Sálfræðingar gagnrýna auglýsingu um „hugræna endurforritun“ Hólmfríður Gísladóttir skrifar 13. janúar 2023 07:49 „Það er mjög mikilvægt að almenningur sé gagnrýninn á það hver meðferðaraðilinn er. Og hann á að spyrja: Er meðferðaraðilinn heilbrigðisstarfsmaður? Því ef eitthvað fer illa og þér líður ef til vill verr eftir meðferð, þá er ekkert hægt að gera í því.“ Þetta segir Tryggvi Guðjón Ingason, formaður Sálfræðingafélags Íslands, um meðferðir sem boðið er upp á vegna andlegrar vanlíðunar eða veikinda en sæta ekki eftirliti Landlæknisembættisins. Tilefnið er auglýsing Félags klínískra dáleiðenda á Facebook, sem hefur vakið nokkra athygli. „Það er mikil eftirspurn eftir sálfræðitímum og langir biðlistar hjá flestum sálfræðingum. Það er til önnur og mun hraðvirkari leið til að bæta andlega líðan: Klínísk meðferðardáleiðsla og Hugræn endurforritun,“ lofar auglýsingin. Meðal þeirra sem hafa gagnrýnt auglýsinguna eru Kristbjörg Þórisdóttir, sérfræðingur í klínískri sálfræði. Tryggvi Guðjón Ingason.Vísir/Ívar Fannar „Mér var svolítið brugðið þegar ég sá þessa auglýsingu vegna þess að mér finnst mjög sérkennilegt að stilla þessari hugrænu endurforritun upp við hliðina á gagnreyndri sálfræðimeðferð. Og fyrir því eru margar ástæður,“ sagði Kristbjörg í samtali við fréttastofu. Hún og aðrir sálfræðingar sem rætt var við sögðu mjög vafasamt að stilla órannsökuðum meðferðum upp sem valkost í staðinn fyrir meðferðir sem væru gagnreyndar sem úrræði vegna geðrænna vandamála, til dæmis sálfræðimeðferð og hugræna atferlismeðferð. Nokkrir sálfræðingar kvartað undan auglýsingunni Ingibergur Þorkelsson, formaður Félags klínískra dáleiðenda, sagðist kannast við gagnrýni á auglýsinguna þegar til hans var leitað og að nokkrir sálfræðingar hefðu sett sig í samband við hann. Hann sagði fjölda rannsókna hafa verið gerðar á dáleiðslu en hugræn endurforritun væri nýrri af nálinni. Ingibergur gaf lítið fyrir að auglýsingin væri óábyrg og sagði hana ekki yrðu tekna niður, enda yrði hún aðeins í birtingu nokkra daga í viðbót. Spurður um þá staðreynd að umræddar meðferðir væru ekki eftirlitsskyldar af hálfu Landlæknisembættisins sagði Ingibergur um helming þeirra sem hefðu lokið námi hjá Dáleiðsluskóla Íslands, sem Ingibergur á og rekur, væru heilbrigðisstarfsmenn. Þá hefði aldrei verið kvartað til Landlæknisembættisins vegna dáleiðslumeðferða. Vísindalegar rannsóknir, ekki bara persónulegar reynslusögur Um þetta segir Kristbjörg að málið snúi ekki aðeins að því hver meðferðaraðilinn er, heldur hvaða meðferðum er verið að beita. „Það er bara mjög mikilvægt að velta því fyrir sér hvaða meðferð verið er að bjóða upp á. Það er mjög skrýtið að þegar við erum að tala um geðræn vandamál að þá sé verið að bjóða upp á meðferðir sem ekki er búið að rannsaka,“ segir hún. Kristbjörg Þórisdóttir. Kristbjörg tekur lyfjameðferðir og bóluefni sem dæmi; við myndum aldrei samþykkja að taka lyf eða vera sprautuð með bóluefni sem hefðu ekki farið í gegnum strangar prófanir. Þá segir hún ljóst að umræddar meðferðir séu langt í frá ókeypis. Helgi Héðinsson, varaformaður Sálfræðingafélagsins, sagði dáleiðslu sem slíka geta verið verkfæri í sjálfu sér en hún væri ekki gagnreynd meðferð við geðrænum vanda. Vísindalegar rannsóknir þyrftu að liggja til grundvallar öllum meðferðum, ekki aðeins persónulegar reynslusögur. „Stóra málið er að vera að stilla þessu upp hlið við hlið,“ sagði hann um orðalag auglýsingarinnar. Helgi og Tryggvi voru sammála um að óviðurkenndar meðferðir væru ákveðið vandamál og Tryggvi og Kristbjörg komu bæði inn á þá ábyrgð sem einstaklingar væru að axla þegar þeir tækju að sér meðferð einstaklinga sem þeir hefðu hreinlega ekki menntun eða þekkingu til að aðstoða. „Heilbrigðisstarfsfólk hefur menntun til að meta hvort viðfangsefnið er eitthvað sem þeir ráða við eða ekki. Ef þú sem heilbrigðisstarfsmaður hefur ekki þekkingu á vanda viðkomandi þá áttu að vísa honum áfram til aðila sem hefur þessa þekkingu. Þetta kemur í veg fyrir að fólk sé að taka að sér verkefni sem það hefur ekki getu til að sinna,“ sagði Tryggvi. Hann sagði samband skjólstæðings og meðferðaraðila einnig viðkvæmt og það væri mikilvægt að meðferðaraðilanum væru settar skorður. „Það er mikilvægt að það séu til staðar siðareglur og annað sem vernda skjólstæðinginn.“ Heilbrigðismál Geðheilbrigði Mest lesið Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent Stal 73 rauðvínsflöskum og rúllaði burt á þríhjóli Erlent Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Innlent Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér Innlent Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ Innlent „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Innlent Ísraelsher stöðvaði aðra skútu með vistum Erlent Merkúr Máni sótti brons á Ólympíuleikunum í líffræði Innlent Hvalfjarðargöng opin á ný Innlent Virknin minnkað þó áfram gjósi Innlent Fleiri fréttir Merkúr Máni sótti brons á Ólympíuleikunum í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Komst ekki heim frá Íran fyrr en mánuði eftir árásirnar Segir eðlilegast að strandveiðiheimildir verði fyrir utan alla potta Reyndist fjölmennt matarboð „þar sem gleðin var við völd“ Skógasafn vill Gunnfaxa en beðið svara eigenda Áfram gýs úr einum gíg „Það nægir ekki ESB að rústa eigin iðnaðarframleiðslu“ Vill bjóða borgarstjóra í vöfflukaffi eftir deilurnar Ósammála Náttúrufræðistofnun og segja veiðar á lunda forsvaranlegar Eldri borgarar í Vogum leiddu knattspyrnumenn inn á völlinn ESB leggur til tolla á Ísland: „Þetta er bara tillaga sem er á borðinu“ Uppsagnir sjómanna í Grindavík: „Hvenær er nóg, nóg?“ Vilja innlima Vesturbakkann og deilu um göngustíg lýkur með vöfflum Handtekinn vegna ólöglegs vopnaburðar Bilun í flugstjórn olli um tveggja tíma seinkun Mikið viðbragð vegna umferðarslyss Keyrt á íslenska stráka á Ólympíuhátíð Sjá meira
Þetta segir Tryggvi Guðjón Ingason, formaður Sálfræðingafélags Íslands, um meðferðir sem boðið er upp á vegna andlegrar vanlíðunar eða veikinda en sæta ekki eftirliti Landlæknisembættisins. Tilefnið er auglýsing Félags klínískra dáleiðenda á Facebook, sem hefur vakið nokkra athygli. „Það er mikil eftirspurn eftir sálfræðitímum og langir biðlistar hjá flestum sálfræðingum. Það er til önnur og mun hraðvirkari leið til að bæta andlega líðan: Klínísk meðferðardáleiðsla og Hugræn endurforritun,“ lofar auglýsingin. Meðal þeirra sem hafa gagnrýnt auglýsinguna eru Kristbjörg Þórisdóttir, sérfræðingur í klínískri sálfræði. Tryggvi Guðjón Ingason.Vísir/Ívar Fannar „Mér var svolítið brugðið þegar ég sá þessa auglýsingu vegna þess að mér finnst mjög sérkennilegt að stilla þessari hugrænu endurforritun upp við hliðina á gagnreyndri sálfræðimeðferð. Og fyrir því eru margar ástæður,“ sagði Kristbjörg í samtali við fréttastofu. Hún og aðrir sálfræðingar sem rætt var við sögðu mjög vafasamt að stilla órannsökuðum meðferðum upp sem valkost í staðinn fyrir meðferðir sem væru gagnreyndar sem úrræði vegna geðrænna vandamála, til dæmis sálfræðimeðferð og hugræna atferlismeðferð. Nokkrir sálfræðingar kvartað undan auglýsingunni Ingibergur Þorkelsson, formaður Félags klínískra dáleiðenda, sagðist kannast við gagnrýni á auglýsinguna þegar til hans var leitað og að nokkrir sálfræðingar hefðu sett sig í samband við hann. Hann sagði fjölda rannsókna hafa verið gerðar á dáleiðslu en hugræn endurforritun væri nýrri af nálinni. Ingibergur gaf lítið fyrir að auglýsingin væri óábyrg og sagði hana ekki yrðu tekna niður, enda yrði hún aðeins í birtingu nokkra daga í viðbót. Spurður um þá staðreynd að umræddar meðferðir væru ekki eftirlitsskyldar af hálfu Landlæknisembættisins sagði Ingibergur um helming þeirra sem hefðu lokið námi hjá Dáleiðsluskóla Íslands, sem Ingibergur á og rekur, væru heilbrigðisstarfsmenn. Þá hefði aldrei verið kvartað til Landlæknisembættisins vegna dáleiðslumeðferða. Vísindalegar rannsóknir, ekki bara persónulegar reynslusögur Um þetta segir Kristbjörg að málið snúi ekki aðeins að því hver meðferðaraðilinn er, heldur hvaða meðferðum er verið að beita. „Það er bara mjög mikilvægt að velta því fyrir sér hvaða meðferð verið er að bjóða upp á. Það er mjög skrýtið að þegar við erum að tala um geðræn vandamál að þá sé verið að bjóða upp á meðferðir sem ekki er búið að rannsaka,“ segir hún. Kristbjörg Þórisdóttir. Kristbjörg tekur lyfjameðferðir og bóluefni sem dæmi; við myndum aldrei samþykkja að taka lyf eða vera sprautuð með bóluefni sem hefðu ekki farið í gegnum strangar prófanir. Þá segir hún ljóst að umræddar meðferðir séu langt í frá ókeypis. Helgi Héðinsson, varaformaður Sálfræðingafélagsins, sagði dáleiðslu sem slíka geta verið verkfæri í sjálfu sér en hún væri ekki gagnreynd meðferð við geðrænum vanda. Vísindalegar rannsóknir þyrftu að liggja til grundvallar öllum meðferðum, ekki aðeins persónulegar reynslusögur. „Stóra málið er að vera að stilla þessu upp hlið við hlið,“ sagði hann um orðalag auglýsingarinnar. Helgi og Tryggvi voru sammála um að óviðurkenndar meðferðir væru ákveðið vandamál og Tryggvi og Kristbjörg komu bæði inn á þá ábyrgð sem einstaklingar væru að axla þegar þeir tækju að sér meðferð einstaklinga sem þeir hefðu hreinlega ekki menntun eða þekkingu til að aðstoða. „Heilbrigðisstarfsfólk hefur menntun til að meta hvort viðfangsefnið er eitthvað sem þeir ráða við eða ekki. Ef þú sem heilbrigðisstarfsmaður hefur ekki þekkingu á vanda viðkomandi þá áttu að vísa honum áfram til aðila sem hefur þessa þekkingu. Þetta kemur í veg fyrir að fólk sé að taka að sér verkefni sem það hefur ekki getu til að sinna,“ sagði Tryggvi. Hann sagði samband skjólstæðings og meðferðaraðila einnig viðkvæmt og það væri mikilvægt að meðferðaraðilanum væru settar skorður. „Það er mikilvægt að það séu til staðar siðareglur og annað sem vernda skjólstæðinginn.“
Heilbrigðismál Geðheilbrigði Mest lesið Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent Stal 73 rauðvínsflöskum og rúllaði burt á þríhjóli Erlent Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Innlent Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér Innlent Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ Innlent „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Innlent Ísraelsher stöðvaði aðra skútu með vistum Erlent Merkúr Máni sótti brons á Ólympíuleikunum í líffræði Innlent Hvalfjarðargöng opin á ný Innlent Virknin minnkað þó áfram gjósi Innlent Fleiri fréttir Merkúr Máni sótti brons á Ólympíuleikunum í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Komst ekki heim frá Íran fyrr en mánuði eftir árásirnar Segir eðlilegast að strandveiðiheimildir verði fyrir utan alla potta Reyndist fjölmennt matarboð „þar sem gleðin var við völd“ Skógasafn vill Gunnfaxa en beðið svara eigenda Áfram gýs úr einum gíg „Það nægir ekki ESB að rústa eigin iðnaðarframleiðslu“ Vill bjóða borgarstjóra í vöfflukaffi eftir deilurnar Ósammála Náttúrufræðistofnun og segja veiðar á lunda forsvaranlegar Eldri borgarar í Vogum leiddu knattspyrnumenn inn á völlinn ESB leggur til tolla á Ísland: „Þetta er bara tillaga sem er á borðinu“ Uppsagnir sjómanna í Grindavík: „Hvenær er nóg, nóg?“ Vilja innlima Vesturbakkann og deilu um göngustíg lýkur með vöfflum Handtekinn vegna ólöglegs vopnaburðar Bilun í flugstjórn olli um tveggja tíma seinkun Mikið viðbragð vegna umferðarslyss Keyrt á íslenska stráka á Ólympíuhátíð Sjá meira