Spá því að verðbólga aukist áfram og stýrivextir verði hækkaðir Fanndís Birna Logadóttir skrifar 22. júlí 2022 15:39 Una Jónsdóttir, hagfræðingur hjá Landsbankanum. Vísir/Ívar Verðbólgan mældist tæplega tíu prósent í júlí og var langt umfram spár viðskiptabankanna. Forstöðumaður hagfræðideildar Landsbankans segir að gera megi ráð fyrir frekari stýrivaxtahækkunum frá Seðlabankanum í ljósi stöðunnar. Hagfræðiprófessor segir að það taki tíma fyrir aðgerðir stjórnvalda til að bíta, með tilheyrandi aðhaldi og óvissu. Verðbólgan mældist 9,9 prósent í júlí samkvæmt mælingum Hagstofunnar og hefur hún ekki verið hærri frá því í september 2019. Verðbólgan er nokkuð meiri en spár viðskiptabankanna gerðu ráð fyrir, en þau höfðu spáð um 9,3 prósent verðbólgu. Una Jónsdóttir, forstöðumaður hagfræðideildar Landsbankans, segir mikla hækkun flugfargjalda á síðustu mánuðum helstu skýringuna. „Að einhverju leiti þá skýrist þetta af því að það var villa í mælingum Hagstofunnar í júnímánuði, flugfargjöld höfðu hækkað meira en mælingar gáfu til kynna í þeim mánuði, og þar af leiðandi kemur svo mikil hækkun núna, um nánast hátt í 40 prósent milli mánaða,“ segir Una. Auk þess sem flugfargjöld hafa hækkað umtalsvert er mikið um uppsafnaða eftirspurn í hagkerfinu á sama tíma og miklar hækkanir hafa verið á hrávöruverði. Þá er húsnæðisliðurinn áfram mikill drifkraftur verðbólgunnar. Ferðavilji Íslendinga og erlendra ferðamanna hefur aukist til muna eftir sóttvarnatakmörkunum var víða aflétt. VÍSIR/VILHELM „Þessi [verðbólga] og sömuleiðis hækkunin á húsnæðisverði sem við fengum fyrr í vikunni, benda til þess að það sé enn þá talsverður undirliggjandi verðbólguþrýstingur og við förum að sjá tölur yfir tíu prósent áður en langt um líður,“ segir Una. Fyrr í mánuðinum spáði Landsbankinn því að verðbólgan næði hámarki í ágúst og yrði þá 9,5 prósent en spá því nú að verðbólgan verði 10,3 prósent í ágúst og fari síðan hjaðnandi. „Við byggjum það að miklu leiti á því að inngrip Seðlabankans fari að virka, Seðlabankinn er búinn að hækka stýrivexti núna nokkrum sinnum og við gerum ráð fyrir að það verði framhald á þeirri þróun,“ segir Una. „Þessi mæling ýtir undir það að Seðlabankinn þurfi að halda áfram að hækka vexti,“ segir hún enn fremur. Stríðið spili stórt hlutverk Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði, segir mikla óvissu fram undan en núverandi verðbólga sé fjórum sinnum meiri en viðmið Seðlabankans kveða á um. Covid áhrifin og stríðið í Úkraínu spili stórt hlutverk. „Stjórnvöld eru í gegnum Seðlabankann og ýmsar aðrar aðgerðir að reyna að bregðast við þessu en hafa náttúrulega ekki möguleika á því að gera miklu meira heldur en er verið að gera,“ segir Þórólfur en hann telur líkt og Una líklegt að Seðlabankinn muni aftur hækka stýrivexti. Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði. „Raunstýrivextirnir eru neikvæðir eins og þeir eru núna þannig að þeir sem geta fengið lán á hagstæðustu kjörum eru í rauninni að fá gefins peninga. Á meðan ástandið er þannig þá kallar það á viðbrögð af hálfu stjórnvalda, annað hvort með takmörkunum á aðgengi að lánsfé eða með vaxtahækkunum,“ segir hann. Þó verðbólgan sé verulega há bendir hann á að dregið hafi úr hækkunartaktinum sem gæti gefið jákvæðar vísbendingar um framhaldið. Líklega muni aðgerðir stjórnvalda fara að bíta en það muni taka tíma. „Það tekur kannski eitt, eitt og hálft ár að komast niður úr þessum tíu prósentum í tvö til þrjú prósent en það mun líka kalla á óþægindi í formi aðhalds og hækkandi vaxta, sem að getur aftur kallað á viðbrögð kjósenda. Þannig það er ekki gott að segja hvernig þetta ástand þróast áfram,“ segir Þórólfur. Verðlag Seðlabankinn Íslenskir bankar Íslenska krónan Fjármál heimilisins Mest lesið Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Viðskipti innlent Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Viðskipti innlent Ætlar að einbeita sér að Tesla eftir slæmt uppgjör Viðskipti erlent Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Viðskipti innlent Áfram hagkvæmara að kaupa fasteign en hlutabréf Viðskipti innlent Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Viðskipti innlent Notendur þurfi að bregðast við vilji þeir ekki að gögn verði notuð Viðskipti erlent Ummæli Trumps um „meiriháttar lúser“ leggjast illa í markaðinn Viðskipti erlent ESB sektar Apple og Meta um rúma hundrað milljarða Viðskipti erlent Framkvæmdir Starbucks við Laugaveg langt komnar Viðskipti innlent Fleiri fréttir Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Áfram hagkvæmara að kaupa fasteign en hlutabréf Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Aðalgeir frá Lucinity til Símans Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Ölgerðin ræður tvo markaðsstjóra Íslenskur kauphallarsjóður á markað í Bandaríkjunum Ekkert samtal í gangi milli stjórnvalda og sjávarútvegs VÍS opnar aftur skrifstofu á Akranesi KS fyrstir til að nýta sér nýja varaleið um gervihnetti Jón Guðni tekur við formennsku Algengast að óljósar starfslýsingar valdi togstreitu og gremju Sigurjón Örn tekur við af Sveini hjá Kletti „Þar skeikar milljörðum í vanmati ráðuneytisins“ Hætta við flug til Madeira, Pula, Düsseldorf og Hamborgar Allri stjórn Landsvirkjunar skipt út Um 80 prósent vilja að gjöld útgerða taki mið af raunverulegu aflaverðmæti Álögur ríkisins á bankana lendi að miklu leyti á almenningi Þriggja ára fangelsi og tveggja milljarða sekt Stofnandinn búinn að eignast Mandi á ný Matvælastofnun gerir ekki athugsemdir við kjötvinnslu í Álfabakka Íslandshótel taka að óbreyttu yfir rekstur Nordica og Natura Ánægjulegt að breið sátt liggi fyrir um uppgjör vegna ÍL-sjóðs Hafa samþykkt tillögu um uppgjör ríkisins á bréfum ÍL-sjóðs Icelandair skrúfar fyrir fría gosið Bein útsending: Ársfundur Seðlabankans Sýknaður í Ímon-málinu tíu árum seinna Sjá meira
Verðbólgan mældist 9,9 prósent í júlí samkvæmt mælingum Hagstofunnar og hefur hún ekki verið hærri frá því í september 2019. Verðbólgan er nokkuð meiri en spár viðskiptabankanna gerðu ráð fyrir, en þau höfðu spáð um 9,3 prósent verðbólgu. Una Jónsdóttir, forstöðumaður hagfræðideildar Landsbankans, segir mikla hækkun flugfargjalda á síðustu mánuðum helstu skýringuna. „Að einhverju leiti þá skýrist þetta af því að það var villa í mælingum Hagstofunnar í júnímánuði, flugfargjöld höfðu hækkað meira en mælingar gáfu til kynna í þeim mánuði, og þar af leiðandi kemur svo mikil hækkun núna, um nánast hátt í 40 prósent milli mánaða,“ segir Una. Auk þess sem flugfargjöld hafa hækkað umtalsvert er mikið um uppsafnaða eftirspurn í hagkerfinu á sama tíma og miklar hækkanir hafa verið á hrávöruverði. Þá er húsnæðisliðurinn áfram mikill drifkraftur verðbólgunnar. Ferðavilji Íslendinga og erlendra ferðamanna hefur aukist til muna eftir sóttvarnatakmörkunum var víða aflétt. VÍSIR/VILHELM „Þessi [verðbólga] og sömuleiðis hækkunin á húsnæðisverði sem við fengum fyrr í vikunni, benda til þess að það sé enn þá talsverður undirliggjandi verðbólguþrýstingur og við förum að sjá tölur yfir tíu prósent áður en langt um líður,“ segir Una. Fyrr í mánuðinum spáði Landsbankinn því að verðbólgan næði hámarki í ágúst og yrði þá 9,5 prósent en spá því nú að verðbólgan verði 10,3 prósent í ágúst og fari síðan hjaðnandi. „Við byggjum það að miklu leiti á því að inngrip Seðlabankans fari að virka, Seðlabankinn er búinn að hækka stýrivexti núna nokkrum sinnum og við gerum ráð fyrir að það verði framhald á þeirri þróun,“ segir Una. „Þessi mæling ýtir undir það að Seðlabankinn þurfi að halda áfram að hækka vexti,“ segir hún enn fremur. Stríðið spili stórt hlutverk Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði, segir mikla óvissu fram undan en núverandi verðbólga sé fjórum sinnum meiri en viðmið Seðlabankans kveða á um. Covid áhrifin og stríðið í Úkraínu spili stórt hlutverk. „Stjórnvöld eru í gegnum Seðlabankann og ýmsar aðrar aðgerðir að reyna að bregðast við þessu en hafa náttúrulega ekki möguleika á því að gera miklu meira heldur en er verið að gera,“ segir Þórólfur en hann telur líkt og Una líklegt að Seðlabankinn muni aftur hækka stýrivexti. Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði. „Raunstýrivextirnir eru neikvæðir eins og þeir eru núna þannig að þeir sem geta fengið lán á hagstæðustu kjörum eru í rauninni að fá gefins peninga. Á meðan ástandið er þannig þá kallar það á viðbrögð af hálfu stjórnvalda, annað hvort með takmörkunum á aðgengi að lánsfé eða með vaxtahækkunum,“ segir hann. Þó verðbólgan sé verulega há bendir hann á að dregið hafi úr hækkunartaktinum sem gæti gefið jákvæðar vísbendingar um framhaldið. Líklega muni aðgerðir stjórnvalda fara að bíta en það muni taka tíma. „Það tekur kannski eitt, eitt og hálft ár að komast niður úr þessum tíu prósentum í tvö til þrjú prósent en það mun líka kalla á óþægindi í formi aðhalds og hækkandi vaxta, sem að getur aftur kallað á viðbrögð kjósenda. Þannig það er ekki gott að segja hvernig þetta ástand þróast áfram,“ segir Þórólfur.
Verðlag Seðlabankinn Íslenskir bankar Íslenska krónan Fjármál heimilisins Mest lesið Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Viðskipti innlent Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Viðskipti innlent Ætlar að einbeita sér að Tesla eftir slæmt uppgjör Viðskipti erlent Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Viðskipti innlent Áfram hagkvæmara að kaupa fasteign en hlutabréf Viðskipti innlent Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Viðskipti innlent Notendur þurfi að bregðast við vilji þeir ekki að gögn verði notuð Viðskipti erlent Ummæli Trumps um „meiriháttar lúser“ leggjast illa í markaðinn Viðskipti erlent ESB sektar Apple og Meta um rúma hundrað milljarða Viðskipti erlent Framkvæmdir Starbucks við Laugaveg langt komnar Viðskipti innlent Fleiri fréttir Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Áfram hagkvæmara að kaupa fasteign en hlutabréf Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Aðalgeir frá Lucinity til Símans Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Ölgerðin ræður tvo markaðsstjóra Íslenskur kauphallarsjóður á markað í Bandaríkjunum Ekkert samtal í gangi milli stjórnvalda og sjávarútvegs VÍS opnar aftur skrifstofu á Akranesi KS fyrstir til að nýta sér nýja varaleið um gervihnetti Jón Guðni tekur við formennsku Algengast að óljósar starfslýsingar valdi togstreitu og gremju Sigurjón Örn tekur við af Sveini hjá Kletti „Þar skeikar milljörðum í vanmati ráðuneytisins“ Hætta við flug til Madeira, Pula, Düsseldorf og Hamborgar Allri stjórn Landsvirkjunar skipt út Um 80 prósent vilja að gjöld útgerða taki mið af raunverulegu aflaverðmæti Álögur ríkisins á bankana lendi að miklu leyti á almenningi Þriggja ára fangelsi og tveggja milljarða sekt Stofnandinn búinn að eignast Mandi á ný Matvælastofnun gerir ekki athugsemdir við kjötvinnslu í Álfabakka Íslandshótel taka að óbreyttu yfir rekstur Nordica og Natura Ánægjulegt að breið sátt liggi fyrir um uppgjör vegna ÍL-sjóðs Hafa samþykkt tillögu um uppgjör ríkisins á bréfum ÍL-sjóðs Icelandair skrúfar fyrir fría gosið Bein útsending: Ársfundur Seðlabankans Sýknaður í Ímon-málinu tíu árum seinna Sjá meira