Skammgóður vermir - sagan endurtekur sig Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar 11. október 2023 12:01 Það er skiljanlegt en um leið sorglegt að lesa varnarviðbrögð í kjölfar fjölsótts samstöðufundar gegn sjókvíaeldi sem fram fór á Austurvelli 7. október síðastliðinn. Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært Það er vissulega skiljanlegt að fólk grípi til varna fyrir atvinnugrein sem hefur stuðlað að uppbyggingu á heimaslóðum, þar sem hjartað slær. Þar sem hún hefur haft jákvæð áhrif á byggðarlög sem átt hafa erfitt uppdráttar og verið lyftistöng fyrir samfélagið. Ég get alveg sett mig í þau spor. Það virðist hins vegar vera ákveðin plata í spilun um ágæti greinarinnar og hvernig öfgahreyfingar eyði, af frámuna fávisku, orku í að vara við þeirri skaðsemi sem fylgir sjókvíaeldi. Gögnin tala hins vegar sínu máli: svört skýrsla um stórgallað regluverk kom út í vetur og svo stóra umhverfisslysið, strok 3.500 laxa úr sjókví Arctic Fish í Patreksfirði í ágúst, sem bætist ofan á myndefni af lúsétnum eldisfiskum. Svarið er einfalt: Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært og getur aldrei orðið það. Einn pinni á gírstönginni þeirra Forsagan er mikilvæg því samfélögin á Vestfjörðum og Austfjörðum voru skilin eftir vængbrotin þegar kvótinn var framseldur. Og nú er sagan að endurtaka sig og ,,bjargvætturinn” í þessu meinta ævintýri eru lukkuriddarar norska sjókvíaeldisins sem eru því miður ekki drifnir áfram af samfélagslegri ábyrgð og ást sinni á litlu samfélögunum sem þeir vilja glæða lífi og koma til hjálpar. Nei því fer fjarri - og ég leyfi mér að fullyrða að eini pinninn á gírstöng þeirra er fjárhagslegur ávinningur. Það kristallast til að mynda í algjörri þögn Fiskeldis Austfjarða vegna hins umdeilda leyfis í Seyðisfirði. Ekkert hefur heyrst frá forsvarsmönnum Ice Fish Farm, þeim Guðmundi Gíslasyni og Jens Garðari Helgasyni. Þeir virðast því ætla að halda áformunum til streitu þvert á vilja stórs meirihluta íbúa. Það versta af öllu er þó fórnarkostnaðurinn sem er gríðarlegur og óafturkræfur fyrir náttúruna, líffræðilegan fjölbreytileika og vistkerfið í heild. Plottið er á einfaldan hátt svona: Vera með réttan einstakling í ráðuneytinu og bjóða auðtrúa sveitarstjórnarfulltrúum upp í dans. Skrifa síðan reglurnar og þar sem hafsvæðin voru ekki einu sinni skipulögð reyndist létt að sölsa undir sig verðmætum leyfum endurgjaldslaust og hafsvæðin í raun tekin eins og um einskis manns land væri að ræða. Byggðirnar myndu jú leggjast flatar fyrir gylliboðum um fjárfestingar og störf á svæðinu. Pólitíkin allsráðandi Það var ekki fyrr en 2018 að lög um skipulag haf- og strandsvæða voru staðfest en að sjálfsögðu var passað upp á að þau væru ekki afturvirk og myndu því ekki hagga því að fiskeldisfyrirtækin næðu leyfunum. Við gerð skipulagsins var pólitík líka allsráðandi gegnum svæðisráð og lög og reglur sveigðar og bognar til að tryggja nýju fjárfestunum leið inn í skipulagið. Ef rekin hefði verið alvöru byggðastefna hér á landi hefði verið fyrir löngu búið að skattleggja sameiginlega auðlind okkar sem hefur nú í árafjöld malað gull fyrir fámenna elítu. Stóran hluta af því fjármagni hefði átt að nota til að styðja við dreifðari byggðir landsins sem lögðust nánast af við að missa lífsviðurværið þegar stærð þeirra var ekki hagkvæm fyrir útgerðina. Ef þetta hefði verið gert tel ég að þær byggðir sem eru nú orðnar „sjókvíaeldisbyggðir“ hefðu haft bolmagn til að standa í lappirnar gegn þessum skaðlega iðnaði, séð stóru myndina og haft sjálfstraust til að sjá lengra fram í tímann. Skíta-bisness-bix Tíminn vinnur ekki með iðnaði sem stefnir náttúru, villtum tegundum og vistkerfi okkar í uppnám. Vísindamenn, rannsóknablaðamenn og náttúruverndarsinnar í þúsundatali með hagsmuni náttúrunnar og lífríkisins að leiðarljósi hafa eytt ómældum tíma og fjármunum til að draga upp staðreyndirnar, ná myndefni og upplýsa almenning um skaðleg áhrif iðnaðarins. Dýravelferð er algerlega hunsuð og einnig ber að líta á að þetta er rándýr lúxusvara og öll rök um að fæða hungraðan heim eins og hver annar brandari. Fólk sem setur sig í framlínu í svona baráttu er ekki að reyna að ná fólki á vagninn með upphrópunum eða bera út áróður til þess að skemma fyrir uppbyggingu á landsbyggðinni - bara hreint ekki - þessi fórnarkostnaður náttúrunnar og þetta skíta-bisness-bix er einfaldlega ekki í lagi og verður aldrei í lagi og þess vegna verður að fara aðrar leiðir. Við viljum að byggðirnar blómstri Ég er viss um að ég tali fyrir meirihluta landsmanna þegar ég segi að við viljum öll að byggðir landsins blómstri, að fasteignamat sé sanngjarnt, að skólarnir iði af lífi, að unga fólkið geti stundað þar nám og ömmur og afar fái notið barna og barnabarna í fallegustu fjörðum landsins. Stefnum að því saman - en fórnum ekki vistkerfinu fyrir skammgóðan vermi. Segjum NEI við sjókvíaeldi. Höfundur er formaður VÁ! félags um vernd fjarðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjókvíaeldi Fiskeldi Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Mest lesið Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Sjá meira
Það er skiljanlegt en um leið sorglegt að lesa varnarviðbrögð í kjölfar fjölsótts samstöðufundar gegn sjókvíaeldi sem fram fór á Austurvelli 7. október síðastliðinn. Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært Það er vissulega skiljanlegt að fólk grípi til varna fyrir atvinnugrein sem hefur stuðlað að uppbyggingu á heimaslóðum, þar sem hjartað slær. Þar sem hún hefur haft jákvæð áhrif á byggðarlög sem átt hafa erfitt uppdráttar og verið lyftistöng fyrir samfélagið. Ég get alveg sett mig í þau spor. Það virðist hins vegar vera ákveðin plata í spilun um ágæti greinarinnar og hvernig öfgahreyfingar eyði, af frámuna fávisku, orku í að vara við þeirri skaðsemi sem fylgir sjókvíaeldi. Gögnin tala hins vegar sínu máli: svört skýrsla um stórgallað regluverk kom út í vetur og svo stóra umhverfisslysið, strok 3.500 laxa úr sjókví Arctic Fish í Patreksfirði í ágúst, sem bætist ofan á myndefni af lúsétnum eldisfiskum. Svarið er einfalt: Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært og getur aldrei orðið það. Einn pinni á gírstönginni þeirra Forsagan er mikilvæg því samfélögin á Vestfjörðum og Austfjörðum voru skilin eftir vængbrotin þegar kvótinn var framseldur. Og nú er sagan að endurtaka sig og ,,bjargvætturinn” í þessu meinta ævintýri eru lukkuriddarar norska sjókvíaeldisins sem eru því miður ekki drifnir áfram af samfélagslegri ábyrgð og ást sinni á litlu samfélögunum sem þeir vilja glæða lífi og koma til hjálpar. Nei því fer fjarri - og ég leyfi mér að fullyrða að eini pinninn á gírstöng þeirra er fjárhagslegur ávinningur. Það kristallast til að mynda í algjörri þögn Fiskeldis Austfjarða vegna hins umdeilda leyfis í Seyðisfirði. Ekkert hefur heyrst frá forsvarsmönnum Ice Fish Farm, þeim Guðmundi Gíslasyni og Jens Garðari Helgasyni. Þeir virðast því ætla að halda áformunum til streitu þvert á vilja stórs meirihluta íbúa. Það versta af öllu er þó fórnarkostnaðurinn sem er gríðarlegur og óafturkræfur fyrir náttúruna, líffræðilegan fjölbreytileika og vistkerfið í heild. Plottið er á einfaldan hátt svona: Vera með réttan einstakling í ráðuneytinu og bjóða auðtrúa sveitarstjórnarfulltrúum upp í dans. Skrifa síðan reglurnar og þar sem hafsvæðin voru ekki einu sinni skipulögð reyndist létt að sölsa undir sig verðmætum leyfum endurgjaldslaust og hafsvæðin í raun tekin eins og um einskis manns land væri að ræða. Byggðirnar myndu jú leggjast flatar fyrir gylliboðum um fjárfestingar og störf á svæðinu. Pólitíkin allsráðandi Það var ekki fyrr en 2018 að lög um skipulag haf- og strandsvæða voru staðfest en að sjálfsögðu var passað upp á að þau væru ekki afturvirk og myndu því ekki hagga því að fiskeldisfyrirtækin næðu leyfunum. Við gerð skipulagsins var pólitík líka allsráðandi gegnum svæðisráð og lög og reglur sveigðar og bognar til að tryggja nýju fjárfestunum leið inn í skipulagið. Ef rekin hefði verið alvöru byggðastefna hér á landi hefði verið fyrir löngu búið að skattleggja sameiginlega auðlind okkar sem hefur nú í árafjöld malað gull fyrir fámenna elítu. Stóran hluta af því fjármagni hefði átt að nota til að styðja við dreifðari byggðir landsins sem lögðust nánast af við að missa lífsviðurværið þegar stærð þeirra var ekki hagkvæm fyrir útgerðina. Ef þetta hefði verið gert tel ég að þær byggðir sem eru nú orðnar „sjókvíaeldisbyggðir“ hefðu haft bolmagn til að standa í lappirnar gegn þessum skaðlega iðnaði, séð stóru myndina og haft sjálfstraust til að sjá lengra fram í tímann. Skíta-bisness-bix Tíminn vinnur ekki með iðnaði sem stefnir náttúru, villtum tegundum og vistkerfi okkar í uppnám. Vísindamenn, rannsóknablaðamenn og náttúruverndarsinnar í þúsundatali með hagsmuni náttúrunnar og lífríkisins að leiðarljósi hafa eytt ómældum tíma og fjármunum til að draga upp staðreyndirnar, ná myndefni og upplýsa almenning um skaðleg áhrif iðnaðarins. Dýravelferð er algerlega hunsuð og einnig ber að líta á að þetta er rándýr lúxusvara og öll rök um að fæða hungraðan heim eins og hver annar brandari. Fólk sem setur sig í framlínu í svona baráttu er ekki að reyna að ná fólki á vagninn með upphrópunum eða bera út áróður til þess að skemma fyrir uppbyggingu á landsbyggðinni - bara hreint ekki - þessi fórnarkostnaður náttúrunnar og þetta skíta-bisness-bix er einfaldlega ekki í lagi og verður aldrei í lagi og þess vegna verður að fara aðrar leiðir. Við viljum að byggðirnar blómstri Ég er viss um að ég tali fyrir meirihluta landsmanna þegar ég segi að við viljum öll að byggðir landsins blómstri, að fasteignamat sé sanngjarnt, að skólarnir iði af lífi, að unga fólkið geti stundað þar nám og ömmur og afar fái notið barna og barnabarna í fallegustu fjörðum landsins. Stefnum að því saman - en fórnum ekki vistkerfinu fyrir skammgóðan vermi. Segjum NEI við sjókvíaeldi. Höfundur er formaður VÁ! félags um vernd fjarðar.
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar