Vönduð rannsókn forsenda trausts Ólafur Þ. Stephensen skrifar 24. júní 2013 07:00 Í síðustu viku var sagt frá tveimur málum, þar sem rannsókn lögreglu í kynferðisbrotamálum var ábótavant. Annars vegar gagnrýndi Hæstiréttur rannsókn lögreglu í máli þar sem tveir menn voru sýknaðir af að hafa nauðgað ungri stúlku, en Héraðsdómur hafði áður sakfellt þá. Sýknudómurinn var fyrst og fremst byggður á mati á framburði þolandans, en meirihluti Hæstaréttar átaldi jafnframt að lögreglunni hefði láðst að kalla til vitni, ekki kallað eftir upptökum úr öryggismyndavélum í tæka tíð áður en myndefninu var fargað og ekki kallað eftir gögnum um símanotkun vitnis í málinu. Jón H.B. Snorrason aðstoðarlögreglustjóri brást við Hæstaréttardómnum í viðtali við Pressuna og viðurkenndi að lögreglumenn hefðu lagt rangt mat á ýmis atriði í málinu, þótt það hefði ekki skipt sköpum um að sýknudómur var kveðinn upp. Þá sagði Fréttablaðið frá því á föstudag að karlmaður, sem vann á einu af frístundaheimilum Reykjavíkurborgar fyrir grunnskólabörn, hefði verið ákærður fyrir að hafa fjölda mynda af barnaníði í fórum sínum. Maðurinn varð fyrir árás í júlí í fyrrasumar og árásarmennirnir voru dæmir í fangelsi í fyrrahaust. Þeir báru því meðal annars við að maðurinn væri barnaníðingur. Lögreglan lagði þá hald á tölvu hans til að rannsaka hana, en maðurinn var ekki handtekinn fyrr en í desember, eftir að myndirnar fundust. Þá var hann nýlega snúinn aftur til starfa á frístundaheimilinu að loknu veikindaleyfi sem hann fékk eftir árásina. Björgvin Björgvinsson, yfirmaður kynferðisbrotadeildar lögreglunnar, sagði í Fréttablaðinu að vegna álags í tölvurannsóknardeild lögreglunnar hefði tölvan ekki verið skoðuð fyrr en svo löngu síðar; þetta hefði ekki verið forgangsverkefni. Reiðibylgjan sem reis í upphafi árs, eftir að uppvíst varð um umfangsmikil brot Karls Vignis Þorsteinssonar gegn mörgum börnum á löngum tíma, er enn ekki hnigin. Í kjölfar hennar kom mikil vitundarvakning um kynferðisbrot og þolendur, sem lengi höfðu borið harm sinn í hljóði, gáfu sig loksins fram og sögðu frá brotunum. Það er afskaplega mikilvægt að almenningur hafi traust á réttargæzlukerfinu, nú þegar alvarleiki kynferðisbrota hefur loks verið viðurkenndur. Eðli málsins samkvæmt er sönnunarbyrðin í þessum málum oft erfið, þar sem ekki eru aðrir til frásagnar um brotin en þolandi og gerandi. Annars vegar þarf lögreglan að vanda til rannsókna þessara mála eins og frekast er unnt og velta við hverjum steini. Í áðurnefndu nauðgunarmáli fórst það augljóslega fyrir. Hins vegar þarf að tryggja lögreglunni fjármuni og mannskap til að sinna þeim mikla fjölda kynferðisbrotamála, sem hún glímir nú við og tryggja að þau fái vandaða rannsókn. Það gengur að sjálfsögðu ekki að tölva manns, sem er grunaður um kynferðisbrot, sé rannsökuð hálfu ári eftir að lögreglan gerði hana upptæka. Það hlýtur að vera forgangsmál hjá nýrri ríkisstjórn og nýjum innanríkisráðherra að búa lögreglunni þau starfsskilyrði að hún geti rannsakað þessi andstyggilegu brot eins fljótt og rækilega og hægt er. Það er ein forsenda þess að almenningur treysti kerfinu í þessum málum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Grasker mannréttinda á degi hinna framliðnu Anna Kristín Jensdóttir Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Fræðsluskylda í stað skólaskyldu Eldur Smári Kristinsson Skoðun Græðgin er komin út fyrir öll mörk Sigurjón Þórðarson Skoðun Ummæli borgarstjóra og óbragð í munni Kristín Björnsdóttir Skoðun Að vera ung kona á Íslandi árið 2024 Eden Ósk Eyjólfsdóttir Skoðun Hvaða aukna aðgengi, Willum Þór? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Ungt fólk er að missa trúna á stjórnmálum – og um leið á framtíðinni París Anna Bergmann Skoðun Þetta lítur ekki vel út Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Í síðustu viku var sagt frá tveimur málum, þar sem rannsókn lögreglu í kynferðisbrotamálum var ábótavant. Annars vegar gagnrýndi Hæstiréttur rannsókn lögreglu í máli þar sem tveir menn voru sýknaðir af að hafa nauðgað ungri stúlku, en Héraðsdómur hafði áður sakfellt þá. Sýknudómurinn var fyrst og fremst byggður á mati á framburði þolandans, en meirihluti Hæstaréttar átaldi jafnframt að lögreglunni hefði láðst að kalla til vitni, ekki kallað eftir upptökum úr öryggismyndavélum í tæka tíð áður en myndefninu var fargað og ekki kallað eftir gögnum um símanotkun vitnis í málinu. Jón H.B. Snorrason aðstoðarlögreglustjóri brást við Hæstaréttardómnum í viðtali við Pressuna og viðurkenndi að lögreglumenn hefðu lagt rangt mat á ýmis atriði í málinu, þótt það hefði ekki skipt sköpum um að sýknudómur var kveðinn upp. Þá sagði Fréttablaðið frá því á föstudag að karlmaður, sem vann á einu af frístundaheimilum Reykjavíkurborgar fyrir grunnskólabörn, hefði verið ákærður fyrir að hafa fjölda mynda af barnaníði í fórum sínum. Maðurinn varð fyrir árás í júlí í fyrrasumar og árásarmennirnir voru dæmir í fangelsi í fyrrahaust. Þeir báru því meðal annars við að maðurinn væri barnaníðingur. Lögreglan lagði þá hald á tölvu hans til að rannsaka hana, en maðurinn var ekki handtekinn fyrr en í desember, eftir að myndirnar fundust. Þá var hann nýlega snúinn aftur til starfa á frístundaheimilinu að loknu veikindaleyfi sem hann fékk eftir árásina. Björgvin Björgvinsson, yfirmaður kynferðisbrotadeildar lögreglunnar, sagði í Fréttablaðinu að vegna álags í tölvurannsóknardeild lögreglunnar hefði tölvan ekki verið skoðuð fyrr en svo löngu síðar; þetta hefði ekki verið forgangsverkefni. Reiðibylgjan sem reis í upphafi árs, eftir að uppvíst varð um umfangsmikil brot Karls Vignis Þorsteinssonar gegn mörgum börnum á löngum tíma, er enn ekki hnigin. Í kjölfar hennar kom mikil vitundarvakning um kynferðisbrot og þolendur, sem lengi höfðu borið harm sinn í hljóði, gáfu sig loksins fram og sögðu frá brotunum. Það er afskaplega mikilvægt að almenningur hafi traust á réttargæzlukerfinu, nú þegar alvarleiki kynferðisbrota hefur loks verið viðurkenndur. Eðli málsins samkvæmt er sönnunarbyrðin í þessum málum oft erfið, þar sem ekki eru aðrir til frásagnar um brotin en þolandi og gerandi. Annars vegar þarf lögreglan að vanda til rannsókna þessara mála eins og frekast er unnt og velta við hverjum steini. Í áðurnefndu nauðgunarmáli fórst það augljóslega fyrir. Hins vegar þarf að tryggja lögreglunni fjármuni og mannskap til að sinna þeim mikla fjölda kynferðisbrotamála, sem hún glímir nú við og tryggja að þau fái vandaða rannsókn. Það gengur að sjálfsögðu ekki að tölva manns, sem er grunaður um kynferðisbrot, sé rannsökuð hálfu ári eftir að lögreglan gerði hana upptæka. Það hlýtur að vera forgangsmál hjá nýrri ríkisstjórn og nýjum innanríkisráðherra að búa lögreglunni þau starfsskilyrði að hún geti rannsakað þessi andstyggilegu brot eins fljótt og rækilega og hægt er. Það er ein forsenda þess að almenningur treysti kerfinu í þessum málum.