Óttast að mengun berist frá sorpi í sjó Svavar Hávarðsson skrifar 14. janúar 2014 07:00 Á Geirsnefi. Flestir þekkja Geirsnefið sem útivistarsvæði við Elliðaárvoga, en kannski síður að þeir standa á uppfyllingu sem að mestu leyti er tilkomin vegna sorpurðunar á sjöunda áratugnum. Nú óttast menn mengun frá því sem urðað var. Fréttablaðið/Heiða Gert er ráð fyrir því að mengun leki í Elliðaárvog og innri hluta Sunda auk Grafarvogs frá spilliefnum í gömlum urðunarstöðum á svæðinu. Uppsöfnun mengunarefna í setlög og lífríki er talin hugsanleg, en lítið er vitað um ástand vistkerfisins á staðnum. Þetta kemur fram í Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, sem Umhverfisstofnun (UMST) birti á fimmtudag.Gömul mengun - og nýJóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur á UMST og rithöfundur skýrslunnar, segir að þetta svæði sé eitt þriggja sem sérfræðingar stofnunarinnar hafa mestar áhyggjur af. Fréttablaðið fjallaði um mengun frá öðru þessara svæða á föstudag - gömlum urðunarstöðum hersins á Miðnesheiði sem menga grunnvatn. „Strandsjó á þessu svæði teljum við vera undir álagi, einkum vegna leka gamallar mengun, olíu og jafnvel þungmálma og spilliefna, frá gömlu öskuhaugunum í Gufunesi, sem var alsherjar urðunarstaður fyrir úrgang meðal annars úrgangsolíur, og frá Geirsnefinu sjálfu – landfyllingunni – þar sem bílum og öðrum úrgangi var fargað og því mögulega rafgeymum sem innihalda PCB olíu. Þetta svæði, sem við í raun teljum mögulega vera í hættu á að uppfylla ekki gott vistfræðilegt ástand, á eftir að skoða með tilliti til áhrifa á vistkerfið til að staðfesta það. Vegna þess gátum við ekki sagt að þetta svæði sé í hættu í stöðuskýrslunni, en þetta er það svæði á höfuðborgarsvæðinu sem við höfum mestar áhyggjur af - strandsjónum við Geirsnefið og útaf Gufunesi.“ Í skýrslunni greinir jafnframt frá fleiri stöðum í Reykjavík sem hafa beri í huga í sambandi við mengun á svæðinu; gamall urðurnarstaður á svæði frá Grandavegi og vestur um, auk gamallar sorpbrennslu og sorpeyðingarstöð undir Bryggjuhverfinu í Grafarvogi. Talin er meiri mengunarhætta út frá öllum þessum stöðum en nýjum urðunarstöðum, þar sem strangar reglur gilda nú um hvaða úrgang má urða.16 urðunarstaðirÁ vegum Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur (HER) var gerð úttekt á gömlum urðunarstöðum í Reykjavík og birt skýrsla um rannsóknina árið 2006. Þar er bent á að beggja vegna urðunarstaðarins í Geirsnefi renna kvíslar Elliðaáa og nauðsyn þess að kanna hvort efnamengun sé að berast frá staðnum. Eins var mælt með rannsóknum í Gufunesi, en haustið 2012 kom í ljós olíumengun í sjó utan við gömlu Gufuneshaugana, sem talin er berast með regnvatnslögn sem liggur um haugana og þaðan í sjó. En hvað hefur verið gert síðan skýrslan var birt árið 2006?Kristín Lóa Ólafsdóttir, heilbrigðisfulltrúi hjá HER, og annar höfundur skýrslunnar, segir að vöktun á svæðinu sé haldið úti frá árinu 2009, en það ár voru allar ár og vötn í landi Reykjavíkur vöktuð sérstaklega. Á næsta ári mun verða tekin ný vöktunarsería og þá verður lögð áhersla á vöktun í Geirsnefi og taka betur á málum í Gufunesi. Spurð hvort ekki sé æskilegt að hreinsa upp mengunina í Geirsnefi segir Kristín Lóa það mjög flókið og vart gerlegt í heild sinni. „Þetta verður ekki hreinsað upp svo glatt. Raunhæft er að fylgjast með svæðinu, meðal annars með því að taka þungmálmasýni og haga mótvægisaðgerðum eftir niðurstöðum þeirra. Hvað Gufunesið varðar vinnum við að endurbótum með Orkuveitu Reykjavíkur. Þar liggur regnvatnslögn í gegnum hauginn út í sjó sem þarf að skoða vel hvað varðar endurbætur,“ segir Kristín Lóa.Gufunes og Geirsnef - hætta á mengunGeirsnef. Farið var með bílhræ og annan úrgang frá bílapartasölunni Vöku og urðað í tippnum við Geirsnef. Tvennum sögum fer af því hvort búið væri að taka olíu og rafgeyma úr bílunum fyrir urðun. Í sumum tilfellum voru vélar, hásingar og bensíngeymar fjarlægðir. Þarna fór einnig grófur úrgangur úr Sorpeyðingarstöðinni við Stórhöfða ef ófært var á aðra urðunarstaði. Stærstur hluti bílhræja fór í þann hluta Geirsnefs sem er andspænis húsi Ingvars Helgasonar ehf. við Sævarhöfða. Hér leynist líklega mikið magn af spilliefnum, svo sem olíuefnum, rafgeymasýru, þungmálmum og ef til vill PCB [þrávirk lífræn efni].Gufunes. Hér er um að ræða stærsta urðunarstaðinn á höfuðborgarsvæðinu. Á þennan stað fór allur almennur úrgangur frá heimilum og fyrirtækjum, auk spilliefna, bílhræja, garðaúrgangs, brotajárns, timburs, byggingarúrgangs og úrgangs úr holræsabílum. Í fyrstu var ekki gerð nein tilraun til að aðskilja úrgang sem á haugana fór heldur var spilliefnum blandað saman við almennan úrgang. Eftir 1984 var farið að setja olíu í sér pytti og er nokkurn veginn vitað hvar þeir pyttir eru. Stærð þeirra og nákvæm staðsetning er þó óþekkt. Spilliefnamóttaka tók til starfa á höfuðborgarsvæðinu árið 1990 og minnkaði þá straumur spilliefna á haugana verulega. Eftir að SORPA tók til starfa á árinu 1991 var urðun úrgangs flutt að mestu leyti út á Álfsnes og endanlega gengið frá haugunum á árinu 1992.Heimild: Gamlir urðurnarstaðir í Reykjavík, 2006 Fréttaskýringar Mest lesið Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Innlent Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Innlent Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu Innlent Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Innlent Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Innlent Segir valsað um sjúkraskrána eins og á rölti um Kringluna Innlent Loksins mega hommar gefa blóð Innlent Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Innlent Vill hætta við nýja brú yfir Ölfusá og spara milljarða króna Innlent „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Innlent Fleiri fréttir Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Loksins mega hommar gefa blóð Blóðgjöf samkynhneigðra karla leyfð og ósáttar húsmæður Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Nefndin deili ekki við þá sem gagnrýna hana á „mis málefnalegan hátt“ Bein útsending: Ávarp fráfarandi formanns Vinstri grænna Nágrannaerjur í Kópavogi: Ekki sýnt fram á að ákveðin tré valdi verulegum óþægindum Segir valsað um sjúkraskrána eins og á rölti um Kringluna Ábendingarnar verði teknar alvarlega Hætta rannsókn á mútumálinu á Selfossi Þrettán fengið samtals 512 eldri orlofsdaga greidda við starfslok Ökumanns hvítrar Teslu enn leitað Starfsfólk Ítalíu vill bíl Eflingar burt „Hönnun er í raun og veru allt í kringum okkur“ Rjúpnaveiðitímabilið 25 til 58 dagar eftir svæðum Vill hætta við nýja brú yfir Ölfusá og spara milljarða króna Níu ára stúlka sem féll niður loftræstistokk á rétt á skaðabótum „Laxaastmi“ tekinn alvarlega fyrir vestan Loftmyndir opna nýtt og einstakt þrívíddarkort af Íslandi Býst við þremur áminningum til og hjólar í lögmannanefnd List í anda frægustu orða Vigdísar og allar slaufurnar á sama stað Stilltu til friðar í slagsmálum fyrir utan skemmtistað Lögmaður eiginkonunnar fyrrverandi segir lögreglu ljúga Vísar orðum Jóns um nýja Ölfusárbrú á bug Þrír í haldi í fíkniefnamáli Sjá meira
Gert er ráð fyrir því að mengun leki í Elliðaárvog og innri hluta Sunda auk Grafarvogs frá spilliefnum í gömlum urðunarstöðum á svæðinu. Uppsöfnun mengunarefna í setlög og lífríki er talin hugsanleg, en lítið er vitað um ástand vistkerfisins á staðnum. Þetta kemur fram í Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, sem Umhverfisstofnun (UMST) birti á fimmtudag.Gömul mengun - og nýJóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur á UMST og rithöfundur skýrslunnar, segir að þetta svæði sé eitt þriggja sem sérfræðingar stofnunarinnar hafa mestar áhyggjur af. Fréttablaðið fjallaði um mengun frá öðru þessara svæða á föstudag - gömlum urðunarstöðum hersins á Miðnesheiði sem menga grunnvatn. „Strandsjó á þessu svæði teljum við vera undir álagi, einkum vegna leka gamallar mengun, olíu og jafnvel þungmálma og spilliefna, frá gömlu öskuhaugunum í Gufunesi, sem var alsherjar urðunarstaður fyrir úrgang meðal annars úrgangsolíur, og frá Geirsnefinu sjálfu – landfyllingunni – þar sem bílum og öðrum úrgangi var fargað og því mögulega rafgeymum sem innihalda PCB olíu. Þetta svæði, sem við í raun teljum mögulega vera í hættu á að uppfylla ekki gott vistfræðilegt ástand, á eftir að skoða með tilliti til áhrifa á vistkerfið til að staðfesta það. Vegna þess gátum við ekki sagt að þetta svæði sé í hættu í stöðuskýrslunni, en þetta er það svæði á höfuðborgarsvæðinu sem við höfum mestar áhyggjur af - strandsjónum við Geirsnefið og útaf Gufunesi.“ Í skýrslunni greinir jafnframt frá fleiri stöðum í Reykjavík sem hafa beri í huga í sambandi við mengun á svæðinu; gamall urðurnarstaður á svæði frá Grandavegi og vestur um, auk gamallar sorpbrennslu og sorpeyðingarstöð undir Bryggjuhverfinu í Grafarvogi. Talin er meiri mengunarhætta út frá öllum þessum stöðum en nýjum urðunarstöðum, þar sem strangar reglur gilda nú um hvaða úrgang má urða.16 urðunarstaðirÁ vegum Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur (HER) var gerð úttekt á gömlum urðunarstöðum í Reykjavík og birt skýrsla um rannsóknina árið 2006. Þar er bent á að beggja vegna urðunarstaðarins í Geirsnefi renna kvíslar Elliðaáa og nauðsyn þess að kanna hvort efnamengun sé að berast frá staðnum. Eins var mælt með rannsóknum í Gufunesi, en haustið 2012 kom í ljós olíumengun í sjó utan við gömlu Gufuneshaugana, sem talin er berast með regnvatnslögn sem liggur um haugana og þaðan í sjó. En hvað hefur verið gert síðan skýrslan var birt árið 2006?Kristín Lóa Ólafsdóttir, heilbrigðisfulltrúi hjá HER, og annar höfundur skýrslunnar, segir að vöktun á svæðinu sé haldið úti frá árinu 2009, en það ár voru allar ár og vötn í landi Reykjavíkur vöktuð sérstaklega. Á næsta ári mun verða tekin ný vöktunarsería og þá verður lögð áhersla á vöktun í Geirsnefi og taka betur á málum í Gufunesi. Spurð hvort ekki sé æskilegt að hreinsa upp mengunina í Geirsnefi segir Kristín Lóa það mjög flókið og vart gerlegt í heild sinni. „Þetta verður ekki hreinsað upp svo glatt. Raunhæft er að fylgjast með svæðinu, meðal annars með því að taka þungmálmasýni og haga mótvægisaðgerðum eftir niðurstöðum þeirra. Hvað Gufunesið varðar vinnum við að endurbótum með Orkuveitu Reykjavíkur. Þar liggur regnvatnslögn í gegnum hauginn út í sjó sem þarf að skoða vel hvað varðar endurbætur,“ segir Kristín Lóa.Gufunes og Geirsnef - hætta á mengunGeirsnef. Farið var með bílhræ og annan úrgang frá bílapartasölunni Vöku og urðað í tippnum við Geirsnef. Tvennum sögum fer af því hvort búið væri að taka olíu og rafgeyma úr bílunum fyrir urðun. Í sumum tilfellum voru vélar, hásingar og bensíngeymar fjarlægðir. Þarna fór einnig grófur úrgangur úr Sorpeyðingarstöðinni við Stórhöfða ef ófært var á aðra urðunarstaði. Stærstur hluti bílhræja fór í þann hluta Geirsnefs sem er andspænis húsi Ingvars Helgasonar ehf. við Sævarhöfða. Hér leynist líklega mikið magn af spilliefnum, svo sem olíuefnum, rafgeymasýru, þungmálmum og ef til vill PCB [þrávirk lífræn efni].Gufunes. Hér er um að ræða stærsta urðunarstaðinn á höfuðborgarsvæðinu. Á þennan stað fór allur almennur úrgangur frá heimilum og fyrirtækjum, auk spilliefna, bílhræja, garðaúrgangs, brotajárns, timburs, byggingarúrgangs og úrgangs úr holræsabílum. Í fyrstu var ekki gerð nein tilraun til að aðskilja úrgang sem á haugana fór heldur var spilliefnum blandað saman við almennan úrgang. Eftir 1984 var farið að setja olíu í sér pytti og er nokkurn veginn vitað hvar þeir pyttir eru. Stærð þeirra og nákvæm staðsetning er þó óþekkt. Spilliefnamóttaka tók til starfa á höfuðborgarsvæðinu árið 1990 og minnkaði þá straumur spilliefna á haugana verulega. Eftir að SORPA tók til starfa á árinu 1991 var urðun úrgangs flutt að mestu leyti út á Álfsnes og endanlega gengið frá haugunum á árinu 1992.Heimild: Gamlir urðurnarstaðir í Reykjavík, 2006
Fréttaskýringar Mest lesið Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Innlent Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Innlent Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu Innlent Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Innlent Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Innlent Segir valsað um sjúkraskrána eins og á rölti um Kringluna Innlent Loksins mega hommar gefa blóð Innlent Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Innlent Vill hætta við nýja brú yfir Ölfusá og spara milljarða króna Innlent „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Innlent Fleiri fréttir Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Loksins mega hommar gefa blóð Blóðgjöf samkynhneigðra karla leyfð og ósáttar húsmæður Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Nefndin deili ekki við þá sem gagnrýna hana á „mis málefnalegan hátt“ Bein útsending: Ávarp fráfarandi formanns Vinstri grænna Nágrannaerjur í Kópavogi: Ekki sýnt fram á að ákveðin tré valdi verulegum óþægindum Segir valsað um sjúkraskrána eins og á rölti um Kringluna Ábendingarnar verði teknar alvarlega Hætta rannsókn á mútumálinu á Selfossi Þrettán fengið samtals 512 eldri orlofsdaga greidda við starfslok Ökumanns hvítrar Teslu enn leitað Starfsfólk Ítalíu vill bíl Eflingar burt „Hönnun er í raun og veru allt í kringum okkur“ Rjúpnaveiðitímabilið 25 til 58 dagar eftir svæðum Vill hætta við nýja brú yfir Ölfusá og spara milljarða króna Níu ára stúlka sem féll niður loftræstistokk á rétt á skaðabótum „Laxaastmi“ tekinn alvarlega fyrir vestan Loftmyndir opna nýtt og einstakt þrívíddarkort af Íslandi Býst við þremur áminningum til og hjólar í lögmannanefnd List í anda frægustu orða Vigdísar og allar slaufurnar á sama stað Stilltu til friðar í slagsmálum fyrir utan skemmtistað Lögmaður eiginkonunnar fyrrverandi segir lögreglu ljúga Vísar orðum Jóns um nýja Ölfusárbrú á bug Þrír í haldi í fíkniefnamáli Sjá meira