dag lýsti Ólafur Ísleifsson, lektor við HR, þeirri skoðun sinni að skopmynd sem birtist í Fréttablaðinu um helgina af nöktum forseta Íslands væri „ósmekkleg og niðrandi og smánandi og lítilsvirðandi fyrir forseta Íslands og embættið". Gekk hann svo langt að spyrja hvort myndin, sem vísaði til ævintýrisins um nýju fötin keisarans, væri ekki lögreglumál.

Hróp heykvíslakórsins glymja víða. Nýverið var nýjasta skáldsaga Hallgríms Helgasonar til að mynda gagnrýnd harðlega fyrir að draga upp afbakaða mynd af konum. En eigi valdir einstaklingar eða hópar að vera undanþegnir tjáningarfrelsinu, hvort sem það er á forsendum virðingar, hefða, trúarbragða eða pólitískrar rétthugsunar getum við allt eins lagt það af. Afsláttur á tjáningarfrelsinu jafngildir endalokum þess.






×