Bókin er minn óvinur David Bergmann skrifar 8. september 2024 09:31 Ég var tossi sem gat ekki lesið mér til gagns og ég var með hníf í vasanum, af hverju skyldi það vera? Kópavogsskóli var búinn að losa sig við mig og þá var mér komið fyrir tímabundið í Tossaskóla eða þar til að ég strauk þaðan. Þá beið mín að vera með ferðatösku undir hendi til sextán ára aldurs. Ég var sendur landshorna á milli og öll mín félagslegu tengsl voru rofin með einu pennastriki og allir draumarnir með í leiðinni, með þessari sturluðu ákvörðun. Þetta úrræði var þannig að tossunum í skólakerfinu var safnað saman á einn stað. Ásamt okkur tossunum voru þarna krakkar, sem voru bæði vitsmuna- og þroskaskertir. Í þá daga var það kallað að vera „þorskaheftur eða vangefinn”. Það er ekki lengra síðan þetta var heldur en níundi áratugurinn. Það var tekið takmarkað mark á krökkum sem áttu erfitt með að vera kyrr og höfðu ekkert úthald til að sitja í 40 mínútur á rassgatinu og læra utanbókarlærdóm og hlusta á hrútleiðinlegan fyrirlestur um löngu dauða karla. Þó svo að þau væru handlagin, klár í listum eða í íþróttum þá dugði það ekki til. Í dag kallast þetta að vera ofvirkur eða vera með athyglisbrest eða hvoru tveggja svo eitthvað sé nefnt. Það var enginn að tala um kvíða eða þunglyndi á þessum árum. Ég efast um að sú greining hafi verið til í þá daga hjá börnum. Þetta var allt saman kallað að vera misþroska eða eitthvað álíka gáfulegt, nú eða einfaldlega að vera óþægur, óalandi og óferjandi og koma frá „slæmu heimili“. Svoleiðis krökkum var einfaldlega komið fyrir í tossaskóla eins og þessum. Það var engin óregla eða rugl á mínu heimili, bara reglusamt venjulegt íslenskt millistéttarheimili. Foreldrar mínir unnu baki brotnu fyrir vistunargjöldum mínum og voru í aukavinnu til þess og til að eiga í sig og á eins og gengur og gerist. Mér fannst ég aldrei eiga neitt erindi að vera í þessum skóla hvað þá að eiga samleið með þremur alvarlega vitsmuna- og þroskaskertum einstaklingum. Einn nemandi gekk um húsið með óhljóð allan daginn, gaf frá sér dýrahljóð eða röflaði við sjálfan sig í þeirri tóntegund að það truflaði alla í kringum hann. Það segir sig sjálft að það er erfitt að halda einbeitingu í þannig umhverfi, sér í lagi þegar þú ert að glíma við athyglisbrest og ofvirkni. Svo var annar þarna sem var með hækjur því hann átti við einhverja fötlun að stríða. Sá átti ekki við vitsmunaskerðingu að stríða en var örugglega að fást við einhverja þroskaskerðingu, svona miðað við hvernig hann hegðaði sér. Sá var berjandi allt og alla í kringum sig með hækjunum, bæði nemendur og kennara. Pabbi sagði mér frá því einu sinni þegar hann kom að sækja mig í þennan tossaskóla að þá þurfti hann að tína nokkra gaura ofan af kennaranum vegna þess að þeir réðust á hann. Svo þegar kennarinn losnaði undan hrúgunni þá flúði hann undir borð. Þannig að þetta var miklu frekar vitleysingahæli en skóli, svo vægt sé til orða tekið, þegar ég hugsa til baka. Auðvitað reyndi ég að strjúka þaðan, ég stökk meira að segja út um glugga á annarri hæð með þeim afleiðingum að ég tognaði á fæti, þá var ég búinn að fá alveg nóg. Ég hafði svo mikla skömm af því að vera í þessum skóla að ég fór í gegnum garða til að enginn sæi mig fara þarna inn. Þessi sem var með óhljóðin var ekki sá eini um þau og hann lét ekki bara svona í skólanum heldur líka í strætó og hvar sem hann kom. Þannig að maður dauðskammaðist sín fyrir hann öllum stundum. Það síðasta sem maður vildi láta sjást var að við værum í sama skóla, nóg var nú samt eineltið á þessum árum. Það hefði gengið frá manni endanlega ef það hefði komist upp að ég hafi verið í skóla með „þroskaheftum eða vangefnum“ eins og það var kallað á þeim árum. Eftir á að hyggja græddi ég ekkert á því að vera þarna en einhvers staðar þurfa vondir að vera og það er skólaskylda í landinu. Minn vandi var sá að ég gat ekki lesið og það á ekkert skylt við vitsmuna- og þroskaskerðingu. Í dag er þetta kallað að vera með sértæka námserfiðleika og er hægt að rekja þessa erfiðleika til höfuðhöggs sem ég fékk þegar ég var smábarn og olli einbeitingarskorti. Námserfiðleikar mínir voru lesblinda og lélegur lesskilningur, athyglisbrestur og ofvirkni. Ef ég væri á grunnskólaaldri í dag, ætli ég myndi ekki vera einn af þeim 45-50% sem geta ekki lesið sér til gagns eins og kom fram í Písa-könnuninni um daginn, sem er gerð reglulega hér landi. Ætli þeir séu margir sem hafa verið rændir æskunni, vegna lélegs lesskilnings hér á landi? Er hugsanlegt að þessir einstaklingar velji jafnvel afbrotalífsstílinn til að komast af? Einn nemandi sem var samferða mér í þessum tossaskóla hefur á sínum fullorðinsárum eytt meira en hálfri ævinni sinni á bak við lás og slá. Sá er eitthvað eldri en ég. Ég veit ekkert um hans afdrif í dag eða hvort hann sé á lífi. Reyndar sá ég hann fyrir nokkrum árum í sjónvarpsþætti þar sem hann var að segja frá lífshlaupi sínu og það viðtal var tekið í fangelsinu á Litla-Hrauni. Skyldi hann vera sá eini eða er hugsanlegt að þeir séu fleiri sem eiga svipaða skólasögu og hann og hafa haft viðkomu í fangelsiskerfinu? Það voru fleiri en ég sem voru þarna sem áttu við sértæka námserfiðleika að stríða eins og lesblindu eða einbeitingarskort. Auðvitað var svona skólavist ekki til að bæta sjálfstraustið hjá neinum og eftir á að hyggja er ég ekki hissa á að sumir ákváðu að feta afbrotabrautina. Það væri fróðlegt að vita hvað það skyldu vera margir sem hafa endað innan veggja fangelsanna eða lent á örorku nú eða á geðdeildum landsins, leiðst út í neyslu, farist af slysförum eða framið sjálfsmorð. Þess vegna hef ég helgað lífi mínu þessu lífsstarfi og mín skoðun er sú að við þurfum að leggja áherslu á listir, íþróttir og verklegt nám fyrir krakka sem eru að glíma við sértæka námserfiðleika og hætta að troða bókinni ofan í kok þeirra, því hún er þeirra versti óvinur í lífinu. Það á ekki að vera mælikvarðinn á hvort fólk hafi orðið að mönnum ef það útskrifast með stúdentshúfu á höfði eða ljúki háskólanámi. Þess vegna eigum við efla Fjölsmiðjur og Mótorsmiðjur um allt land því þannig úrræði á eftir að skila sér margfalt til samfélagsins í formi nýrra og hæfari þjóðfélagsþegna en ekki lífeyris- og örorkuþega langt fyrir aldur fram. Þetta er smá úrdráttur úr bókinni minni „bókin er minn óvinur“. Ef ég finn útgefanda kemur hún fljótlega út Höfundur er áhugamaður um að bæta samfélagið okkar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla- og menntamál Börn og uppeldi Mest lesið Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson skrifar Sjá meira
Ég var tossi sem gat ekki lesið mér til gagns og ég var með hníf í vasanum, af hverju skyldi það vera? Kópavogsskóli var búinn að losa sig við mig og þá var mér komið fyrir tímabundið í Tossaskóla eða þar til að ég strauk þaðan. Þá beið mín að vera með ferðatösku undir hendi til sextán ára aldurs. Ég var sendur landshorna á milli og öll mín félagslegu tengsl voru rofin með einu pennastriki og allir draumarnir með í leiðinni, með þessari sturluðu ákvörðun. Þetta úrræði var þannig að tossunum í skólakerfinu var safnað saman á einn stað. Ásamt okkur tossunum voru þarna krakkar, sem voru bæði vitsmuna- og þroskaskertir. Í þá daga var það kallað að vera „þorskaheftur eða vangefinn”. Það er ekki lengra síðan þetta var heldur en níundi áratugurinn. Það var tekið takmarkað mark á krökkum sem áttu erfitt með að vera kyrr og höfðu ekkert úthald til að sitja í 40 mínútur á rassgatinu og læra utanbókarlærdóm og hlusta á hrútleiðinlegan fyrirlestur um löngu dauða karla. Þó svo að þau væru handlagin, klár í listum eða í íþróttum þá dugði það ekki til. Í dag kallast þetta að vera ofvirkur eða vera með athyglisbrest eða hvoru tveggja svo eitthvað sé nefnt. Það var enginn að tala um kvíða eða þunglyndi á þessum árum. Ég efast um að sú greining hafi verið til í þá daga hjá börnum. Þetta var allt saman kallað að vera misþroska eða eitthvað álíka gáfulegt, nú eða einfaldlega að vera óþægur, óalandi og óferjandi og koma frá „slæmu heimili“. Svoleiðis krökkum var einfaldlega komið fyrir í tossaskóla eins og þessum. Það var engin óregla eða rugl á mínu heimili, bara reglusamt venjulegt íslenskt millistéttarheimili. Foreldrar mínir unnu baki brotnu fyrir vistunargjöldum mínum og voru í aukavinnu til þess og til að eiga í sig og á eins og gengur og gerist. Mér fannst ég aldrei eiga neitt erindi að vera í þessum skóla hvað þá að eiga samleið með þremur alvarlega vitsmuna- og þroskaskertum einstaklingum. Einn nemandi gekk um húsið með óhljóð allan daginn, gaf frá sér dýrahljóð eða röflaði við sjálfan sig í þeirri tóntegund að það truflaði alla í kringum hann. Það segir sig sjálft að það er erfitt að halda einbeitingu í þannig umhverfi, sér í lagi þegar þú ert að glíma við athyglisbrest og ofvirkni. Svo var annar þarna sem var með hækjur því hann átti við einhverja fötlun að stríða. Sá átti ekki við vitsmunaskerðingu að stríða en var örugglega að fást við einhverja þroskaskerðingu, svona miðað við hvernig hann hegðaði sér. Sá var berjandi allt og alla í kringum sig með hækjunum, bæði nemendur og kennara. Pabbi sagði mér frá því einu sinni þegar hann kom að sækja mig í þennan tossaskóla að þá þurfti hann að tína nokkra gaura ofan af kennaranum vegna þess að þeir réðust á hann. Svo þegar kennarinn losnaði undan hrúgunni þá flúði hann undir borð. Þannig að þetta var miklu frekar vitleysingahæli en skóli, svo vægt sé til orða tekið, þegar ég hugsa til baka. Auðvitað reyndi ég að strjúka þaðan, ég stökk meira að segja út um glugga á annarri hæð með þeim afleiðingum að ég tognaði á fæti, þá var ég búinn að fá alveg nóg. Ég hafði svo mikla skömm af því að vera í þessum skóla að ég fór í gegnum garða til að enginn sæi mig fara þarna inn. Þessi sem var með óhljóðin var ekki sá eini um þau og hann lét ekki bara svona í skólanum heldur líka í strætó og hvar sem hann kom. Þannig að maður dauðskammaðist sín fyrir hann öllum stundum. Það síðasta sem maður vildi láta sjást var að við værum í sama skóla, nóg var nú samt eineltið á þessum árum. Það hefði gengið frá manni endanlega ef það hefði komist upp að ég hafi verið í skóla með „þroskaheftum eða vangefnum“ eins og það var kallað á þeim árum. Eftir á að hyggja græddi ég ekkert á því að vera þarna en einhvers staðar þurfa vondir að vera og það er skólaskylda í landinu. Minn vandi var sá að ég gat ekki lesið og það á ekkert skylt við vitsmuna- og þroskaskerðingu. Í dag er þetta kallað að vera með sértæka námserfiðleika og er hægt að rekja þessa erfiðleika til höfuðhöggs sem ég fékk þegar ég var smábarn og olli einbeitingarskorti. Námserfiðleikar mínir voru lesblinda og lélegur lesskilningur, athyglisbrestur og ofvirkni. Ef ég væri á grunnskólaaldri í dag, ætli ég myndi ekki vera einn af þeim 45-50% sem geta ekki lesið sér til gagns eins og kom fram í Písa-könnuninni um daginn, sem er gerð reglulega hér landi. Ætli þeir séu margir sem hafa verið rændir æskunni, vegna lélegs lesskilnings hér á landi? Er hugsanlegt að þessir einstaklingar velji jafnvel afbrotalífsstílinn til að komast af? Einn nemandi sem var samferða mér í þessum tossaskóla hefur á sínum fullorðinsárum eytt meira en hálfri ævinni sinni á bak við lás og slá. Sá er eitthvað eldri en ég. Ég veit ekkert um hans afdrif í dag eða hvort hann sé á lífi. Reyndar sá ég hann fyrir nokkrum árum í sjónvarpsþætti þar sem hann var að segja frá lífshlaupi sínu og það viðtal var tekið í fangelsinu á Litla-Hrauni. Skyldi hann vera sá eini eða er hugsanlegt að þeir séu fleiri sem eiga svipaða skólasögu og hann og hafa haft viðkomu í fangelsiskerfinu? Það voru fleiri en ég sem voru þarna sem áttu við sértæka námserfiðleika að stríða eins og lesblindu eða einbeitingarskort. Auðvitað var svona skólavist ekki til að bæta sjálfstraustið hjá neinum og eftir á að hyggja er ég ekki hissa á að sumir ákváðu að feta afbrotabrautina. Það væri fróðlegt að vita hvað það skyldu vera margir sem hafa endað innan veggja fangelsanna eða lent á örorku nú eða á geðdeildum landsins, leiðst út í neyslu, farist af slysförum eða framið sjálfsmorð. Þess vegna hef ég helgað lífi mínu þessu lífsstarfi og mín skoðun er sú að við þurfum að leggja áherslu á listir, íþróttir og verklegt nám fyrir krakka sem eru að glíma við sértæka námserfiðleika og hætta að troða bókinni ofan í kok þeirra, því hún er þeirra versti óvinur í lífinu. Það á ekki að vera mælikvarðinn á hvort fólk hafi orðið að mönnum ef það útskrifast með stúdentshúfu á höfði eða ljúki háskólanámi. Þess vegna eigum við efla Fjölsmiðjur og Mótorsmiðjur um allt land því þannig úrræði á eftir að skila sér margfalt til samfélagsins í formi nýrra og hæfari þjóðfélagsþegna en ekki lífeyris- og örorkuþega langt fyrir aldur fram. Þetta er smá úrdráttur úr bókinni minni „bókin er minn óvinur“. Ef ég finn útgefanda kemur hún fljótlega út Höfundur er áhugamaður um að bæta samfélagið okkar.
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun