Dræm aðsókn á íslenskar myndir

Miðasölutekjur íslenskra kvikmyndahúsa árið 2013 námu rúmum 1.484 milljónum króna, en alls seldist 1.369.901 miði á árinu. Um er að ræða um tveggja prósenta heildartekjulækkun frá árinu 2012 þegar tekjurnar námu 1.525 milljónum króna. Þá fækkaði bíógestum einnig um fjögur prósent milli ára.

Vinsælasta mynd síðasta árs í íslenskum kvikmyndahúsum var fyrsti hluti Hobbitaþríleiks leikstjórans Peters Jackson. Heildartekjur hennar voru rúmlega 49,4 milljónir en alls sáu 39.785 manns myndina á árinu. Í öðru sæti var þriðja myndin um Járnmanninn. Hana sáu 37.552 manns og skilaði það rúmum 44,8 milljónum í kassann. Í þriðja sæti var síðan önnur Hobbitamynd Jacksons sem frumsýnd var á annan í jólum. Á þeim örfáu dögum sem hún var í sýningu á síðasta ári sáu hana 33.559 manns og voru heildartekjur hennar rúmlega 44,3 milljónir.

Lækkun heildartekna á árinu 2013 er ekki í takt við miðasöluna í Bandaríkjunum en þar var slegið met. Þann 29. desember stóð heildarmiðasala í Bandaríkjunum í tæplega 11 milljörðum dala. Það nemur um 1.375 milljörðum króna.

Magurt ár í íslenskum myndum

Tekjulækkunina hérlendis telja margir að megi skýra af lakari aðsókn á íslenskar myndir en árið 2012. „Ég held að það muni fyrst og fremst um íslensku myndirnar,“ segir Björn Sigurðsson, framkvæmdastjóri Senu. „Ég tek það þó fram að ég er ekki búinn að rýna í tölurnar. Það voru margar stórar íslenskar myndir bæði um vor og haust árið 2012. Svartur á leik og Djúpið komu til dæmis mjög sterkar inn en síðasta ár var frekar magurt í íslensku myndunum.“ Björn segir þó góðan endasprett hafa komið á bíóárinu 2013.

Svartur á leik og Djúpið voru langvinsælustu íslensku myndir ársins 2012. Tekjur af miðasölu þeirra námu rúmum 150 milljónum króna. Til samanburðar námu tekjur tveggja vinsælustu íslensku myndanna í fyrra aðeins um 34 milljónum króna, en það voru myndirnar Hross í oss og Ófeigur gengur aftur.

„Það vantar myndir eins og hina frönsku Intouchables sem fór í 60 þúsund gesti,“ segir Geir Gunnarsson hjá Myndform um bíóárið 2013. „Íslensku myndirnar voru líka ekki jafn sterkar og árið áður. Svartur á leik var í kringum 60 þúsund og það vantaði myndir sem fóru í þessar hæðir. Ólöglegt niðurhal hefur auðvitað einhver áhrif en það var auðvitað í fyrra líka.“

Þrengt að framleiðslu íslenskra mynda

Laufey Guðjónsdóttir, forstöðumaður Kvikmyndamiðstöðvar Íslands, telur að lakara gengi íslenskra kvikmynda á árinu megi rekja að hluta til þrengri framleiðsluumgjarðar.

„Á síðasta ári voru sýndar myndir sem voru framleiddar á mögru árunum og mögulega veigaminni hvað framleiðslu varðar. Ég tek það fram að það er alls ekki tengt sögu eða inntaki, en áður var hægt að þróa verkefnin meira áður en farið var út í beinharða framleiðslu.“ Með „mögru árunum“ vísar hún til þess þegar framlög til Kvikmyndasjóðs voru lækkuð árið 2010.

„Það er stórt áhyggjuefni ef við getum ekki framleitt myndir þannig að þær nái upp í meðalgæðastandard eins og áhorfendur eru vanir í erlendum myndum. Þá er ég að tala um umgjörðina, tökudaga og fleira slíkt, svigrúmið til að ná öllu heim og saman.“

Laufey segir að hins vegar megi ekki gleyma góðum árangri íslenskra mynda í alþjóðlegu samhengi. „Ólafur Darri fékk verðlaun sem leikari á lykilhátíð í Evrópu. Tvær íslenskar stuttmyndir gerðu það gott á Cannes. Eins má nefna Hross í oss og Málmhaus sem fengið hafa minni aðsókn en maður reiknaði með og vonaði, en hafa gengið vel erlendis og fengið mjög góða umfjöllun hér heima.“

Niðurhal sagt taka sinn toll

Fram kemur í tilkynningu frá SMÁÍS að frá árinu 2010 hafi aðsókn í kvikmyndahús á Íslandi minnkað um 13 prósent en á sama tímabili hafi aðsókn í Bandaríkjunum hækkað um eitt prósent.

„Þar sem aðbúnaður kvikmyndahúsa á Íslandi er með því allra besta sem gerist í heiminum og meðalverð það lægsta sé borið saman við nágrannalönd okkar, er greinilegt að ólöglegt niðurhal tekur sinn toll enda hafa hvorki íslensk stjórnvöld né lögregla tekið þátt í að verja hinar skapandi greinar líkt og gert er í öðrum löndum í kringum okkur sem við miðum okkur gjarnan við.“