55-74 ára fjölgar hlut­falls­lega mest á vinnu­markaði

Tómas Bjarnason, sviðstjóri stjórnendaráðgjafar Gallup, segir verðugt verkefni fyrir vinnustaði að kortleggja hvernig kynslóðaskipti eru líkleg til að fara fram.

55-74 ára er líka stærri hluti starfandi en áður. 

Þessi aldurshópur mældist 17% af öllu starfandi fólki 16-74 ára árið 2003 samkvæmt tölum Hagstofunnar en 22% árið 2023.“ 

Þá sýna tölur að Evrópa er að eldast, á sama tíma og fækkar í öllum aldurshópunum yngri en 45 ára.

Í dag og á morgun, fjallar Atvinnulífið um málin með fyrirséð kynslóðaskipti í huga.

82% fjölgun 55-74 ára

Á Íslandi teljast starfandi á vinnumarkaði um 219 þúsund manns miðað við árið 2023. Til samanburðar má nefna að árið 2003 var þessi fjöldi 153 þúsund manns.

Hér er aðeins horft til fjölda starfandi og því er fjöldi atvinnulausra ekki í þessum tölum.

Tómas segir að þótt fjölgun starfandi fólks sé í öllum aldurshópum, hafi tölurnar breyst mismikið á síðustu 20 árum eftir því hvaða aldurshóp er horft til.

Sundurliðunin er sem hér segir: 

Þróun 2003-2023

Starfandi 16-24 ára hefur vaxið úr 24 þúsundum í 31 þúsund, eða um 27%

Starfandi 25-54 ára hefur vaxið úr 103 þúsundum í 141 þúsund eða um 37%

Starfandi 55-74 ára hefur vaxið úr 26 þúsundum í 47 þúsund eða um 82%

Það sem þetta þýðir er að sá hópur sem fjölgar mest í hlutfallslega, eru starfandi á aldursbilinu 55-74 ára.

Tómas bendir þó á að langflestir starfandi séu fólk á aldrinum 25-54 ára. Sá hópur telur um 64% allra starfandi.

Tölurnar sem hér er vitnað í eru tölur samkvæmt gögnum Hagstofunnar, auk útreikninga Gallup fyrir aldurshópinn 65-74 ára, sem ekki er í Hagstofugögnum.

Samanburður á milli hópa og svæða

Athygli vekur að hlutfallsleg aukning starfandi í elsta hópnum er mun meiri í Reykjavík í samanburði við landsbyggðina, en þar segir Tómas að í Reykjavík hafi fjölgað um 88% þeirra sem eru starfandi á aldrinum 55-74 ára til samanburðar við 72% á landsbyggðinni.

En hvernig ætli jafnvægið sé að mælast á milli aldurshópa?

Er sambærileg þróun á milli þeirra sem koma nýir inn á vinnumarkað í samanburði við þá sem láta af störfum á næstu árum sökum aldurs?

Til að setja fjöldatölur og hlutföll í samhengi má taka dæmi frá Íslandi sem sýnir að á tuttugu ára tímabili, frá 2002-2022,er fjölgunin sem hér segir: 

Starfandi á aldrinum 55-64 ára hefur fjölgað um 75%.

Starfandi á aldrinum 15-24 ára hefur fjölgað um 21%.

Ef skoðaðar eru sambærilegar tölur frá Norðurlöndunum má sjá að fjölgun starfandi á aldrinum 55-64 ára er sem hér segir:

• Danmörk 54%
• Svíþjóð 28%
• Noregur 56%

Ef skoðaðar eru sambærilegar tölur frá Norðurlöndunum fyrir aldurshópinn 15-24 ára er hlutfallsleg aukning starfandi í aldurshópnum sem hér segir:

• Danmörk 8%
• Svíþjóð 14%
• Noregur 28%

Þá er athyglisvert að sjá hvernig hlutföllin eru að mælast í þeim löndum þar sem atvinnuleysi mælist sérstaklega hátt þar sem segja má að vinnumarkaðurinn sé í heild sinni að eldast töluvert.

Sem dæmi má nefna Spán en þar hefur fækkað í yngsta aldurshópi starfandi, 15-24 ára, sem nemur 41% á umræddu tuttugu ára tímabili.

Í Póllandi hefur elsta hóp starfandi, 55-64 ára, til dæmis fjölgað um 181% til samanburðar við hlutfallslega fækkun í aldurshópnum 15-24 ára.

Í Litháen mælist hlutfallsleg fækkun starfandi hjá bæði 15-24 ára og aldurshópnum 25-54 ára en fjölgun starfandi í aldurshópnum 55-64 ára mælist 93%.

Tómas segir þessar tölur þó skýrast af fleiri hlutum en atvinnuleysi, til dæmis lágri fæðingartíðni.

Evrópa er að eldast og frá 2003 er til dæmis fækkun í öllum aldurshópunum yngri en 45 ára, þó mannfjöldi sé vaxandi í Evrópu.“

Í Litháen og Póllandi segir Tómas hafa orðið mikla hlutfallslega fækkun mannfjölda í yngstu aldurshópunum sem eru á vinnumarkaði. Á Norðurlöndunum, fyrir utan Finnland, er hins vegar fjölgun.

Tómas tekur þó fram að á Íslandi, er hlutfall þeirra sem eru vinnandi mjög hátt.

„Á Íslandi er hlutfall starfandi mjög hátt í alþjóðlegum samanburði og það er hátt í öllum aldurshópum. Í elsta aldurshópnum sem er sýndur hjá Eurostat 65 ára og eldri er hlutfall starfandi hæst á Íslandi í Evrópu árið 2022.“