Algóritmarnir brengla raunveruleikaskynið Jakob Bjarnar skrifar 28. október 2016 15:50 Illuga brá í brún þegar hann hitti Framsóknarmanninn í Laugardalslauginni. Niðurstaða komandi kosninga mun koma flestum óþægilega á óvart. Ástæðan er sú að algóritmarnir á Facebook halda að okkur tiltekinni mynd sem er líkast til ekki í nokkru samhengi við raunveruleikann. En, fyrst lítil saga: Illugi Jökulsson rithöfundur varð fyrir áfalli í gær. Illugi er mjög virkur og vinsæll á Facebook og hefur þar, auk pistlaskrifa í Stundinni, meðal annars verið ólatur við að benda á verk ríkisstjórnarflokkanna sem honum þykir til marks um spillingu. Illugi fór í Laugardalslaugina og lýsir upplifun sem hann varð fyrir þar. „Í Laugardalslauginni rétt áðan: Maður sagði við mann: „Jæja, búinn að ákveða hvað þú ætlar að kjósa?“ „Held það nú,“ sagði hinn, „auðvitað Framsóknarflokkinn. Það er engum treystandi nema honum.“ Þetta var maður á rúmlega miðjum aldri, snaggaralegur og dugmikill að sjá, alveg óvitlaus í ofanálag, sýndist mér. Hann bætti við: „Þetta var eini flokkurinn sem barðist eins og ljón gegn þessum útrásarvíkingum krataræflanna, og þurfti svo að berjast aftur við að koma okkur á réttan kjöl eftir að Jóhanna og Steingrímur höfðu komið okkur svona líka á kaldan klaka. Þar var Bjarni nú reyndar betri en enginn. Ég kann vel við Bjarna. Það var örugglega ekki heiglum hent að rétta við ríkissjóð eftir að þau tvö aumingjarnir höfðu komið honum í skítinn. Já, Bjarni er líka ágætur.“ Ég ætlaði að segja eitthvað en kom ekki upp orði. Loks gekk ég grátandi burt. Það var ekkert annað hægt.“Illugi: Ég ætlaði að segja eitthvað en kom ekki upp orði. Loks gekk ég grátandi burt. Það var ekkert annað hægt.Eflaust færir rithöfundurinn í stílinn en ljóst að honum er brugðið. Hvernig gat nokkur maður verið svo óupplýstur, að hans mati? Og hvers vegna brá Illuga svo mjög? Viðhorf hins blaðbeitta Framsóknarmanns voru algerlega á skjön við hans veruleika. Og það er heila málið.Að staðfesta fyrirfram gefnar skoðanirFlest gerum við okkur grein fyrir því að Facebook nánast matar okkur á því sem við sjáum þar. Þetta er stærra í sniðum en flestir gera sér grein fyrir. Kenningar eru til um að fólk sjái bara það sem það vill sjá og það lesi helst bara það staðfestir eða réttlæta þær skoðanir sem það hefur þegar mótað sér. Orðatiltækið „Preaching to the choir“ gengur út á þetta, þýðir að sannfæra einhvern sem þegar er sannfærður. Út frá þessu vinnur Facebook og notar til þess svokallaða algóriþma. Þar sem hegðun hvers notanda er skráð, upplýsingar sem svo eru notaðar til að beinir helst aðeins því að honum sem Facebook ætlar að sé viðkomandi hugnanlegt. Þetta þýðir auðvitað það að andstæð sjónarmið mega sín lítils og þeir á Facebook eru umkringdir og umvafðir skoðanabræðrum sínum og systrum.Þegar Sturlu og hans fólki brá í brúnNýlegt dæmi má finna úr síðustu forsetakosningum. Niðurstöðurnar komu stuðningsmönnum Sturlu Jónssonar og honum sjálfum í opna skjöldu og voru ekki í nokkru nokkru samhengi við heimsmynd þeirra sem hann studdu. Og ýmsir töldu hreinlega maðk í mysunni.Sturla var fulltrúi lítilmagnans í samfélaginu í síðustu forsetakosningum og þau fengu miklu færri atkvæði en þau áttu von á.visir/anton brinkSturla hlaut 6.446 sem eru 3,5 prósent atkvæða. Víst er að Sturla og hans fólk gerði ráð fyrir talsvert meira fylgi en Sturla var fastur gestur á Útvarp Sögu sem lét sig þessar forsetakosningar miklu varða. Í skoðanakönnunum þar var algerlega fyrirliggjandi að slagurinn væri fyrst og fremst á milli Sturlu og svo Davíðs Oddssonar. Því þarf ekki að koma á óvart að niðurstaðan hafi valdið verulegum vonbrigðum í herbúðum Sturlu, það er ef veruleikaskyn þeirra er beintengt þeirri heimsmynd eins og hún birtist á Útvarpi Sögu. Og könnunum sem þar hafa birst.Ógnin í algóriþmunumMargir bundu vonir við það að upplýsingasamfélagið sem fylgir netinu muni hafa mikil og jákvæð áhrif á lýðræðið; betur upplýstur almenningur muni taka virkari þátt í allri ákvarðanatöku með beinum hætti. En ýmsir sjá í upplýsingastreyminu ógn fremur en að það megi verða til umbóta. Einn helsti heimildakvikmyndagerðarmaður dagsins í dag, Adam Curtis, hefur fjallað um þetta fyrirbæri og fullyrðir Curtis að algóritmarnir beinlínis vinni að því að viðhalda kerfinu; verja veldi stórfyrirtækja og þeirra hinna ríku.Ekkert breytistGunnar Smári Egilsson ritstjóri er einn þeirra sem rýnir ákaft í skoðanakannanir og hefur stærðfræðigáfuna til að kunna að lesa úr þeim. Hann er óspar á útlistanir sínar á Facebook. Í gær bar hann saman nýlegar skoðanakannanir við þær sem birtust fyrir réttu ári. Miðað við það sem að okkur er haldið á Facebook, hvar skoðanabræður okkar og systur eru þau einu sem sjást, kann niðurstaðan að koma á óvart: „Jæja, smá einskis nýtur fróðleikur: Framsókn og Sjálfstæðisflokkur voru með sama fylgi í nýjustu MMR könnun og fyrir réttu ári. Rosa mikið búið að gerast, en samt ekki neitt. Ekki hjá gamla hægrinu.Gunnar Smári: Rosa mikið búið að gerast, en samt ekki neitt.Hjá gamla vinstrinu hefur VG tekið 4 prósentustig af Samfylkingunni. Samanlagt er fylgið óbreytt. Og hjá nýflokknum hafa Píratar misst 15 prósentustig; Viðreisn tók 9, Björt framtíð 2,5 og Flokkur fólksins 3,5. En samanlagt er nýflokkurinn með sama fylgi og fyrir ári.“Berrassaði FramsóknarmaðurinnÁ sama hátt og algóritmarnir, ef marka má Curtis, viðhalda ríkjandi ástandi sem snýst um að verja stöðu stórfyrirtækja og kapítalsins þá viðhalda þeir einnig stöðu flokkanna í stórum dráttum. Þeir sem studdu flokkana styðja þá áfram því þeir sjá aðeins það sem frá þeim kemur. Algóritmarnir blekkja hins vegar þá sem eiga skoðanabræður í umbótasinnuðu fólki. Þeir þiggja raunveruleikaskyn sitt af þeirri mynd sem blasir við á samfélagsmiðlunum. Myndin sem þar birtist er sú að allir séu á einu máli um að nú sé tímabært að breyta. En, sú mynd gerir ekki ráð fyrir berrössuðum glaðbeittum Framsóknarmanni í sturtu í Laugardalslauginni. Kosningar 2016 Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Innlent Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Innlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Fleiri fréttir Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Sjá meira
Niðurstaða komandi kosninga mun koma flestum óþægilega á óvart. Ástæðan er sú að algóritmarnir á Facebook halda að okkur tiltekinni mynd sem er líkast til ekki í nokkru samhengi við raunveruleikann. En, fyrst lítil saga: Illugi Jökulsson rithöfundur varð fyrir áfalli í gær. Illugi er mjög virkur og vinsæll á Facebook og hefur þar, auk pistlaskrifa í Stundinni, meðal annars verið ólatur við að benda á verk ríkisstjórnarflokkanna sem honum þykir til marks um spillingu. Illugi fór í Laugardalslaugina og lýsir upplifun sem hann varð fyrir þar. „Í Laugardalslauginni rétt áðan: Maður sagði við mann: „Jæja, búinn að ákveða hvað þú ætlar að kjósa?“ „Held það nú,“ sagði hinn, „auðvitað Framsóknarflokkinn. Það er engum treystandi nema honum.“ Þetta var maður á rúmlega miðjum aldri, snaggaralegur og dugmikill að sjá, alveg óvitlaus í ofanálag, sýndist mér. Hann bætti við: „Þetta var eini flokkurinn sem barðist eins og ljón gegn þessum útrásarvíkingum krataræflanna, og þurfti svo að berjast aftur við að koma okkur á réttan kjöl eftir að Jóhanna og Steingrímur höfðu komið okkur svona líka á kaldan klaka. Þar var Bjarni nú reyndar betri en enginn. Ég kann vel við Bjarna. Það var örugglega ekki heiglum hent að rétta við ríkissjóð eftir að þau tvö aumingjarnir höfðu komið honum í skítinn. Já, Bjarni er líka ágætur.“ Ég ætlaði að segja eitthvað en kom ekki upp orði. Loks gekk ég grátandi burt. Það var ekkert annað hægt.“Illugi: Ég ætlaði að segja eitthvað en kom ekki upp orði. Loks gekk ég grátandi burt. Það var ekkert annað hægt.Eflaust færir rithöfundurinn í stílinn en ljóst að honum er brugðið. Hvernig gat nokkur maður verið svo óupplýstur, að hans mati? Og hvers vegna brá Illuga svo mjög? Viðhorf hins blaðbeitta Framsóknarmanns voru algerlega á skjön við hans veruleika. Og það er heila málið.Að staðfesta fyrirfram gefnar skoðanirFlest gerum við okkur grein fyrir því að Facebook nánast matar okkur á því sem við sjáum þar. Þetta er stærra í sniðum en flestir gera sér grein fyrir. Kenningar eru til um að fólk sjái bara það sem það vill sjá og það lesi helst bara það staðfestir eða réttlæta þær skoðanir sem það hefur þegar mótað sér. Orðatiltækið „Preaching to the choir“ gengur út á þetta, þýðir að sannfæra einhvern sem þegar er sannfærður. Út frá þessu vinnur Facebook og notar til þess svokallaða algóriþma. Þar sem hegðun hvers notanda er skráð, upplýsingar sem svo eru notaðar til að beinir helst aðeins því að honum sem Facebook ætlar að sé viðkomandi hugnanlegt. Þetta þýðir auðvitað það að andstæð sjónarmið mega sín lítils og þeir á Facebook eru umkringdir og umvafðir skoðanabræðrum sínum og systrum.Þegar Sturlu og hans fólki brá í brúnNýlegt dæmi má finna úr síðustu forsetakosningum. Niðurstöðurnar komu stuðningsmönnum Sturlu Jónssonar og honum sjálfum í opna skjöldu og voru ekki í nokkru nokkru samhengi við heimsmynd þeirra sem hann studdu. Og ýmsir töldu hreinlega maðk í mysunni.Sturla var fulltrúi lítilmagnans í samfélaginu í síðustu forsetakosningum og þau fengu miklu færri atkvæði en þau áttu von á.visir/anton brinkSturla hlaut 6.446 sem eru 3,5 prósent atkvæða. Víst er að Sturla og hans fólk gerði ráð fyrir talsvert meira fylgi en Sturla var fastur gestur á Útvarp Sögu sem lét sig þessar forsetakosningar miklu varða. Í skoðanakönnunum þar var algerlega fyrirliggjandi að slagurinn væri fyrst og fremst á milli Sturlu og svo Davíðs Oddssonar. Því þarf ekki að koma á óvart að niðurstaðan hafi valdið verulegum vonbrigðum í herbúðum Sturlu, það er ef veruleikaskyn þeirra er beintengt þeirri heimsmynd eins og hún birtist á Útvarpi Sögu. Og könnunum sem þar hafa birst.Ógnin í algóriþmunumMargir bundu vonir við það að upplýsingasamfélagið sem fylgir netinu muni hafa mikil og jákvæð áhrif á lýðræðið; betur upplýstur almenningur muni taka virkari þátt í allri ákvarðanatöku með beinum hætti. En ýmsir sjá í upplýsingastreyminu ógn fremur en að það megi verða til umbóta. Einn helsti heimildakvikmyndagerðarmaður dagsins í dag, Adam Curtis, hefur fjallað um þetta fyrirbæri og fullyrðir Curtis að algóritmarnir beinlínis vinni að því að viðhalda kerfinu; verja veldi stórfyrirtækja og þeirra hinna ríku.Ekkert breytistGunnar Smári Egilsson ritstjóri er einn þeirra sem rýnir ákaft í skoðanakannanir og hefur stærðfræðigáfuna til að kunna að lesa úr þeim. Hann er óspar á útlistanir sínar á Facebook. Í gær bar hann saman nýlegar skoðanakannanir við þær sem birtust fyrir réttu ári. Miðað við það sem að okkur er haldið á Facebook, hvar skoðanabræður okkar og systur eru þau einu sem sjást, kann niðurstaðan að koma á óvart: „Jæja, smá einskis nýtur fróðleikur: Framsókn og Sjálfstæðisflokkur voru með sama fylgi í nýjustu MMR könnun og fyrir réttu ári. Rosa mikið búið að gerast, en samt ekki neitt. Ekki hjá gamla hægrinu.Gunnar Smári: Rosa mikið búið að gerast, en samt ekki neitt.Hjá gamla vinstrinu hefur VG tekið 4 prósentustig af Samfylkingunni. Samanlagt er fylgið óbreytt. Og hjá nýflokknum hafa Píratar misst 15 prósentustig; Viðreisn tók 9, Björt framtíð 2,5 og Flokkur fólksins 3,5. En samanlagt er nýflokkurinn með sama fylgi og fyrir ári.“Berrassaði FramsóknarmaðurinnÁ sama hátt og algóritmarnir, ef marka má Curtis, viðhalda ríkjandi ástandi sem snýst um að verja stöðu stórfyrirtækja og kapítalsins þá viðhalda þeir einnig stöðu flokkanna í stórum dráttum. Þeir sem studdu flokkana styðja þá áfram því þeir sjá aðeins það sem frá þeim kemur. Algóritmarnir blekkja hins vegar þá sem eiga skoðanabræður í umbótasinnuðu fólki. Þeir þiggja raunveruleikaskyn sitt af þeirri mynd sem blasir við á samfélagsmiðlunum. Myndin sem þar birtist er sú að allir séu á einu máli um að nú sé tímabært að breyta. En, sú mynd gerir ekki ráð fyrir berrössuðum glaðbeittum Framsóknarmanni í sturtu í Laugardalslauginni.
Kosningar 2016 Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Innlent Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Innlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Fleiri fréttir Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Sjá meira