Telur jarðstrengi raunhæfan kost Svavar Hávarðsson skrifar 15. nóvember 2013 08:00 Grafík/Jónas og Svavar Jarðstengur er raunhæfur valkostur við uppbyggingu á flutningskerfi raforku hér á landi, að mati sérfræðings. Því verður að leggja jarðstreng að jöfnu við loftlínur þegar ákvörðun er tekin um einstök verkefni. Þetta er megin niðurstaða Þórhalls Hjartarssonar, framkvæmdastjóra kanadíska ráðgjafafyrirtækisins Metsco Energy Solutions, sem gerði almennan samanburð á jarðstrengjum og loftlínum að beiðni Landverndar. Tilefni úttektarinnar eru verkefni í Evrópu þar sem jarðstrengir hafa verið lagðir, og kostnaðarmunur við loftlínulögn er minni en talið hefur verið hér á landi.Tveir kostir Þó svo að loftlínur séu ríkjandi í byggingu flutningskerfa í heiminum þegar á heildina er litið, hafa tækninýjungar og lækkandi verðlag í framleiðslu jarðstrengja og búnaði þeim tengdum gert notkum þeirra sífellt vænlegri kost á síðustu áratugum. Þetta gildir um Ísland, sem önnur lönd. Útreikningar Þórhalls sýna að jarðstrengur er aðeins um 20% dýrari sé miðað við 220 kílóvolta (kV) raflínu. Enginn munur er á 132kV spennu. Viðmið Landsnets varðandi jarðstrengslagnir hefur verið að hann sé ekki tæknilega eða kostnaðarlega fýsilegur á háu spennustigi [220 kV], og kemur eingöngu til athugunar á styttri köflum og við mjög sérstakar aðstæður. Þórhallur sagði að það sem helst mælir með notkun jarðstrengja er fagurfræði- og umhverfislegt gildi, minni orkutöp, lægri rekstrarkostnaður og engin áhrif veðurs, seltu og ísingar. Hinsvegar eru loftlínur ódýrari í byggingu, auðveldari að gera við og veita meira svigrúm til aukningar á flutningsgetu. Í máli hans kom fram að ný kynslóð jarðstrengja hefur lægri bilanatíðni og þeir endast langt um lengur en eldri strengir gerðu - sennilega jafn lengi og raflínur gera, eða í um 60 ár.Tæknileg álitamál og ný kynslóð Á fundi Landverndar var augljóst að fjölmörgum tæknilegum atriðum þarf að svara varðandi málið. Ekki síst þeim sem tengjast landfræðilegum mun hér á Íslandi og erlendis. Eins nefndi skýrsluhöfundur að hafa beri hugfast hvort línuvirki fái að standa óhreyfð í 60 ár eða lengur; nýjar kynslóðir gætu haft annað í huga, eða jarðstreng eins og umhverfisumræðan í landinu hefur þróast. Sé einhver minnsti vafi á því sé loftlínan mjög vafasöm framkvæmd, enda er líftími þessara dýru mannvirkja lykilatriði þegar kostnaður, og aðrir þættir, eru metnir. Í þessu samhengi sagði Þórhallur að mikilvægt sé að meta heildaráhrif á þjóðfélag þegar ákvarðanir eru teknar um uppbyggingu raforkukerfisins - kannski ekki síst í tilliti til vaxtar ferðaþjónustunnar og efnahagslegs mikilvægis hennar.Afdráttarlaus niðurstaða Túlkun Landverndar á niðurstöðum Þórhallar er afdráttarlaus. „Ekki verði lengur skorast undan því að skoða gaumgæfilega mismunandi kosti við framtíðarhönnun meginflutningskerfisins. [..] Með samanburði umhverfisáhrifa þessara tveggja kosta má lágmarka neikvæð áhrif raforkuflutningskerfisins á umhverfi og samfélag og taka upplýstari ákvarðanir um svo mikilvægt samfélagsmál. Niðurstöður Metsco sýna svo ekki verður um villst að jarðstrengslausnum á hærri spennustigum verður ekki lengur ýtt út af borðinu á grundvelli kostnaðarmunar við loftlínur. Hugmyndir um byggingu slíkra loftlína eru meðal annars í Skagafirði, Eyjafirði, Þingeyjasýslum, á Reykjanesskaga og Sprengisandi, eins og segir í tilkynningu.Hreyfing á ráðamönnum Eins og Fréttablaðið greindi frá 21. október þá kallar Landsnet eftir stefnumótun stjórnvalda, enda séu hendur fyrirtækisins bundnar af lögum þangað til annað liggur fyrir. Lögin í landinu segja að fyrirtækið eigi að leita hagkvæmastu lausna við uppbyggingu. Ragnheiður Elín Árnadóttir, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, lagði í október fram skýrslu varðandi mótun stefnu um lagningu raflína í jörð. Þar kemur fram eindregin skoðun ráðherra að nauðsynlegt sé að stjórnvöld móti skýra stefnu um framtíðaruppbyggingu.Guðmundur Ingi Ásmundsson„Afar frjálslega farið með forsendur“„Þær niðurstöður sem við stöldrum við er að ráðgjafi Landverndar tekur undir það með okkur að það sé mun dýrara að leggja jarðstrengi en reisa loftlínur, þar að segja að framkvæmdakostnaðurinn sé hærri. Hans tölur eru svipaðar og okkar hvað það varðar,“ segir Guðmundur Ingi Ásmundsson, aðstoðarforstjóri Landsnets, spurður um hvort skýrsla Metsco renni ekki styrkum stoðum undir jarðstrengi sem kost við uppbyggingu raforkukerfisins. Guðmundur rengir hins vegar svokallaða líftímaútreikninga sem liggja niðurstöðu Metsco til grundvallar. „Hér snýst málið um hvernig menn túlka forsendur. Það sem við höfum lagt til grundvallar, öfugt við ráðgjafa Landverndar, er að hann gerir ekki ráð fyrir útjöfnunarstöðvum. Þær eru nauðsynlegar fyrir 120 kílómetra langan streng á 20-30 kílómetra fresti,“ segir Guðmundur. „Við gerum líka athugasemdir við að hann gefi sér að líftími jarðstrengsins sé 60 ár. Við gefum okkur að hann sé 35 ár. Það er ekki mikil reynsla komin á nýjustu strengina en framleiðendur gefa sér líftíma uppá 40 ár. Þarna munar gríðarlega miklu í útreikningum. Eins gerum við athugasemd við að ráðgjafinn styttir líftíma loftlínanna niður í 60 ár. Til eru 80 ára gamlar loftlínur - og jafnvel eldri.“ Spurður hvort hann rengi niðurstöðu skýrslunnar í öllum aðalatriðum, segir Guðmundur. „Okkur greinir á. Við fáum út að jarðstrengir séu umtalsvert dýrari og okkur finnst hann fara afar frjálslega með forsendur - og ekki hafa rök fyrir því.“ Fréttaskýringar Mest lesið Kristrún segir mál sem skekið hafa Samfylkinguna ekki svarthvít Innlent Ná að stytta biðlista og kynjaskipta meðferðinni Innlent Göngumaðurinn fannst látinn Innlent Maður handtekinn tvisvar í nótt fyrir sama brot Innlent 30 tilvik skráð: „Alltaf einhverjir sem fara út af sporinu“ Innlent „Ótrúlegt hvað er hægt ef maður hefur hugmyndaflugið“ Innlent Meira um ofbeldi og hótanir og starfsfólk upplifir óöryggi í vinnunni Innlent Henti barnungum „óþekkum“ sonum sínum í gólfið Innlent Meðalhiti lægri í júní en í maí í fyrsta sinn Veður Maðurinn fundinn en ekki hægt að segja til um ástand hans Innlent Fleiri fréttir Mikil stemning á Goslokahátíð í Vestmannaeyjum Göngumaðurinn fannst látinn „Ótrúlegt hvað er hægt ef maður hefur hugmyndaflugið“ 30 tilvik skráð: „Alltaf einhverjir sem fara út af sporinu“ Nýjar stofnanir hafi aðsetur á landsbyggðinni Maður handtekinn tvisvar í nótt fyrir sama brot Ná að stytta biðlista og kynjaskipta meðferðinni Kristrún segir mál sem skekið hafa Samfylkinguna ekki svarthvít Meira um ofbeldi og hótanir og starfsfólk upplifir óöryggi í vinnunni Glæsilegt gullregn og hlynur í Hveragerði Mikil og þétt umferð í dag Eldsneyti komið aftur í Staðarskála Aukið ofbeldi gegen heilbrigðisstarfsfólki og kosningar í Bretlandi Virðist ekki hafa dregið úr kvikuinnstreymi í Svartsengi Maðurinn fundinn en ekki hægt að segja til um ástand hans Henti barnungum „óþekkum“ sonum sínum í gólfið Ekkert eldsneyti í Staðarskála Ekki spurst til mannsins síðan snemma í gær Fjöldi erlendra meintra gerenda nær tvöfaldaðist á tveimur árum Kristrún fagnaði með Starmer: „Mikill innblástur fyrir okkur“ Segir Miðflokkinn vilja skreyta sig stolnum fjöðrum Taka fyrir nauðgun á táningsstúlku vegna vinnubragða Landsréttar Skjálfti suðvestur af Reykjanestá Vill gera smokkinn sexí aftur Tjaldstæðadólgur hótar að sverta staðinn á netinu Dæmdar tæplega fimmtíu milljónir fjórtán árum eftir handtökuna Afhroð Íhaldsmanna og sexí smokkar Ökumaðurinn á lífi en töluvert slasaður Meirihluti sem vill þjóðaratkvæðagreiðslu ekki svo mikill Hafa áhyggjur af göngumanni á Skálafellsjökli Sjá meira
Jarðstengur er raunhæfur valkostur við uppbyggingu á flutningskerfi raforku hér á landi, að mati sérfræðings. Því verður að leggja jarðstreng að jöfnu við loftlínur þegar ákvörðun er tekin um einstök verkefni. Þetta er megin niðurstaða Þórhalls Hjartarssonar, framkvæmdastjóra kanadíska ráðgjafafyrirtækisins Metsco Energy Solutions, sem gerði almennan samanburð á jarðstrengjum og loftlínum að beiðni Landverndar. Tilefni úttektarinnar eru verkefni í Evrópu þar sem jarðstrengir hafa verið lagðir, og kostnaðarmunur við loftlínulögn er minni en talið hefur verið hér á landi.Tveir kostir Þó svo að loftlínur séu ríkjandi í byggingu flutningskerfa í heiminum þegar á heildina er litið, hafa tækninýjungar og lækkandi verðlag í framleiðslu jarðstrengja og búnaði þeim tengdum gert notkum þeirra sífellt vænlegri kost á síðustu áratugum. Þetta gildir um Ísland, sem önnur lönd. Útreikningar Þórhalls sýna að jarðstrengur er aðeins um 20% dýrari sé miðað við 220 kílóvolta (kV) raflínu. Enginn munur er á 132kV spennu. Viðmið Landsnets varðandi jarðstrengslagnir hefur verið að hann sé ekki tæknilega eða kostnaðarlega fýsilegur á háu spennustigi [220 kV], og kemur eingöngu til athugunar á styttri köflum og við mjög sérstakar aðstæður. Þórhallur sagði að það sem helst mælir með notkun jarðstrengja er fagurfræði- og umhverfislegt gildi, minni orkutöp, lægri rekstrarkostnaður og engin áhrif veðurs, seltu og ísingar. Hinsvegar eru loftlínur ódýrari í byggingu, auðveldari að gera við og veita meira svigrúm til aukningar á flutningsgetu. Í máli hans kom fram að ný kynslóð jarðstrengja hefur lægri bilanatíðni og þeir endast langt um lengur en eldri strengir gerðu - sennilega jafn lengi og raflínur gera, eða í um 60 ár.Tæknileg álitamál og ný kynslóð Á fundi Landverndar var augljóst að fjölmörgum tæknilegum atriðum þarf að svara varðandi málið. Ekki síst þeim sem tengjast landfræðilegum mun hér á Íslandi og erlendis. Eins nefndi skýrsluhöfundur að hafa beri hugfast hvort línuvirki fái að standa óhreyfð í 60 ár eða lengur; nýjar kynslóðir gætu haft annað í huga, eða jarðstreng eins og umhverfisumræðan í landinu hefur þróast. Sé einhver minnsti vafi á því sé loftlínan mjög vafasöm framkvæmd, enda er líftími þessara dýru mannvirkja lykilatriði þegar kostnaður, og aðrir þættir, eru metnir. Í þessu samhengi sagði Þórhallur að mikilvægt sé að meta heildaráhrif á þjóðfélag þegar ákvarðanir eru teknar um uppbyggingu raforkukerfisins - kannski ekki síst í tilliti til vaxtar ferðaþjónustunnar og efnahagslegs mikilvægis hennar.Afdráttarlaus niðurstaða Túlkun Landverndar á niðurstöðum Þórhallar er afdráttarlaus. „Ekki verði lengur skorast undan því að skoða gaumgæfilega mismunandi kosti við framtíðarhönnun meginflutningskerfisins. [..] Með samanburði umhverfisáhrifa þessara tveggja kosta má lágmarka neikvæð áhrif raforkuflutningskerfisins á umhverfi og samfélag og taka upplýstari ákvarðanir um svo mikilvægt samfélagsmál. Niðurstöður Metsco sýna svo ekki verður um villst að jarðstrengslausnum á hærri spennustigum verður ekki lengur ýtt út af borðinu á grundvelli kostnaðarmunar við loftlínur. Hugmyndir um byggingu slíkra loftlína eru meðal annars í Skagafirði, Eyjafirði, Þingeyjasýslum, á Reykjanesskaga og Sprengisandi, eins og segir í tilkynningu.Hreyfing á ráðamönnum Eins og Fréttablaðið greindi frá 21. október þá kallar Landsnet eftir stefnumótun stjórnvalda, enda séu hendur fyrirtækisins bundnar af lögum þangað til annað liggur fyrir. Lögin í landinu segja að fyrirtækið eigi að leita hagkvæmastu lausna við uppbyggingu. Ragnheiður Elín Árnadóttir, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, lagði í október fram skýrslu varðandi mótun stefnu um lagningu raflína í jörð. Þar kemur fram eindregin skoðun ráðherra að nauðsynlegt sé að stjórnvöld móti skýra stefnu um framtíðaruppbyggingu.Guðmundur Ingi Ásmundsson„Afar frjálslega farið með forsendur“„Þær niðurstöður sem við stöldrum við er að ráðgjafi Landverndar tekur undir það með okkur að það sé mun dýrara að leggja jarðstrengi en reisa loftlínur, þar að segja að framkvæmdakostnaðurinn sé hærri. Hans tölur eru svipaðar og okkar hvað það varðar,“ segir Guðmundur Ingi Ásmundsson, aðstoðarforstjóri Landsnets, spurður um hvort skýrsla Metsco renni ekki styrkum stoðum undir jarðstrengi sem kost við uppbyggingu raforkukerfisins. Guðmundur rengir hins vegar svokallaða líftímaútreikninga sem liggja niðurstöðu Metsco til grundvallar. „Hér snýst málið um hvernig menn túlka forsendur. Það sem við höfum lagt til grundvallar, öfugt við ráðgjafa Landverndar, er að hann gerir ekki ráð fyrir útjöfnunarstöðvum. Þær eru nauðsynlegar fyrir 120 kílómetra langan streng á 20-30 kílómetra fresti,“ segir Guðmundur. „Við gerum líka athugasemdir við að hann gefi sér að líftími jarðstrengsins sé 60 ár. Við gefum okkur að hann sé 35 ár. Það er ekki mikil reynsla komin á nýjustu strengina en framleiðendur gefa sér líftíma uppá 40 ár. Þarna munar gríðarlega miklu í útreikningum. Eins gerum við athugasemd við að ráðgjafinn styttir líftíma loftlínanna niður í 60 ár. Til eru 80 ára gamlar loftlínur - og jafnvel eldri.“ Spurður hvort hann rengi niðurstöðu skýrslunnar í öllum aðalatriðum, segir Guðmundur. „Okkur greinir á. Við fáum út að jarðstrengir séu umtalsvert dýrari og okkur finnst hann fara afar frjálslega með forsendur - og ekki hafa rök fyrir því.“
Fréttaskýringar Mest lesið Kristrún segir mál sem skekið hafa Samfylkinguna ekki svarthvít Innlent Ná að stytta biðlista og kynjaskipta meðferðinni Innlent Göngumaðurinn fannst látinn Innlent Maður handtekinn tvisvar í nótt fyrir sama brot Innlent 30 tilvik skráð: „Alltaf einhverjir sem fara út af sporinu“ Innlent „Ótrúlegt hvað er hægt ef maður hefur hugmyndaflugið“ Innlent Meira um ofbeldi og hótanir og starfsfólk upplifir óöryggi í vinnunni Innlent Henti barnungum „óþekkum“ sonum sínum í gólfið Innlent Meðalhiti lægri í júní en í maí í fyrsta sinn Veður Maðurinn fundinn en ekki hægt að segja til um ástand hans Innlent Fleiri fréttir Mikil stemning á Goslokahátíð í Vestmannaeyjum Göngumaðurinn fannst látinn „Ótrúlegt hvað er hægt ef maður hefur hugmyndaflugið“ 30 tilvik skráð: „Alltaf einhverjir sem fara út af sporinu“ Nýjar stofnanir hafi aðsetur á landsbyggðinni Maður handtekinn tvisvar í nótt fyrir sama brot Ná að stytta biðlista og kynjaskipta meðferðinni Kristrún segir mál sem skekið hafa Samfylkinguna ekki svarthvít Meira um ofbeldi og hótanir og starfsfólk upplifir óöryggi í vinnunni Glæsilegt gullregn og hlynur í Hveragerði Mikil og þétt umferð í dag Eldsneyti komið aftur í Staðarskála Aukið ofbeldi gegen heilbrigðisstarfsfólki og kosningar í Bretlandi Virðist ekki hafa dregið úr kvikuinnstreymi í Svartsengi Maðurinn fundinn en ekki hægt að segja til um ástand hans Henti barnungum „óþekkum“ sonum sínum í gólfið Ekkert eldsneyti í Staðarskála Ekki spurst til mannsins síðan snemma í gær Fjöldi erlendra meintra gerenda nær tvöfaldaðist á tveimur árum Kristrún fagnaði með Starmer: „Mikill innblástur fyrir okkur“ Segir Miðflokkinn vilja skreyta sig stolnum fjöðrum Taka fyrir nauðgun á táningsstúlku vegna vinnubragða Landsréttar Skjálfti suðvestur af Reykjanestá Vill gera smokkinn sexí aftur Tjaldstæðadólgur hótar að sverta staðinn á netinu Dæmdar tæplega fimmtíu milljónir fjórtán árum eftir handtökuna Afhroð Íhaldsmanna og sexí smokkar Ökumaðurinn á lífi en töluvert slasaður Meirihluti sem vill þjóðaratkvæðagreiðslu ekki svo mikill Hafa áhyggjur af göngumanni á Skálafellsjökli Sjá meira