Náttúruminjasafn Íslands – klárum verkefnið Hilmar J. Malmquist skrifar 18. nóvember 2024 19:00 Samfélagslegt hlutverk á sviði mennta og vísinda Náttúruminjasafn Íslands er höfuðsafn þjóðarinnar á sviði náttúrufræða, eitt þriggja höfuðsafna landsmanna auk Listasafns Íslands og Þjóðminjasafns Íslands. Söfnin starfa hvert um sig samkvæmt sérlögum auk ákvæða í safnalögum nr. 141/2011. Náttúruminjasafnið er langyngst, stofnað 2007, sbr. lög um Náttúruminjasafn Íslands nr. 35/2007. Lögbundin hlutverk Náttúruminjasafnsins endurspegla samfélagslegt mikilvægi þess sem er að miðla, einkum með sýningahaldi, upplýsingum og þekkingu um náttúru Íslands, náttúruvernd og nýtingu náttúrunnar í staðbundnu og hnattrænu samhengi. Í þessu skyni sinnir Náttúruminjasafnið söfnun, skráningu, varðveislu og rannsóknum á starfssviði sínu. Þannig stendur safnið vörð um náttúruna og vistfræðilega gangferla, tryggir almenningi aðgengi að náttúrunni og stuðlar að skynsamlegri umgengni við hana með heill og hamingju allra landsmanna, gesta landsins og komandi kynslóða að leiðarljósi. Líta ber á starfsemi Náttúruminjasafns Íslands sem eina af meginstoðum mennta og vísinda í samfélaginu. Brýn þörf er á starfsemi Náttúruminjasafnsins. Íslenskt samfélag reiðir sig í ríkum mæli á auðlindir náttúrunnar og við getum ekki án hennar verið. Þekking og skilningur á náttúrunni og gangverki hennar er forsenda farsællar sambúðar við hana. Aðsókn á sýningu Náttúruminjasafnsins Vatnið í náttúru Íslands, sem er í afmörkuðu leigurými í Perlunni, er til vitnis um vinsældir starfseminnar. Árlegur fjöldi gesta er á bilinu 50.000–200.000, sem er metaðsókn á einstaka sýningu í landinu. Safnkennarar taka á móti skólahópum af höfuðborgarsvæðinu og utan þess og sinna gestum með faglegri leiðsögn og þátttöku í verkefnum. Einnig er boðið upp á vandað fræðsluefni í náttúrufræðum á vefnum (frodleiksbrunnur.is) sem m.a. grunn- og leikskólakennarar nýta sér. Þá eru haldnir viðburðir um helgar, sérsniðnir fyrir fjölskyldufólk og hafa þeir mælst mjög vel fyrir. Með þessu móti stuðlar Náttúruminjasafnið að auknu náttúrulæsi meðal landsmanna og gesta landsins. Líffræðileg fjölbreytni er grundvallarþáttur í starfsemi Náttúruminjasafnsins, jafnt í rannsóknum sem sýningahaldi. Í krafti sérfræðiþekkingar og reynslu starfsfólks Náttúruminjasafnsins á þessu sviði gegnir safnið lykilhlutverki ásamt samstarfsaðilum í stefnumótun hins opinbera í málefnum líffræðilegrar fjölbreytni. Um er að ræða samstarf fjölmargra aðila, ráðuneyta, fagstofnana, sveitarfélaga, fyrirtækja og einstaklinga, bæði hér heima og erlendis. Aðkoma Náttúruminjasafnsins að verkefninu er í samræmi við ákvæði um hlutverk safnsins í núgildandi stefnu stjórnvalda um líffræðilega fjölbreytni. Allar rannsóknir safnsins á sviði náttúrufræða og náttúrusögu Íslands eru liður í að mennta og fræða og stuðla að auknu náttúrulæsi. Hálfnað er verk þá hafið er Haustið 2020 tók ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Framsóknar og Vinstri-Grænna þá farsælu ákvörðun að staðsetja framtíðaraðsetur Náttúruminjasafnsins að Safnatröð 5 á Seltjarnarnesi, á fallegum stað við náttúruverndarsvæði, Bakkatjörn og Gróttu, í glæsilegri byggingu sem hýsa átti lækningaminjasafn, sem ekkert varð af. Þá sá loks fyrir endinn á ríflega aldarlangri baráttu og bið eftir því að höfuðsafn þjóðarinnar í náttúrufræðum eignaðist í fyrsta skipti sitt eigið, viðunandi aðsetur. Samkvæmt upphaflegri áætlun var gert ráð fyrir verklokum um mitt ár 2023 og að framkvæmdin myndi kosta alls tæplega 1,4 milljarð kr., þar af 840 m.kr. vegna viðgerða á húsinu og aðlögunar að þörfum Náttúruminjasafnsins og um 460 m.kr. vegna sýningagerðar. Hér er vissulega um dýra framkvæmd að ræða en mikilvægt að hafa í huga að hún er nær tvöfalt ódýrari en áætlað var við nýbyggingu í Vatnsmýri sem lengi var stefnt að. Þannig felst verulegt hagræði í því að nýta bygginguna að Safnatröð 5 undir starfsemi Náttúruminjasafnsins. Vinna við bygginguna og sýningagerðina hefur staðið yfir síðan 2021 en verkefninu miðar mun hægar en til stóð. Nú stefnir í að Náttúruhús í Nesi, eins og höfuðstöðvarnar eru kallaðar, verði ekki opnað fyrr en síðla árs 2025 eða snemma 2026. Seinkunin stafar einkum af töfum á verklegum byggingarþáttum sem hófust ekki af fullum krafti fyrr en í vor sem leið, um tveimur árum á eftir áætlun. Vinna við sýningagerðina hefur hins vegar gengið vel og er hönnunin í umsjón hollensks fyrirtækis sem var valið úr hópi níu keppenda í útboði sem fór fram á Evrópska efnahagssvæðinu. Það eru þó blikur á lofti um framgang sýningagerðarinnar þar sem full fjármögnun hennar hefur ekki verið tryggð í fjárlögum næsta árs. Það setur allt verkefnið í uppnám og kann að fresta enn frekar opnun Náttúruhússins. Aðhaldsaðgerðir ríkisstjórnarinnar og niðurskurður á rekstrarfé Náttúruminjasafnsins stefna jafnframt almennri starfsemi safnsins í voða. Nú er lag vegna Alþingskosninganna 30. nóvember n.k. Hvaða stjórnmálaflokkar ætla að gera hér bragarbót á og sýna í verki þann stuðning sem Náttúruminjasafn Íslands þarf á að halda á Alþingi? Stöndum saman – klárum verkefnið Það vantar aðeins herslumuninn til að ljúka við Náttúruhúsið í Nesi og opna þar sýningu í þágu almennings. Meginþema sýningarinnar verður um hafið, líffræðilega fjölbreytni sjávar, vistfræði, nytjar og aðsteðjandi ógnir á borð við loftslagsbreytingar. Sýningin verður mjög nýstárleg og falleg, með gagnvirkri margmiðlun og tækni í bland við kjörgripi úr náttúrunni þar sem hæst ber beinagrind íslandssléttbaks og geirfuglinn. Rík áhersla verður lögð á þjónustu við skóla með starfi safnkennara og sérfræðinga. Leik- og grunnskólabörnum verður sinnt sérstaklega, m.a. með því að fara í fjöruferðir og kanna lífríkið í Bakkatjörn. Sérsniðið rannsóknarými verður í Náttúruhúsinu til að taka á móti skólahópum og vinna úr gögnum og sýnum sem finnast í fjöru, sjó og ferskvatni. Stöndum saman og ljúkum verkefninu – rekum endahnút á byggingu Náttúruhúss í Nesi og búum Náttúruminjasafni Íslands þá umgjörð sem sæmir landi og þjóð, líkt og gildir um hin höfuðsöfnin tvö, Listasafn Íslands og Þjóðminjasafn Íslands. Skipum okkur á bekk með þjóðum sem við gjarnan berum okkur saman við, með öflug náttúrufræðisöfn, rannsóknasetur og aðstöðu til sýningahalds fyrir almenning. Þannig verðum við betur í stakk búinn að takast á við framtíðina á farsælan hátt. Höfundur er forstöðumaður Náttúruminjasafns Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Söfn Seltjarnarnes Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Sjá meira
Samfélagslegt hlutverk á sviði mennta og vísinda Náttúruminjasafn Íslands er höfuðsafn þjóðarinnar á sviði náttúrufræða, eitt þriggja höfuðsafna landsmanna auk Listasafns Íslands og Þjóðminjasafns Íslands. Söfnin starfa hvert um sig samkvæmt sérlögum auk ákvæða í safnalögum nr. 141/2011. Náttúruminjasafnið er langyngst, stofnað 2007, sbr. lög um Náttúruminjasafn Íslands nr. 35/2007. Lögbundin hlutverk Náttúruminjasafnsins endurspegla samfélagslegt mikilvægi þess sem er að miðla, einkum með sýningahaldi, upplýsingum og þekkingu um náttúru Íslands, náttúruvernd og nýtingu náttúrunnar í staðbundnu og hnattrænu samhengi. Í þessu skyni sinnir Náttúruminjasafnið söfnun, skráningu, varðveislu og rannsóknum á starfssviði sínu. Þannig stendur safnið vörð um náttúruna og vistfræðilega gangferla, tryggir almenningi aðgengi að náttúrunni og stuðlar að skynsamlegri umgengni við hana með heill og hamingju allra landsmanna, gesta landsins og komandi kynslóða að leiðarljósi. Líta ber á starfsemi Náttúruminjasafns Íslands sem eina af meginstoðum mennta og vísinda í samfélaginu. Brýn þörf er á starfsemi Náttúruminjasafnsins. Íslenskt samfélag reiðir sig í ríkum mæli á auðlindir náttúrunnar og við getum ekki án hennar verið. Þekking og skilningur á náttúrunni og gangverki hennar er forsenda farsællar sambúðar við hana. Aðsókn á sýningu Náttúruminjasafnsins Vatnið í náttúru Íslands, sem er í afmörkuðu leigurými í Perlunni, er til vitnis um vinsældir starfseminnar. Árlegur fjöldi gesta er á bilinu 50.000–200.000, sem er metaðsókn á einstaka sýningu í landinu. Safnkennarar taka á móti skólahópum af höfuðborgarsvæðinu og utan þess og sinna gestum með faglegri leiðsögn og þátttöku í verkefnum. Einnig er boðið upp á vandað fræðsluefni í náttúrufræðum á vefnum (frodleiksbrunnur.is) sem m.a. grunn- og leikskólakennarar nýta sér. Þá eru haldnir viðburðir um helgar, sérsniðnir fyrir fjölskyldufólk og hafa þeir mælst mjög vel fyrir. Með þessu móti stuðlar Náttúruminjasafnið að auknu náttúrulæsi meðal landsmanna og gesta landsins. Líffræðileg fjölbreytni er grundvallarþáttur í starfsemi Náttúruminjasafnsins, jafnt í rannsóknum sem sýningahaldi. Í krafti sérfræðiþekkingar og reynslu starfsfólks Náttúruminjasafnsins á þessu sviði gegnir safnið lykilhlutverki ásamt samstarfsaðilum í stefnumótun hins opinbera í málefnum líffræðilegrar fjölbreytni. Um er að ræða samstarf fjölmargra aðila, ráðuneyta, fagstofnana, sveitarfélaga, fyrirtækja og einstaklinga, bæði hér heima og erlendis. Aðkoma Náttúruminjasafnsins að verkefninu er í samræmi við ákvæði um hlutverk safnsins í núgildandi stefnu stjórnvalda um líffræðilega fjölbreytni. Allar rannsóknir safnsins á sviði náttúrufræða og náttúrusögu Íslands eru liður í að mennta og fræða og stuðla að auknu náttúrulæsi. Hálfnað er verk þá hafið er Haustið 2020 tók ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Framsóknar og Vinstri-Grænna þá farsælu ákvörðun að staðsetja framtíðaraðsetur Náttúruminjasafnsins að Safnatröð 5 á Seltjarnarnesi, á fallegum stað við náttúruverndarsvæði, Bakkatjörn og Gróttu, í glæsilegri byggingu sem hýsa átti lækningaminjasafn, sem ekkert varð af. Þá sá loks fyrir endinn á ríflega aldarlangri baráttu og bið eftir því að höfuðsafn þjóðarinnar í náttúrufræðum eignaðist í fyrsta skipti sitt eigið, viðunandi aðsetur. Samkvæmt upphaflegri áætlun var gert ráð fyrir verklokum um mitt ár 2023 og að framkvæmdin myndi kosta alls tæplega 1,4 milljarð kr., þar af 840 m.kr. vegna viðgerða á húsinu og aðlögunar að þörfum Náttúruminjasafnsins og um 460 m.kr. vegna sýningagerðar. Hér er vissulega um dýra framkvæmd að ræða en mikilvægt að hafa í huga að hún er nær tvöfalt ódýrari en áætlað var við nýbyggingu í Vatnsmýri sem lengi var stefnt að. Þannig felst verulegt hagræði í því að nýta bygginguna að Safnatröð 5 undir starfsemi Náttúruminjasafnsins. Vinna við bygginguna og sýningagerðina hefur staðið yfir síðan 2021 en verkefninu miðar mun hægar en til stóð. Nú stefnir í að Náttúruhús í Nesi, eins og höfuðstöðvarnar eru kallaðar, verði ekki opnað fyrr en síðla árs 2025 eða snemma 2026. Seinkunin stafar einkum af töfum á verklegum byggingarþáttum sem hófust ekki af fullum krafti fyrr en í vor sem leið, um tveimur árum á eftir áætlun. Vinna við sýningagerðina hefur hins vegar gengið vel og er hönnunin í umsjón hollensks fyrirtækis sem var valið úr hópi níu keppenda í útboði sem fór fram á Evrópska efnahagssvæðinu. Það eru þó blikur á lofti um framgang sýningagerðarinnar þar sem full fjármögnun hennar hefur ekki verið tryggð í fjárlögum næsta árs. Það setur allt verkefnið í uppnám og kann að fresta enn frekar opnun Náttúruhússins. Aðhaldsaðgerðir ríkisstjórnarinnar og niðurskurður á rekstrarfé Náttúruminjasafnsins stefna jafnframt almennri starfsemi safnsins í voða. Nú er lag vegna Alþingskosninganna 30. nóvember n.k. Hvaða stjórnmálaflokkar ætla að gera hér bragarbót á og sýna í verki þann stuðning sem Náttúruminjasafn Íslands þarf á að halda á Alþingi? Stöndum saman – klárum verkefnið Það vantar aðeins herslumuninn til að ljúka við Náttúruhúsið í Nesi og opna þar sýningu í þágu almennings. Meginþema sýningarinnar verður um hafið, líffræðilega fjölbreytni sjávar, vistfræði, nytjar og aðsteðjandi ógnir á borð við loftslagsbreytingar. Sýningin verður mjög nýstárleg og falleg, með gagnvirkri margmiðlun og tækni í bland við kjörgripi úr náttúrunni þar sem hæst ber beinagrind íslandssléttbaks og geirfuglinn. Rík áhersla verður lögð á þjónustu við skóla með starfi safnkennara og sérfræðinga. Leik- og grunnskólabörnum verður sinnt sérstaklega, m.a. með því að fara í fjöruferðir og kanna lífríkið í Bakkatjörn. Sérsniðið rannsóknarými verður í Náttúruhúsinu til að taka á móti skólahópum og vinna úr gögnum og sýnum sem finnast í fjöru, sjó og ferskvatni. Stöndum saman og ljúkum verkefninu – rekum endahnút á byggingu Náttúruhúss í Nesi og búum Náttúruminjasafni Íslands þá umgjörð sem sæmir landi og þjóð, líkt og gildir um hin höfuðsöfnin tvö, Listasafn Íslands og Þjóðminjasafn Íslands. Skipum okkur á bekk með þjóðum sem við gjarnan berum okkur saman við, með öflug náttúrufræðisöfn, rannsóknasetur og aðstöðu til sýningahalds fyrir almenning. Þannig verðum við betur í stakk búinn að takast á við framtíðina á farsælan hátt. Höfundur er forstöðumaður Náttúruminjasafns Íslands.
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun