Segir gagnrýni í garð þolenda afhjúpa kvenhatur Elma Rut Valtýsdóttir skrifar 5. júlí 2021 16:40 Helga Baldvins Bjargardóttir, lögfræðingur og aðgerðasinni, segir tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum og veltir því fyrir sér hvort aðrar leiðir en sakamálaréttarfarið gætu verið vænlegar til árangurs. Vísir/Baldur Helga Baldvins Bjargardóttir, lögfræðingur og aðgerðarsinni, segir þá umræðu sem myndast hefur gegn brotaþolum í kynferðisbrotamálum í athugasemdakerfum undanfarna daga vera virkilega afhjúpandi. Fjöldi kvenna steig fram um helgina og deildi sögum af kynferðisofbeldi af hálfu þjóðþekkts einstaklings, án þess að koma undir nafni. Ákveðinn hópur fólks hefur gagnrýnt þetta harkalega í athugasemdakerfum fjölmiðla og á samfélagsmiðlum. Helga segir djúpstætt kvenhatur búa þar að baki. „Við elskum strákana okkar og sérstaklega flottu strákana okkar og hefjum þá svo upp til skýjanna, að konur sem stíga fram og hvað þá konur sem stíga nafnlaust fram, við erum til í að slátra þeim.“ Konur ekki almennt að ljúga upp á saklausa menn Hún segir allt of marga efast um sannleiksgildi frásagna þeirra kvenna sem stíga fram. Fyrir þær sakir segir Helga Me-too bylgjurnar vera sérstaklega mikilvægar. „Eins og það sé bara eitthvað sem konur séu bara almennt að gera, að ljúga upp á saklausa, dásamlega, yndislega menn. Þegar svona margar konur opna sig um sína reynslu þá verður vakning. Þá rofar aðeins til í þessari mýtu um konuna sem lýgur. Bíddu þetta eru allar konur.“ Helga telur tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum. Þeir fáu brotaþolar sem leiti réttar síns fái yfirleitt ekki áheyrn og í þeim málum þar sem gerendur séu dæmdir, séu dómar gjarnan mildaðir. Þannig bregðist réttarkerfið brotaþolum ítrekað og því veltir Helga fyrir sér hinum ýmsu möguleikum. „Þetta er bæði manneklu vandi og réttarfarsvandi. Þannig hvað eiga brotaþolar að gera?“ Ábyrgðarferli vænlegra en refsing? „Hvað ef brotaþolar gætu kallað gerendur sínar í svona ábyrgðarferli þar sem býðst að fara ekki í fangelsi, heldur að þeir hlusti á brotaþola, axli ábyrgð á því að hafa valdið brotaþola sársauka og greiði allan sálfræðikostnað og allt tjón sem brotaþoli hefur orðið fyrir og sleppi þá við refsingu. Væri það möguleiki?,“ spyr Helga. Hún veltir því einnig fyrir sér hvort vægari refsirammi væri æskilegur. „Refsiramminn er alveg sextán ár. Er það endilega til góðs? Ef fangelsi væri bara eitt ár eða fjársekt, þá væru miklu fleiri sakfelldir.“ Hún telur umræðuna vera lykilatriði í þessum málum og þar sé skrímslavæðing versti óvinurinn. „Það eiga allir mannréttindi, líka þeir sem eru sakaðir um hræðilegustu glæpi, þeir eiga líka mannréttindi. Ég held að rétta leiðin sé ekki útskúfun úr samfélaginu.“ Út frá sinni eigin reynslu sem brotaþoli segir Helga einlæga afsökunarbeiðni og ábyrgð vera það sem mestu máli skiptir. „Ef ég saka þig um að hafa farið yfir mörk, þá vil ég að þú viðurkennir það og biðjist afsökunar á því. Ég vil ekki að þú farir í vörn, ég vil ekki að þú gaslýsir mig og segir að þetta sé ekki þín upplifun. En vil ég endilega að þú fáir aldrei vinnu í útvarpi framar?“ Helga telur jafnframt ólíklegt að nokkur manneskja líti á sig sem kynferðisbrotamann. „Við erum flest með þá sjálfsmynd að við séum gott fólk. Þá skilgreinir fólk sig held ég aldrei sem kynferðisbrotamenn. Það er frekar fórnarlamb rangra ásakana og einhvers konar nornaveiða. Við eigum rosalega erfitt með að líta í eigin barm.“ Hér má hlusta á viðtalið við Helgu í Bítinu í heild sinni. MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið 8,8 stiga skjálfti í Rússlandi: Flóðbylgjuviðvaranir gefnar út víða um Kyrrahaf Erlent Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Innlent Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Innlent „Hann stal henni“ Erlent Veðurspáin fyrir helgina að skána Innlent Langþreyttur á bensínbrúsum og „bílakirkjugarði“ Innlent Pokrovsk riðar til falls Erlent Vill greiða sex milljarða tryggingu til að losna úr haldi Erlent Lögreglan leitar þessara manna Innlent Stöðfirðingar þreyttir á ferðamönnum sem geri þarfir sínar um allan bæ Innlent Fleiri fréttir Lögreglan leitar upplýsinga um þennan mann Lögreglan leitar þessara manna Eldur kviknaði í hjúkrunarheimili á Höfn Stöðfirðingar þreyttir á ferðamönnum sem geri þarfir sínar um allan bæ Fagnar tillögu Sigurjóns og segir veiðiráðgjöf Hafró ranga Langþreyttur á bensínbrúsum og „bílakirkjugarði“ Úkraínumenn vilja fá Íslendinga í almannavarnabandalag Risaskjálfti í Kyrrahafi og bensínbrúsabílar í Breiðholti Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Skýrsla Guðlaugs Þórs frá 2018: „Aðildarviðræðunum var ekki formlega slitið“ Veðurspáin fyrir helgina að skána Fjallabaksleið syðri lokuð vegna vatnavaxta Engin nóróveira í Laugarvatni Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Reyndi að skemma bíl og hljóp svo undan lögreglu Brennisteinsdíoxíð gæti borist um suðvesturhornið Ísland og Palestína gera samkomulag um samstarf Fundu týnda brú við Suðurlandsbraut Engin framlög til jarðganga en óljós áform um innviðafélag Hvað á að gera um Verslunarmannahelgina? Þyrlan kölluð út vegna fjórhjólaslyss Ökumaður stöðvaður og kærður fyrir fjölmörg umferðalagabrot Lauma sér inn í útfarir og senda kirkjuvörðum fingurinn Versta sviðsmyndin, galið greiðslumat og óvæntur fundur Fimm prósent fallið fyrir ástarsvikum Halla og Björn ætla til Nýja Íslands Engin fjármögnun gereyðingarvopna á Íslandi Enn varað við svikapóstum: „Við hlökkum til að fá jákvæða svörun frá þér“ Samstarfið við Íra og Frakka tímafrekt Hefja gjaldtöku við höfnina í Stykkishólmi Sjá meira
Fjöldi kvenna steig fram um helgina og deildi sögum af kynferðisofbeldi af hálfu þjóðþekkts einstaklings, án þess að koma undir nafni. Ákveðinn hópur fólks hefur gagnrýnt þetta harkalega í athugasemdakerfum fjölmiðla og á samfélagsmiðlum. Helga segir djúpstætt kvenhatur búa þar að baki. „Við elskum strákana okkar og sérstaklega flottu strákana okkar og hefjum þá svo upp til skýjanna, að konur sem stíga fram og hvað þá konur sem stíga nafnlaust fram, við erum til í að slátra þeim.“ Konur ekki almennt að ljúga upp á saklausa menn Hún segir allt of marga efast um sannleiksgildi frásagna þeirra kvenna sem stíga fram. Fyrir þær sakir segir Helga Me-too bylgjurnar vera sérstaklega mikilvægar. „Eins og það sé bara eitthvað sem konur séu bara almennt að gera, að ljúga upp á saklausa, dásamlega, yndislega menn. Þegar svona margar konur opna sig um sína reynslu þá verður vakning. Þá rofar aðeins til í þessari mýtu um konuna sem lýgur. Bíddu þetta eru allar konur.“ Helga telur tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum. Þeir fáu brotaþolar sem leiti réttar síns fái yfirleitt ekki áheyrn og í þeim málum þar sem gerendur séu dæmdir, séu dómar gjarnan mildaðir. Þannig bregðist réttarkerfið brotaþolum ítrekað og því veltir Helga fyrir sér hinum ýmsu möguleikum. „Þetta er bæði manneklu vandi og réttarfarsvandi. Þannig hvað eiga brotaþolar að gera?“ Ábyrgðarferli vænlegra en refsing? „Hvað ef brotaþolar gætu kallað gerendur sínar í svona ábyrgðarferli þar sem býðst að fara ekki í fangelsi, heldur að þeir hlusti á brotaþola, axli ábyrgð á því að hafa valdið brotaþola sársauka og greiði allan sálfræðikostnað og allt tjón sem brotaþoli hefur orðið fyrir og sleppi þá við refsingu. Væri það möguleiki?,“ spyr Helga. Hún veltir því einnig fyrir sér hvort vægari refsirammi væri æskilegur. „Refsiramminn er alveg sextán ár. Er það endilega til góðs? Ef fangelsi væri bara eitt ár eða fjársekt, þá væru miklu fleiri sakfelldir.“ Hún telur umræðuna vera lykilatriði í þessum málum og þar sé skrímslavæðing versti óvinurinn. „Það eiga allir mannréttindi, líka þeir sem eru sakaðir um hræðilegustu glæpi, þeir eiga líka mannréttindi. Ég held að rétta leiðin sé ekki útskúfun úr samfélaginu.“ Út frá sinni eigin reynslu sem brotaþoli segir Helga einlæga afsökunarbeiðni og ábyrgð vera það sem mestu máli skiptir. „Ef ég saka þig um að hafa farið yfir mörk, þá vil ég að þú viðurkennir það og biðjist afsökunar á því. Ég vil ekki að þú farir í vörn, ég vil ekki að þú gaslýsir mig og segir að þetta sé ekki þín upplifun. En vil ég endilega að þú fáir aldrei vinnu í útvarpi framar?“ Helga telur jafnframt ólíklegt að nokkur manneskja líti á sig sem kynferðisbrotamann. „Við erum flest með þá sjálfsmynd að við séum gott fólk. Þá skilgreinir fólk sig held ég aldrei sem kynferðisbrotamenn. Það er frekar fórnarlamb rangra ásakana og einhvers konar nornaveiða. Við eigum rosalega erfitt með að líta í eigin barm.“ Hér má hlusta á viðtalið við Helgu í Bítinu í heild sinni.
MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið 8,8 stiga skjálfti í Rússlandi: Flóðbylgjuviðvaranir gefnar út víða um Kyrrahaf Erlent Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Innlent Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Innlent „Hann stal henni“ Erlent Veðurspáin fyrir helgina að skána Innlent Langþreyttur á bensínbrúsum og „bílakirkjugarði“ Innlent Pokrovsk riðar til falls Erlent Vill greiða sex milljarða tryggingu til að losna úr haldi Erlent Lögreglan leitar þessara manna Innlent Stöðfirðingar þreyttir á ferðamönnum sem geri þarfir sínar um allan bæ Innlent Fleiri fréttir Lögreglan leitar upplýsinga um þennan mann Lögreglan leitar þessara manna Eldur kviknaði í hjúkrunarheimili á Höfn Stöðfirðingar þreyttir á ferðamönnum sem geri þarfir sínar um allan bæ Fagnar tillögu Sigurjóns og segir veiðiráðgjöf Hafró ranga Langþreyttur á bensínbrúsum og „bílakirkjugarði“ Úkraínumenn vilja fá Íslendinga í almannavarnabandalag Risaskjálfti í Kyrrahafi og bensínbrúsabílar í Breiðholti Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Skýrsla Guðlaugs Þórs frá 2018: „Aðildarviðræðunum var ekki formlega slitið“ Veðurspáin fyrir helgina að skána Fjallabaksleið syðri lokuð vegna vatnavaxta Engin nóróveira í Laugarvatni Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Reyndi að skemma bíl og hljóp svo undan lögreglu Brennisteinsdíoxíð gæti borist um suðvesturhornið Ísland og Palestína gera samkomulag um samstarf Fundu týnda brú við Suðurlandsbraut Engin framlög til jarðganga en óljós áform um innviðafélag Hvað á að gera um Verslunarmannahelgina? Þyrlan kölluð út vegna fjórhjólaslyss Ökumaður stöðvaður og kærður fyrir fjölmörg umferðalagabrot Lauma sér inn í útfarir og senda kirkjuvörðum fingurinn Versta sviðsmyndin, galið greiðslumat og óvæntur fundur Fimm prósent fallið fyrir ástarsvikum Halla og Björn ætla til Nýja Íslands Engin fjármögnun gereyðingarvopna á Íslandi Enn varað við svikapóstum: „Við hlökkum til að fá jákvæða svörun frá þér“ Samstarfið við Íra og Frakka tímafrekt Hefja gjaldtöku við höfnina í Stykkishólmi Sjá meira