Lítil virkni háir hlutabréfamarkaðinum Þorsteinn Friðrik Halldórsson skrifar 17. október 2018 09:00 Kauphöllin á Laugavegi. fréttablaðið/anton brink Vægi innlendra hlutabréfa í eignasafni lífeyrissjóðanna hefur minnkað töluvert í takt við aukna fjárfestingu sjóðanna erlendis og gengisveikingu krónunnar. Stærð lífeyrissjóðanna á íslenska hlutabréfamarkaðinum í bland við litla veltu sjóðanna getur hins vegar leitt til bjögunar í verðmyndun. Frá ársbyrjun 2016 hefur vægi innlendra hlutabréfa í eignasafni lífeyrissjóðanna minnkað úr tæplega 13 prósentum í 9,9 prósent. Á sama tíma hefur hlutfall erlendra eigna farið úr rúmlega 22 prósentum í 26 prósent. Eign lífeyrissjóðanna í innlendum hlutabréfum og hlutdeildarskírteinum nam 518 milljörðum í ágúst en í krónum talið hefur hún ekki verið lægri frá því í desember 2014. „Þetta hefur veruleg áhrif og að einhverju leyti erum við að sjá að eignamarkaðir hafa verið daufir vegna þess að lífeyrissjóðirnir hafa einblínt á að fjárfesta erlendis í meiri mæli og lána sjálfir beint til fasteignakaupa,“ segir Ásgeir Jónsson, deildarforseti Hagfræðideildar Háskóla Íslands, í samtali við Markaðinn. Ásgeir bendir á að fjárfestingar sjóðanna erlendis séu ekki eina skýringin á minnkandi vægi innlendra hlutabréfa. „Hlutfallið verður fyrir töluverðum áhrifum af genginu. Gengið hefur verið að veikjast á síðustu 1-2 árum og hefur leitt til hækkunar á vægi erlendra eigna,“ segir Ásgeir. „Það hefur líka áhrif þegar stór félög eins og Icelandair, sem lífeyrissjóðirnir eiga mikið í, lækka mikið í verði. Á sama tíma hefur verið hækkun á erlendum eignamörkuðum.“Bjöguð verðmyndun Kristrún Frostadóttir, aðalhagfræðingur Kviku banka, segir óumdeilt að lífeyrissjóðirnir þurfi að fjárfesta erlendis í meira mæli. „Þetta er þeirra leið til að ná fram eignadreifingu. Ef þú hugsar um þá sem geyma peninga sína í lífeyrissjóðum þá er um þriðjungur af neyslukörfu þeirra í ellinni innfluttar vörur og því er ekki óeðlilegt að þeir eigi erlendar eignir sem því nemur. Þess vegna hefur verið mælt með því að þeir fari út og ég held að það séu allir sammála um það,“ segir Kristrún. Hins vegar sé áhyggjuefni hversu lítil velta sé á íslenska hlutabréfamarkaðinum og hvernig það bjagi verðmyndun hlutabréfa. „Eðli málsins samkvæmt hreyfa sjóðirnir sig sjaldnar á markaðinum enda er fjárfestingarstefnan til lengri tíma en hjá flestum öðrum fjárfestum. Þeir eru ekki jafn kvikir,“ segir Kristrún. „Hins vegar eiga þeir nú þegar stóran bita af markaðinum og eru þá komnir í þá stöðu að ef skráðu fyrirtæki gengur illa, þá sitja þeir fastir.“ Lítil virkni getur að sögn Kristrúnar leitt til þess að fáir aðilar geti hreyft markaðinn óeðlilega mikið og geri það að verkum að hlutabréfaverð þróist ekki alltaf í takt við undirliggjandi aðstæður. „Þetta er að mínu mati alvarleg þróun. Hlutabréfaverð á að endurspegla grunnatriði í rekstri fyrirtækis og þess vegna skiptir máli að verðmyndun sé rétt á markaði og verð á hlutabréfum bregðist eðlilega við breytingum í rekstri. Félag getur verið að skila ágætis uppgjöri en það stendur í stað á markaði vegna þess að það er enginn kaupandi.“ Þá segir Kristrún að erlent eignasafn lífeyrissjóðanna í íslenskum krónum hafi hækkað vegna gengisveikingar krónunnar á síðustu mánuðum. Það geti minnkað þrýsting á sjóðina að fjárfesta erlendis. Í lok ágúst námu erlendar eignir sjóðanna um 1.070 milljörðum og jukust þær um tæplega 110 milljarða á fyrstu átta mánuðum ársins.Stjórnvöld skoði skattaafslátt Ásgeir segir að skoða þurfi leiðir til að fá fleiri almenna fjárfesta á hlutabréfamarkaðinn Íslandi. Þeir hafi verið hikandi við að setja pening í hlutabréf eftir hrun. „Það má segja að fasteignir hafi tekið við af hlutabréfum sem sparnaðarleið fyrir smærri fjárfesta. Smærri aðilar hafa tekið fremur lítinn þátt í hlutabréfamarkaðinum á síðustu árum sem er öfugt við það sem hefur gerst erlendis þar sem vísitölusjóðir hafa verið mjög umsvifamiklir. Auk þess er ekki svo mikill frjáls sparnaður á Íslandi, að hluta til vegna þess hversu há iðgjöld til lífeyrissjóðanna eru orðin. Það má velta fyrir sér leiðum til þess að draga almenning aftur að markaðinum. Hlutabréfamarkaðinum var komið af stað á sínum tíma með skattaafslætti á tíunda áratugnum. Það var stefna sem heppnaðist vel og það má velta fyrir sér hvort nú megi beita sama svipuðum aðferðum.“ Birtist í Fréttablaðinu Lífeyrissjóðir Mest lesið Ekki útilokað að stýrivextir lækki Viðskipti innlent Ragnheiður Theodórs ein af fimm til PLAIO Viðskipti innlent Ekkert áfengi á sunnudögum og seint á kvöldin Viðskipti innlent Gengið frá sölu á hluta Endor Viðskipti innlent Eina bakaríi bæjarins skellt fyrirvaralaust í lás Viðskipti innlent Alþjóðlegur risi leysir Wok on af hólmi Viðskipti innlent Stofna félag utan um Origo og þrettán önnur rekstrarfélög Viðskipti innlent Stefnt á að koma upp 98 hleðslustöðvum í Kópavogi Neytendur Uppsagnir hjá ÁTVR Viðskipti innlent „Það segir sig sjálft að við höfum endalausa orku“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Ekki útilokað að stýrivextir lækki Gengið frá sölu á hluta Endor Stofna félag utan um Origo og þrettán önnur rekstrarfélög Eina bakaríi bæjarins skellt fyrirvaralaust í lás Ekkert áfengi á sunnudögum og seint á kvöldin Alþjóðlegur risi leysir Wok on af hólmi Úr kirkjunni í brúna hjá Herjólfi Uppsagnir hjá ÁTVR Ragnheiður Theodórs ein af fimm til PLAIO Tveggja milljarða gjaldþrot Ingvars Jónadabs tók tíu ár 1,5 milljarða gjaldþrot og Landsbankinn fékk varla krónu Ráðin framkvæmdastjóri Pekron Ellefu milljarða lán til að byggja upp veitukerfi og verjast loftslagsvá Salzburg úr sögunni hjá Play Samherji hvetur Odd Eystein til frekari verka Spá sömuleiðis óbreyttum stýrivöxtum Þrotabú Wok on vill tugmilljóna endurgreiðslu frá Kristjáni Fríar skólamáltíðir séu skammgóður vermir Frá RÚV til Coca-Cola Verulega minni verðbólga Mun leiða ferskvatnseldi hjá First Water Sátt Eimskipa við Samkeppniseftirlitið kom Samskipum ekki við Óvíða sem flugstarfsemi er jafn stór þáttur í efnahagslífi þjóðar Spá enn einum fundinum án breytingar Icelandair hækkað um ríflega fjórðung Munu fljúga til Nashville næsta sumar Rúv tapað nærri hálfum milljarði á árinu Átta sagt upp hjá Arion banka Bein útsending: Ársfundur Orkustofununar á Akureyri Hagnaður félags Björns Braga dróst verulega saman Sjá meira
Vægi innlendra hlutabréfa í eignasafni lífeyrissjóðanna hefur minnkað töluvert í takt við aukna fjárfestingu sjóðanna erlendis og gengisveikingu krónunnar. Stærð lífeyrissjóðanna á íslenska hlutabréfamarkaðinum í bland við litla veltu sjóðanna getur hins vegar leitt til bjögunar í verðmyndun. Frá ársbyrjun 2016 hefur vægi innlendra hlutabréfa í eignasafni lífeyrissjóðanna minnkað úr tæplega 13 prósentum í 9,9 prósent. Á sama tíma hefur hlutfall erlendra eigna farið úr rúmlega 22 prósentum í 26 prósent. Eign lífeyrissjóðanna í innlendum hlutabréfum og hlutdeildarskírteinum nam 518 milljörðum í ágúst en í krónum talið hefur hún ekki verið lægri frá því í desember 2014. „Þetta hefur veruleg áhrif og að einhverju leyti erum við að sjá að eignamarkaðir hafa verið daufir vegna þess að lífeyrissjóðirnir hafa einblínt á að fjárfesta erlendis í meiri mæli og lána sjálfir beint til fasteignakaupa,“ segir Ásgeir Jónsson, deildarforseti Hagfræðideildar Háskóla Íslands, í samtali við Markaðinn. Ásgeir bendir á að fjárfestingar sjóðanna erlendis séu ekki eina skýringin á minnkandi vægi innlendra hlutabréfa. „Hlutfallið verður fyrir töluverðum áhrifum af genginu. Gengið hefur verið að veikjast á síðustu 1-2 árum og hefur leitt til hækkunar á vægi erlendra eigna,“ segir Ásgeir. „Það hefur líka áhrif þegar stór félög eins og Icelandair, sem lífeyrissjóðirnir eiga mikið í, lækka mikið í verði. Á sama tíma hefur verið hækkun á erlendum eignamörkuðum.“Bjöguð verðmyndun Kristrún Frostadóttir, aðalhagfræðingur Kviku banka, segir óumdeilt að lífeyrissjóðirnir þurfi að fjárfesta erlendis í meira mæli. „Þetta er þeirra leið til að ná fram eignadreifingu. Ef þú hugsar um þá sem geyma peninga sína í lífeyrissjóðum þá er um þriðjungur af neyslukörfu þeirra í ellinni innfluttar vörur og því er ekki óeðlilegt að þeir eigi erlendar eignir sem því nemur. Þess vegna hefur verið mælt með því að þeir fari út og ég held að það séu allir sammála um það,“ segir Kristrún. Hins vegar sé áhyggjuefni hversu lítil velta sé á íslenska hlutabréfamarkaðinum og hvernig það bjagi verðmyndun hlutabréfa. „Eðli málsins samkvæmt hreyfa sjóðirnir sig sjaldnar á markaðinum enda er fjárfestingarstefnan til lengri tíma en hjá flestum öðrum fjárfestum. Þeir eru ekki jafn kvikir,“ segir Kristrún. „Hins vegar eiga þeir nú þegar stóran bita af markaðinum og eru þá komnir í þá stöðu að ef skráðu fyrirtæki gengur illa, þá sitja þeir fastir.“ Lítil virkni getur að sögn Kristrúnar leitt til þess að fáir aðilar geti hreyft markaðinn óeðlilega mikið og geri það að verkum að hlutabréfaverð þróist ekki alltaf í takt við undirliggjandi aðstæður. „Þetta er að mínu mati alvarleg þróun. Hlutabréfaverð á að endurspegla grunnatriði í rekstri fyrirtækis og þess vegna skiptir máli að verðmyndun sé rétt á markaði og verð á hlutabréfum bregðist eðlilega við breytingum í rekstri. Félag getur verið að skila ágætis uppgjöri en það stendur í stað á markaði vegna þess að það er enginn kaupandi.“ Þá segir Kristrún að erlent eignasafn lífeyrissjóðanna í íslenskum krónum hafi hækkað vegna gengisveikingar krónunnar á síðustu mánuðum. Það geti minnkað þrýsting á sjóðina að fjárfesta erlendis. Í lok ágúst námu erlendar eignir sjóðanna um 1.070 milljörðum og jukust þær um tæplega 110 milljarða á fyrstu átta mánuðum ársins.Stjórnvöld skoði skattaafslátt Ásgeir segir að skoða þurfi leiðir til að fá fleiri almenna fjárfesta á hlutabréfamarkaðinn Íslandi. Þeir hafi verið hikandi við að setja pening í hlutabréf eftir hrun. „Það má segja að fasteignir hafi tekið við af hlutabréfum sem sparnaðarleið fyrir smærri fjárfesta. Smærri aðilar hafa tekið fremur lítinn þátt í hlutabréfamarkaðinum á síðustu árum sem er öfugt við það sem hefur gerst erlendis þar sem vísitölusjóðir hafa verið mjög umsvifamiklir. Auk þess er ekki svo mikill frjáls sparnaður á Íslandi, að hluta til vegna þess hversu há iðgjöld til lífeyrissjóðanna eru orðin. Það má velta fyrir sér leiðum til þess að draga almenning aftur að markaðinum. Hlutabréfamarkaðinum var komið af stað á sínum tíma með skattaafslætti á tíunda áratugnum. Það var stefna sem heppnaðist vel og það má velta fyrir sér hvort nú megi beita sama svipuðum aðferðum.“
Birtist í Fréttablaðinu Lífeyrissjóðir Mest lesið Ekki útilokað að stýrivextir lækki Viðskipti innlent Ragnheiður Theodórs ein af fimm til PLAIO Viðskipti innlent Ekkert áfengi á sunnudögum og seint á kvöldin Viðskipti innlent Gengið frá sölu á hluta Endor Viðskipti innlent Eina bakaríi bæjarins skellt fyrirvaralaust í lás Viðskipti innlent Alþjóðlegur risi leysir Wok on af hólmi Viðskipti innlent Stofna félag utan um Origo og þrettán önnur rekstrarfélög Viðskipti innlent Stefnt á að koma upp 98 hleðslustöðvum í Kópavogi Neytendur Uppsagnir hjá ÁTVR Viðskipti innlent „Það segir sig sjálft að við höfum endalausa orku“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Ekki útilokað að stýrivextir lækki Gengið frá sölu á hluta Endor Stofna félag utan um Origo og þrettán önnur rekstrarfélög Eina bakaríi bæjarins skellt fyrirvaralaust í lás Ekkert áfengi á sunnudögum og seint á kvöldin Alþjóðlegur risi leysir Wok on af hólmi Úr kirkjunni í brúna hjá Herjólfi Uppsagnir hjá ÁTVR Ragnheiður Theodórs ein af fimm til PLAIO Tveggja milljarða gjaldþrot Ingvars Jónadabs tók tíu ár 1,5 milljarða gjaldþrot og Landsbankinn fékk varla krónu Ráðin framkvæmdastjóri Pekron Ellefu milljarða lán til að byggja upp veitukerfi og verjast loftslagsvá Salzburg úr sögunni hjá Play Samherji hvetur Odd Eystein til frekari verka Spá sömuleiðis óbreyttum stýrivöxtum Þrotabú Wok on vill tugmilljóna endurgreiðslu frá Kristjáni Fríar skólamáltíðir séu skammgóður vermir Frá RÚV til Coca-Cola Verulega minni verðbólga Mun leiða ferskvatnseldi hjá First Water Sátt Eimskipa við Samkeppniseftirlitið kom Samskipum ekki við Óvíða sem flugstarfsemi er jafn stór þáttur í efnahagslífi þjóðar Spá enn einum fundinum án breytingar Icelandair hækkað um ríflega fjórðung Munu fljúga til Nashville næsta sumar Rúv tapað nærri hálfum milljarði á árinu Átta sagt upp hjá Arion banka Bein útsending: Ársfundur Orkustofununar á Akureyri Hagnaður félags Björns Braga dróst verulega saman Sjá meira