Fimmtíu þúsund vetrarbrautir á einni mynd Kjartan Kjartansson skrifar 17. febrúar 2023 13:08 Djúpmynd James Webb-sjónaukans af Pandóruþyrpingunni. Rauðleitu ljósdílarnir eru enn fjarlægari vetrarbrautir fyrir aftan þyrpinguna sem eru sýnilegar fyrir tilstuðlan náttúrulegrar þyngdarlinsu sem þyrpingin myndar. NASA, ESA, CSA, I. Labbe (Swinburne University of Technology), R Djúpmynd sem James Webb-geimsjónaukinn tók nýlega skartar um það bil fimmtíu þúsund vetrarbrautum sem eru í milljarða ljósára fjarlægð frá jörðinni. Myndin er ein sú dýpsta sem sjónaukinn hefur tekið til þessa. Vetrarbrautirnar á myndinni tilheyra svonefndri Pandóraþyrpingu (Abell 2744) sem er í raun samsett úr nokkrum minni vetrarbrautarþyrpingum. Stjörnufræðingar hafa aldrei áður náð að greina eins mikil smáatriði í þyrpingunni en fram að þessu hafa þeir aðeins náð að rannsaka kjarna hennar, að því er segir í grein á Stjörnufræðivefnum. Samanlagður massi vetrarbrautanna myndar svonefnda þyngdarlinsu þegar tímarúmið svignar og magnar upp ljós frá vetrarbrautum sem eru fyrir aftan þær og mun lengra í burtu. Þessar enn fjarlægari vetrarbrautir virkar rauðleitar á mynd Webb. Þær birtast einnig bjagaðar með bogadregnum línum og sveigjum vegna linsuáhrifanna. Webb starði á ofurþyrpinguna í um þrjátíu klukkustundir til þess að safna sem mestu ljósi. Myndin er samsett úr fjórum ljósmyndum sem sjónaukinn tók á þeim tíma. Næst ætla stjörnufræðingarnar að hella sér yfir gögnin og velja vetrarbrautir til þess að fylgjast frekar með. Ætlunin er að gera nákvæmar fjarlægðarmælingar og kanna frekar samsetningu fjarlægu vetrarbrautanna sem sjást fyrir tilstilli þyngdarlinsunnar. Þær rannsóknir geta varpað nýju ljósi á hvernig vetrarbrautir mynduðust og þróuðust í árdaga alheimsins. Hægt er að nálgast mynd Webb í fullri upplausn á vef evrópsku geimstofnunarinnar (ESA). Vísindi Geimurinn James Webb-geimsjónaukinn Mest lesið Lýsa miklum troðningi, átökum og gráti á FM95BLÖ Innlent Stutt pása hleypti öllu í bál og brand Innlent Þrír fluttir á bráðamóttökuna af tónleikum FM95BLÖ Innlent Sprengjuflugvélar loga víða í Rússlandi Erlent Kosti tugi milljóna að hirða yfirgefin húsgögn Innlent Tveir löðrungar og fall líklega ekki orsök andlátsins Innlent „Við erum engir rasistar“ Innlent Viðvaranir vegna snjókomu og hríðar: „Þetta eru mikil vonbrigði“ Innlent Brot á vopnalögum og líkamsárás á tónleikum Innlent Fór ekki út úr húsi eftir afsögnina Innlent Fleiri fréttir Sprengjuflugvélar loga víða í Rússlandi Um þrjátíu drepin í árás nærri dreifingarmiðstöð hjálpargagna Hamas svarar vopnahléstillögunni sem Ísraelar hafa samþykkt Zion sakaður um tvær nauðganir, heimilisofbeldi og líflátshótanir Afar mjótt á munum hjá forsetaframbjóðendum í Póllandi Ryður leiðina fyrir Trump til að vísa hálfri milljón úr landi Leita „Skrattans í Ozarkfjöllum“ í hellum og skógum Fleiri ákærur væntanlegar í Liverpool Vísuðu til rannsókna sem voru ekki til í „heimsklassa“ skýrslu Enn hætta á flóðum þar sem heilt þorp hvarf í aurskriðu Sagði Diddy hafa nauðgað sér Russell Brand lýsir yfir sakleysi sínu Vestræn ríki niðurgreiða stríðsrekstur Rússa í Úkraínu Kærir Costner fyrir „ofbeldisfulla óundirbúna“ nauðgunarsenu Hamas hafna líklegast vopnahléstillögu Trump Lífstíðarfangelsi fyrir að selja dóttur sína Ísrael samþykkir vopnahlé Trumps Ákærður fyrir að keyra á hóp fólks í Liverpool Störfum Musk lokið hjá DOGE Skortir fólk til framleiðslu hergagna í Evrópu Heilt þorp varð undir aurskriðu í Sviss Boða nýjar landtökubyggðir á Vesturbakkanum Segir Ísraelsher hafa myrt leiðtoga Hamas Tuttugu ára fangelsisvist fyrir kynferðisbrot gegn 299 börnum Merz lofaði Selenskíj aðstoð við langdrægar skotflaugar Vísaði frá máli gegn orkurisa vegna bráðnunar jökla Á góðri leið með loftslagsmarkmið standi ESB-ríki við sitt Náðar raunveruleikastjörnur sem sviku tugmilljónir dala út úr bönkum Stöðva vegabréfsáritanir námsmanna og rannsaka umsækjendur nánar Geimfar SpaceX splundraðist eftir 45 mínútna flug Sjá meira
Vetrarbrautirnar á myndinni tilheyra svonefndri Pandóraþyrpingu (Abell 2744) sem er í raun samsett úr nokkrum minni vetrarbrautarþyrpingum. Stjörnufræðingar hafa aldrei áður náð að greina eins mikil smáatriði í þyrpingunni en fram að þessu hafa þeir aðeins náð að rannsaka kjarna hennar, að því er segir í grein á Stjörnufræðivefnum. Samanlagður massi vetrarbrautanna myndar svonefnda þyngdarlinsu þegar tímarúmið svignar og magnar upp ljós frá vetrarbrautum sem eru fyrir aftan þær og mun lengra í burtu. Þessar enn fjarlægari vetrarbrautir virkar rauðleitar á mynd Webb. Þær birtast einnig bjagaðar með bogadregnum línum og sveigjum vegna linsuáhrifanna. Webb starði á ofurþyrpinguna í um þrjátíu klukkustundir til þess að safna sem mestu ljósi. Myndin er samsett úr fjórum ljósmyndum sem sjónaukinn tók á þeim tíma. Næst ætla stjörnufræðingarnar að hella sér yfir gögnin og velja vetrarbrautir til þess að fylgjast frekar með. Ætlunin er að gera nákvæmar fjarlægðarmælingar og kanna frekar samsetningu fjarlægu vetrarbrautanna sem sjást fyrir tilstilli þyngdarlinsunnar. Þær rannsóknir geta varpað nýju ljósi á hvernig vetrarbrautir mynduðust og þróuðust í árdaga alheimsins. Hægt er að nálgast mynd Webb í fullri upplausn á vef evrópsku geimstofnunarinnar (ESA).
Vísindi Geimurinn James Webb-geimsjónaukinn Mest lesið Lýsa miklum troðningi, átökum og gráti á FM95BLÖ Innlent Stutt pása hleypti öllu í bál og brand Innlent Þrír fluttir á bráðamóttökuna af tónleikum FM95BLÖ Innlent Sprengjuflugvélar loga víða í Rússlandi Erlent Kosti tugi milljóna að hirða yfirgefin húsgögn Innlent Tveir löðrungar og fall líklega ekki orsök andlátsins Innlent „Við erum engir rasistar“ Innlent Viðvaranir vegna snjókomu og hríðar: „Þetta eru mikil vonbrigði“ Innlent Brot á vopnalögum og líkamsárás á tónleikum Innlent Fór ekki út úr húsi eftir afsögnina Innlent Fleiri fréttir Sprengjuflugvélar loga víða í Rússlandi Um þrjátíu drepin í árás nærri dreifingarmiðstöð hjálpargagna Hamas svarar vopnahléstillögunni sem Ísraelar hafa samþykkt Zion sakaður um tvær nauðganir, heimilisofbeldi og líflátshótanir Afar mjótt á munum hjá forsetaframbjóðendum í Póllandi Ryður leiðina fyrir Trump til að vísa hálfri milljón úr landi Leita „Skrattans í Ozarkfjöllum“ í hellum og skógum Fleiri ákærur væntanlegar í Liverpool Vísuðu til rannsókna sem voru ekki til í „heimsklassa“ skýrslu Enn hætta á flóðum þar sem heilt þorp hvarf í aurskriðu Sagði Diddy hafa nauðgað sér Russell Brand lýsir yfir sakleysi sínu Vestræn ríki niðurgreiða stríðsrekstur Rússa í Úkraínu Kærir Costner fyrir „ofbeldisfulla óundirbúna“ nauðgunarsenu Hamas hafna líklegast vopnahléstillögu Trump Lífstíðarfangelsi fyrir að selja dóttur sína Ísrael samþykkir vopnahlé Trumps Ákærður fyrir að keyra á hóp fólks í Liverpool Störfum Musk lokið hjá DOGE Skortir fólk til framleiðslu hergagna í Evrópu Heilt þorp varð undir aurskriðu í Sviss Boða nýjar landtökubyggðir á Vesturbakkanum Segir Ísraelsher hafa myrt leiðtoga Hamas Tuttugu ára fangelsisvist fyrir kynferðisbrot gegn 299 börnum Merz lofaði Selenskíj aðstoð við langdrægar skotflaugar Vísaði frá máli gegn orkurisa vegna bráðnunar jökla Á góðri leið með loftslagsmarkmið standi ESB-ríki við sitt Náðar raunveruleikastjörnur sem sviku tugmilljónir dala út úr bönkum Stöðva vegabréfsáritanir námsmanna og rannsaka umsækjendur nánar Geimfar SpaceX splundraðist eftir 45 mínútna flug Sjá meira