„Eins og eitt stórt þvagpróf af Reykjavík“ Lovísa Arnardóttir skrifar 9. september 2024 09:01 Adam er réttarefnafræðingur og doktorsnemi í líf- og læknavísindum. Vísir/Arnar Fyrstu niðurstöður mælinga á ópíóíðum í fráveituvatni á Íslandi sýna að neysla þeirra er nokkuð jöfn alla daga vikunnar. Meiri sveiflur er að finna í neyslu á hefðbundnari vímuefnum eins og MDMA, kókaíni, amfetamíni og kannabis. Frá áramótum hafa vísindamenn við Rannsóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði rannsakað fimm ólíkar tegundir ópíóíða í fráveituvatni, auk hefðbundinna vímuefna. Markmiðið er að tryggja rétt viðbragð og auka forvarnir. Adam Erik Bauer, réttarefnafræðingur og doktorsnemi í líf- og læknavísindum, segir fyrstu rannsóknir miða við að fá ákveðna grunnlínu til að meta hvort það séu sveiflur í notkun ólíkra efni, og til að meta hvort ný efni séu á markaði og hvað sé í þeim. „Sýnin koma þá úr Klettagörðum og á bakvið hvert sýni eru þá 110 þúsund einstaklingar af stór-Reykjavíkursvæðinu. Í rauninni er þetta eins og eitt stórt þvagpróf af Reykjavík.“ Sjálfvirk söfnun sýna Sýnin fær hann úr skammtara úr fráveitustöðinni í Klettagörðum. „Ég er ekki sjálfur að ausa þessu upp. Skammtarinn tekur fyrir mig sýni á klukkutímafresti yfir sjö sólarhringa og skiptir sýnunum upp í sjö sólarhringa sýni fyrir mig.“ Hér er fyrra tækið sem sýnið fer í gegnum. Niðurstöðurnar sýna svo ótal efni sem geta greinst í hverju sýni. Efnin sem Adam greinir eru allskonar lyf, vímuefni og svo líka önnur efni eins og koffín.Vísir/Arnar Sýnin sem Adam fær keyrir hann svo í gegnum tvö tæki á rannsóknarstofunni. Það fyrra er flugtímamassagreinir tengdur vökvaskilju sem aðgreinir efnin. . Eftir það er þeim skotið upp langa túbu þar sem þau endurkastast niður og við það fæst nákvæm efnabygging efnanna í sýninu. Tækið er nýtt á rannsóknastofunni og er að sögn Adams í innleiðingarfasa eins og er. „Þessi aðferð gerir okkur kleift að fá mjög nákvæma mælingu á hvaða efni við erum með.“ „Ég keyri þetta á móti gagnagrunni sem er með um það bil tvö þúsund efni og fæ þá mjög góða mynd af því hvað er að finna,“ segir Adam og að þannig sé hægt að greina ef eitthvað nýtt er á markaði. Seinni tækin sem sýnið fer svo í er notað í magngreiningu. Í seinna tækinu magngreinir hann fimm tegundir ópíóíða. „Þetta eru þá oxycodone, morfín, kódein, fentanyl og tramadol.“ Fylgist með efnum sem eru í dreifingu annars staðar Adam segist fylgjast sérstaklega með ákveðnum efnum í fyrri greiningunni. Efnum sem hann viti að hafi komið við sögu í eitrunum og jafnvel dauðsföllum erlendis en hann hafi ekki séð enn á Íslandi í sínum mælingum. Á myndinni er sýni úr fráveitunni í Klettagörðum. „Þetta er sýni sem er búið að fara í smávægilega hreinsun þannig það er tærara og glærara en margir myndu búast við,“ segir Adam.Vísir/Arnar „Við vitum að á Norðurlöndunum eru efni sem flokkast undir nitazene. Efni sem eru skyld ópíóííðum. Við höfum ekki enn séð þau hér en við vitum að þau eru í Skandinavíu og það hafa verið eitranir og dauðsföll í Noregi. Þetta er eitthvað sem ég er að vakta,“ segir Adam og að hann vakti líka, sem dæmi xylazine, sem hafi verið blandað við fentanylí Bandaríkjunum. Sér breytingu á milli daga og vikna Seinni tækin sem sýnin fara í eru svo raðtengdir massagreinar sem eru notaðir í magngreiningu. Á rannsóknarstofunni eru einnig mælt magn annarra hefðbundinna vímuefna eins og MDMA, kókaíns, metamfetamíns og THC. En með öðrum aðferðum. Eftir greininguna getur Adam svo séð hvort einhverjar breytingar séu á milli daga, vikna eða mánaða. Sýnið úr Klettagörðum er svo hreinsað og fer í litla glasið áður en það er greint.Vísir/Arnar „Það er einmitt mjög áhugavert með fíkniefnin að maður sér miklu meiri sveiflur innan vikna þar. Þú sérð að fyrir kókaín og MDMA er neyslan miklu meiri um helgar en á virkum dögum. En það sem ég sé með ópíóíðana er að það virðist vera jafnari neysla yfir vikuna. Þetta er ekki eins sveiflukennt. Markmiðið að bregðast við snemma Adam segir markmiðið með mælingunum að geta varað snemma við. „Markmiðið með þessu er að reyna að vera snemma í viðbragði svo að við getum mögulega verið með alla á tánum. Viðbragðsaðila, meðferðaraðila, ef það kemur eitthvað hættulegt efni á markað. Að við getum eitthvað gert í því áður en fyrsta dauðsfallið kemur.“ Adam er eins og stendur í doktorsnámi og eru mælingarnar hluti af stærra verkefni þeim tengdum. „Ég hef alltaf haft áhuga á eiturefnamælingum. Svo hef ég líka alltaf haft áhuga á lýðheilsuhliðinni á þessu. Að vera forvirkur og með upplýsingagjöf. Mér fannst þetta allt passa saman í þessu verkefni. Mér finnst skipta máli að sem flestir séu upplýstir um hvað er í umferð á Íslandi svo að allir geti tekið upplýstar ákvarðanir.“ Fíkn Lyf Vísindi Háskólar Tengdar fréttir Ekki hægt að fara í skurðaðgerð til losna við fíknisjúkdóminn Ragnheiður Hulda Friðriksdóttir forstjóri SÁÁ segir nýjan samning samtakanna við Sjúkratryggingar Íslands tímamótasamning. Samningurinn felur í sér fimmfalda aukningu á aðgengi að lyfjameðferð hjá SÁÁ fyrir einstaklinga með alvarlega ópíóðafíkn. 6. september 2024 06:45 Ný áfengis- og vímuvarnarstefna verði samvinnuverkefni allra þingflokka Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra, hefur kallað eftir samvinnu allra þingflokka við nýja stefnu í áfengis- og vímuvörnum. Starfshópur sem hann skipaði fyrir um ári síðan um nýja stefnu í skaðaminnkun á að skila til að hans tillögum á næstu vikum. Willum Þór segir ópíóíða þurfa miklu meiri athygli. 4. apríl 2024 08:50 Peningarnir hans Willums í baráttunni við eitrið Heilbrigðisráðherra sagðist í fyrra ætla að verja 225 milljónum til að verjast „ópíóíðafaraldri“ á Íslandi. Í dag er búið að úthluta um 91 milljón í verkefni því tengdu en af þeim er um helmingur í neyslurými. Tveir starfshópar eru starfandi og einn vinnuhópur. 2. apríl 2024 06:45 Mest lesið Viðurkennir að hafa ekki haft heimild til að stíga inn Innlent Leita að Illes Benedek Incze í leiðindaveðri í Vík Innlent Bjóst ekki við því að þurfa á svartri vinnu að halda í ellinni Innlent Litið til hæðarmunar og eiginkonan fyrrverandi sýknuð Innlent „Við berum ekki þeirra sorg“ Innlent Handtóku konu á Sæbraut Innlent Faðirinn hafi beint lögreglu að stúlkunni Innlent Ekki séð eiginkonuna síðan tveimur vikum eftir giftingu Innlent Sárnar að sex ára syni sé lýst sem óðum ofbeldismanni Innlent Leita manns við Vík í Mýrdal Innlent Fleiri fréttir Viðurkennir að hafa ekki haft heimild til að stíga inn Litið til hæðarmunar og eiginkonan fyrrverandi sýknuð Leita að Illes Benedek Incze í leiðindaveðri í Vík Leita manns við Vík í Mýrdal Samstarfið við Braathen bjó til Loftleiðaævintýrið „Við berum ekki þeirra sorg“ Bjóst ekki við því að þurfa á svartri vinnu að halda í ellinni Hefur verið með kindur í Reykjavík í 67 ár Furða sig á harkalegum aðgerðum yfirvalda Harmleikur á Krýsuvíkurvegi og harkalegar aðgerðir lögreglu Vilja ná tali af manni sem ekki hefur spurst til síðan í ágúst Landspítalinn telur heimildir lögreglu ekki hafnar yfir allan vafa Faðirinn hafi beint lögreglu að stúlkunni Ákvörðunin um brottflutning Yazan stendur Faðirinn handtekinn meðan leitað var að tíu ára stúlkunni Þriðja manndrápsmálið á árinu þar sem barn lætur lífið Handtóku konu á Sæbraut Faðirinn í Krýsuvík hefur komið við sögu lögreglu Ekki séð eiginkonuna síðan tveimur vikum eftir giftingu Sárnar að sex ára syni sé lýst sem óðum ofbeldismanni Jóhann Óli hlýtur Náttúruverndarviðurkenningu Sigríðar í Brattholti Funda með Vegagerðinni um Vestfjarðagöng Íslenskur faðir grunaður um að hafa banað dóttur sinni Harmleikur í Krýsuvík og hætt við brottvísun á síðustu stundu Ráðherrar VG fóru fram á að brottvísun Yazans yrði frestað Eiríkur Elís og Eyvindur metnir hæfastir Skipun um að hætta við brottflutning Yazan kom frá dómsmálaráðherra Grunaður um að hafa orðið stúlku á grunnskólaaldri að bana Yazan á leiðinni aftur á Landspítalann „Það er ekki auðvelt að leggja mig í einelti“ Sjá meira
Frá áramótum hafa vísindamenn við Rannsóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði rannsakað fimm ólíkar tegundir ópíóíða í fráveituvatni, auk hefðbundinna vímuefna. Markmiðið er að tryggja rétt viðbragð og auka forvarnir. Adam Erik Bauer, réttarefnafræðingur og doktorsnemi í líf- og læknavísindum, segir fyrstu rannsóknir miða við að fá ákveðna grunnlínu til að meta hvort það séu sveiflur í notkun ólíkra efni, og til að meta hvort ný efni séu á markaði og hvað sé í þeim. „Sýnin koma þá úr Klettagörðum og á bakvið hvert sýni eru þá 110 þúsund einstaklingar af stór-Reykjavíkursvæðinu. Í rauninni er þetta eins og eitt stórt þvagpróf af Reykjavík.“ Sjálfvirk söfnun sýna Sýnin fær hann úr skammtara úr fráveitustöðinni í Klettagörðum. „Ég er ekki sjálfur að ausa þessu upp. Skammtarinn tekur fyrir mig sýni á klukkutímafresti yfir sjö sólarhringa og skiptir sýnunum upp í sjö sólarhringa sýni fyrir mig.“ Hér er fyrra tækið sem sýnið fer í gegnum. Niðurstöðurnar sýna svo ótal efni sem geta greinst í hverju sýni. Efnin sem Adam greinir eru allskonar lyf, vímuefni og svo líka önnur efni eins og koffín.Vísir/Arnar Sýnin sem Adam fær keyrir hann svo í gegnum tvö tæki á rannsóknarstofunni. Það fyrra er flugtímamassagreinir tengdur vökvaskilju sem aðgreinir efnin. . Eftir það er þeim skotið upp langa túbu þar sem þau endurkastast niður og við það fæst nákvæm efnabygging efnanna í sýninu. Tækið er nýtt á rannsóknastofunni og er að sögn Adams í innleiðingarfasa eins og er. „Þessi aðferð gerir okkur kleift að fá mjög nákvæma mælingu á hvaða efni við erum með.“ „Ég keyri þetta á móti gagnagrunni sem er með um það bil tvö þúsund efni og fæ þá mjög góða mynd af því hvað er að finna,“ segir Adam og að þannig sé hægt að greina ef eitthvað nýtt er á markaði. Seinni tækin sem sýnið fer svo í er notað í magngreiningu. Í seinna tækinu magngreinir hann fimm tegundir ópíóíða. „Þetta eru þá oxycodone, morfín, kódein, fentanyl og tramadol.“ Fylgist með efnum sem eru í dreifingu annars staðar Adam segist fylgjast sérstaklega með ákveðnum efnum í fyrri greiningunni. Efnum sem hann viti að hafi komið við sögu í eitrunum og jafnvel dauðsföllum erlendis en hann hafi ekki séð enn á Íslandi í sínum mælingum. Á myndinni er sýni úr fráveitunni í Klettagörðum. „Þetta er sýni sem er búið að fara í smávægilega hreinsun þannig það er tærara og glærara en margir myndu búast við,“ segir Adam.Vísir/Arnar „Við vitum að á Norðurlöndunum eru efni sem flokkast undir nitazene. Efni sem eru skyld ópíóííðum. Við höfum ekki enn séð þau hér en við vitum að þau eru í Skandinavíu og það hafa verið eitranir og dauðsföll í Noregi. Þetta er eitthvað sem ég er að vakta,“ segir Adam og að hann vakti líka, sem dæmi xylazine, sem hafi verið blandað við fentanylí Bandaríkjunum. Sér breytingu á milli daga og vikna Seinni tækin sem sýnin fara í eru svo raðtengdir massagreinar sem eru notaðir í magngreiningu. Á rannsóknarstofunni eru einnig mælt magn annarra hefðbundinna vímuefna eins og MDMA, kókaíns, metamfetamíns og THC. En með öðrum aðferðum. Eftir greininguna getur Adam svo séð hvort einhverjar breytingar séu á milli daga, vikna eða mánaða. Sýnið úr Klettagörðum er svo hreinsað og fer í litla glasið áður en það er greint.Vísir/Arnar „Það er einmitt mjög áhugavert með fíkniefnin að maður sér miklu meiri sveiflur innan vikna þar. Þú sérð að fyrir kókaín og MDMA er neyslan miklu meiri um helgar en á virkum dögum. En það sem ég sé með ópíóíðana er að það virðist vera jafnari neysla yfir vikuna. Þetta er ekki eins sveiflukennt. Markmiðið að bregðast við snemma Adam segir markmiðið með mælingunum að geta varað snemma við. „Markmiðið með þessu er að reyna að vera snemma í viðbragði svo að við getum mögulega verið með alla á tánum. Viðbragðsaðila, meðferðaraðila, ef það kemur eitthvað hættulegt efni á markað. Að við getum eitthvað gert í því áður en fyrsta dauðsfallið kemur.“ Adam er eins og stendur í doktorsnámi og eru mælingarnar hluti af stærra verkefni þeim tengdum. „Ég hef alltaf haft áhuga á eiturefnamælingum. Svo hef ég líka alltaf haft áhuga á lýðheilsuhliðinni á þessu. Að vera forvirkur og með upplýsingagjöf. Mér fannst þetta allt passa saman í þessu verkefni. Mér finnst skipta máli að sem flestir séu upplýstir um hvað er í umferð á Íslandi svo að allir geti tekið upplýstar ákvarðanir.“
Fíkn Lyf Vísindi Háskólar Tengdar fréttir Ekki hægt að fara í skurðaðgerð til losna við fíknisjúkdóminn Ragnheiður Hulda Friðriksdóttir forstjóri SÁÁ segir nýjan samning samtakanna við Sjúkratryggingar Íslands tímamótasamning. Samningurinn felur í sér fimmfalda aukningu á aðgengi að lyfjameðferð hjá SÁÁ fyrir einstaklinga með alvarlega ópíóðafíkn. 6. september 2024 06:45 Ný áfengis- og vímuvarnarstefna verði samvinnuverkefni allra þingflokka Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra, hefur kallað eftir samvinnu allra þingflokka við nýja stefnu í áfengis- og vímuvörnum. Starfshópur sem hann skipaði fyrir um ári síðan um nýja stefnu í skaðaminnkun á að skila til að hans tillögum á næstu vikum. Willum Þór segir ópíóíða þurfa miklu meiri athygli. 4. apríl 2024 08:50 Peningarnir hans Willums í baráttunni við eitrið Heilbrigðisráðherra sagðist í fyrra ætla að verja 225 milljónum til að verjast „ópíóíðafaraldri“ á Íslandi. Í dag er búið að úthluta um 91 milljón í verkefni því tengdu en af þeim er um helmingur í neyslurými. Tveir starfshópar eru starfandi og einn vinnuhópur. 2. apríl 2024 06:45 Mest lesið Viðurkennir að hafa ekki haft heimild til að stíga inn Innlent Leita að Illes Benedek Incze í leiðindaveðri í Vík Innlent Bjóst ekki við því að þurfa á svartri vinnu að halda í ellinni Innlent Litið til hæðarmunar og eiginkonan fyrrverandi sýknuð Innlent „Við berum ekki þeirra sorg“ Innlent Handtóku konu á Sæbraut Innlent Faðirinn hafi beint lögreglu að stúlkunni Innlent Ekki séð eiginkonuna síðan tveimur vikum eftir giftingu Innlent Sárnar að sex ára syni sé lýst sem óðum ofbeldismanni Innlent Leita manns við Vík í Mýrdal Innlent Fleiri fréttir Viðurkennir að hafa ekki haft heimild til að stíga inn Litið til hæðarmunar og eiginkonan fyrrverandi sýknuð Leita að Illes Benedek Incze í leiðindaveðri í Vík Leita manns við Vík í Mýrdal Samstarfið við Braathen bjó til Loftleiðaævintýrið „Við berum ekki þeirra sorg“ Bjóst ekki við því að þurfa á svartri vinnu að halda í ellinni Hefur verið með kindur í Reykjavík í 67 ár Furða sig á harkalegum aðgerðum yfirvalda Harmleikur á Krýsuvíkurvegi og harkalegar aðgerðir lögreglu Vilja ná tali af manni sem ekki hefur spurst til síðan í ágúst Landspítalinn telur heimildir lögreglu ekki hafnar yfir allan vafa Faðirinn hafi beint lögreglu að stúlkunni Ákvörðunin um brottflutning Yazan stendur Faðirinn handtekinn meðan leitað var að tíu ára stúlkunni Þriðja manndrápsmálið á árinu þar sem barn lætur lífið Handtóku konu á Sæbraut Faðirinn í Krýsuvík hefur komið við sögu lögreglu Ekki séð eiginkonuna síðan tveimur vikum eftir giftingu Sárnar að sex ára syni sé lýst sem óðum ofbeldismanni Jóhann Óli hlýtur Náttúruverndarviðurkenningu Sigríðar í Brattholti Funda með Vegagerðinni um Vestfjarðagöng Íslenskur faðir grunaður um að hafa banað dóttur sinni Harmleikur í Krýsuvík og hætt við brottvísun á síðustu stundu Ráðherrar VG fóru fram á að brottvísun Yazans yrði frestað Eiríkur Elís og Eyvindur metnir hæfastir Skipun um að hætta við brottflutning Yazan kom frá dómsmálaráðherra Grunaður um að hafa orðið stúlku á grunnskólaaldri að bana Yazan á leiðinni aftur á Landspítalann „Það er ekki auðvelt að leggja mig í einelti“ Sjá meira
Ekki hægt að fara í skurðaðgerð til losna við fíknisjúkdóminn Ragnheiður Hulda Friðriksdóttir forstjóri SÁÁ segir nýjan samning samtakanna við Sjúkratryggingar Íslands tímamótasamning. Samningurinn felur í sér fimmfalda aukningu á aðgengi að lyfjameðferð hjá SÁÁ fyrir einstaklinga með alvarlega ópíóðafíkn. 6. september 2024 06:45
Ný áfengis- og vímuvarnarstefna verði samvinnuverkefni allra þingflokka Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra, hefur kallað eftir samvinnu allra þingflokka við nýja stefnu í áfengis- og vímuvörnum. Starfshópur sem hann skipaði fyrir um ári síðan um nýja stefnu í skaðaminnkun á að skila til að hans tillögum á næstu vikum. Willum Þór segir ópíóíða þurfa miklu meiri athygli. 4. apríl 2024 08:50
Peningarnir hans Willums í baráttunni við eitrið Heilbrigðisráðherra sagðist í fyrra ætla að verja 225 milljónum til að verjast „ópíóíðafaraldri“ á Íslandi. Í dag er búið að úthluta um 91 milljón í verkefni því tengdu en af þeim er um helmingur í neyslurými. Tveir starfshópar eru starfandi og einn vinnuhópur. 2. apríl 2024 06:45