Hver græðir og hver tapar? 10. ágúst 2005 00:01 Mál Andra Teitssonar, sem neitað var um fæðingarorlof hjá KEA, hefur hleypt illu blóði í marga og komið af stað umræðu um feðraorlof. Yfirmenn fyrirtækisins létu þá skoðun sína í ljós að þeir teldu að lög um fæðingarorlof ættu ekki að gilda um menn í lykilstöðum og spurningin er af hverju ekki? Af hverju getur maður í lykilstöðu ekki farið frá starfi í nokkra mánuði til að sinna nýfæddu barni? Getur virkilega enginn leyst hann af og er engin leið fyrir hann að setja sig inn í málin aftur að fríi loknu? Ef maðurinn er svona mikilvægur og ómissandi, af hverju er ekki allt gert til að halda í hann? Væri það ekki fyrirtækinu til framdráttar? Að vissu leyti er það skiljanlegt að það sé erfitt fyrir stórt fyrirtæki að missa frá sér mann í lykilstöðu. Það kostar tíma og peninga að þjálfa annan mann í starfið, og þá sérstaklega ef það er bara í nokkra mánuði. Það væri auðvitað best fyrir fyrirtækið að missa aldrei góðan mann úr vinnu, á sama hátt og það væri best að engin framleiðslutæki biluðu, og best væri að hleypa fólki aldrei í sumarfrí og láta það vinna allan sólarhringinn. Og best væri að þurfa aldrei að greiða desemberuppbót, eða eyða peningum í auglýsingar, eða kaupa síma og tölvur, best væri ef fyrirtækið þyrfti aldrei að eyða neinum peningum. Raunin er hins vegar sú að útgjöld eru hluti af rekstri og fæðingarorlof er einfaldlega meðal nauðsynlegra útgjalda, og þarf að viðurkenna sem slíkt. Það eru kröfur samtímans. Hagsmunir fyrirtækisins annars vegar og fjölskyldunnar hins vegar eiga erfitt með að mætast þegar fyrirtækið sleppir ekki taki á starfsmanni sínum svo hann geti sinnt skyldu sinni gagnvart fjölskyldunni þegar mest á reynir. Hægt er að velta því fyrir sér hvort karlmanni væri mætt með jafn mikilli hörku ef eiginkonan hefði fallið frá og hann ætti ekki annarra kosta völ en að þurfa að sjá um börnin. Samfélagið gerir enn ráð fyrir því að börnin séu fyrst og fremst á ábyrgð móðurinnar og ef feðrum er meinað að taka fæðingarorlof þýðir það aðeins að atvinnurekendum þykir það nóg að móðirin sé heima við og það sé nóg að barnið hljóti umhyggju foreldra sinna aðeins í sex mánuði. Vissulega er ekki hægt að þræta fyrir það að ábyrgðin hvíli meira á konunni til að byrja með af þeirri einföldu líffræðilegu ástæðu að það er hún sem elur barnið og fæðir, en barneignir eru ekki sérstakt gæluverkefni kvenna. Börn eru ekki fjandmenn atvinnulífsins þó þau haldi foreldrum sínum stundum frá vinnu. Ekki má gleyma að börnin eru framtíðin, framtíðarviðskiptavinir fyrirtækjanna og jafnvel framtíðarstarfsmenn. Það er ansi mikilvægt að það sé til fólk eftir nokkur ár. Fyrirtækin og atvinnurekendur græða á því að börn fæðist. Hvað myndi gerast ef börn hættu að koma í heiminn því fólk á barneignaaldri sér sér ekki fært að komast frá vinnu til að sinna barni? Þau rök að faðirinn þurfi að fá tækifæri til að kynnast barninu sínu eru oft einu rökin sem notuð eru til stuðnings fæðingarorlofi fyrir feður. Það eru góð og gild rök, en sumum þykir þau ekki nægja. Jafnframt hafa feður verið ásakaðir um að misnota kerfið til þess eins að græða peninga, og þeir geri lítið annað í orlofinu en að slappa af og hafa það gott. Oft vill það þó gleymast að það er heilmikið starf að sjá um ungbarn og þá sérstaklega ef fleiri börn eru á heimilinu. Það er ekki langt síðan hjón fóru að búa einsömul með sínum börnum. Það er ekki langt síðan stórfjölskyldur bjuggu saman og studdu við bakið á hver annarri þegar börnin komu í heiminn. Vandamál er komið upp þar sem fjölskyldur eiga í flestum tilfellum ekki annan kost en að hafa báða foreldrana útivinnandi. Og það er enginn heima til að hjálpa til. Móðirinn er því oftar en ekki alein heima við með barnið. Orlof feðra snýst því ekki bara um að þeir séu heima til að kynnast barninu sínu, heldur til að aðstoða við það mikla verk sem fylgir því að sinna því, vegna þess að barnið er alveg jafnmikið á ábyrgð feðra og mæðra. Þar sem stórfjölskyldan býr ekki lengur öll undir sama þaki og afi og amma eru útivinnandi er það samfélagið í heild sinni sem verður að taka á sig þá ábyrgð að rétta hjálparhönd með því að auðvelda foreldrum að sinna nýfæddu barni sínu. Og ekki bara nýfæddu, heldur einnig þegar fram í sækir, því börnin skipta máli. Fæðingarorlof karla er nýtt af nálinni og er eðlilegt að það taki smá tíma að það þyki sjálfsagður hlutur. Aftur á móti er það sorglegt ef atvinnulífið getur ekki unnt karlkyns starfsmönnum sínum að taka fæðingarorlof eins og þeir eiga fullan rétt á. Ef starfsmaðurinn er það góður að fyrirtækið geti ekki hugsað sér að missa hann, væri þá ekki vænlegt að gera allt til að auðvelda honum að takast á við fjölskyldulífið? Það skilar enn betri starfsmanni og allir græða. Þau fyrirtæki sem spyrna gegn fæðingarorlofi feðra tapa svo miklu meira en bara starfsmanni.Kristín Eva Þórhallsdóttir - kristineva@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Í brennidepli Kristín Eva Þórhallsdóttir Mest lesið Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir Skoðun Græðgi Kolbrún Bergþórsdóttir Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason Skoðun Núna er næst! Bjarney Bjarnadóttir,Jóhanna M. Þorvaldsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Mál Andra Teitssonar, sem neitað var um fæðingarorlof hjá KEA, hefur hleypt illu blóði í marga og komið af stað umræðu um feðraorlof. Yfirmenn fyrirtækisins létu þá skoðun sína í ljós að þeir teldu að lög um fæðingarorlof ættu ekki að gilda um menn í lykilstöðum og spurningin er af hverju ekki? Af hverju getur maður í lykilstöðu ekki farið frá starfi í nokkra mánuði til að sinna nýfæddu barni? Getur virkilega enginn leyst hann af og er engin leið fyrir hann að setja sig inn í málin aftur að fríi loknu? Ef maðurinn er svona mikilvægur og ómissandi, af hverju er ekki allt gert til að halda í hann? Væri það ekki fyrirtækinu til framdráttar? Að vissu leyti er það skiljanlegt að það sé erfitt fyrir stórt fyrirtæki að missa frá sér mann í lykilstöðu. Það kostar tíma og peninga að þjálfa annan mann í starfið, og þá sérstaklega ef það er bara í nokkra mánuði. Það væri auðvitað best fyrir fyrirtækið að missa aldrei góðan mann úr vinnu, á sama hátt og það væri best að engin framleiðslutæki biluðu, og best væri að hleypa fólki aldrei í sumarfrí og láta það vinna allan sólarhringinn. Og best væri að þurfa aldrei að greiða desemberuppbót, eða eyða peningum í auglýsingar, eða kaupa síma og tölvur, best væri ef fyrirtækið þyrfti aldrei að eyða neinum peningum. Raunin er hins vegar sú að útgjöld eru hluti af rekstri og fæðingarorlof er einfaldlega meðal nauðsynlegra útgjalda, og þarf að viðurkenna sem slíkt. Það eru kröfur samtímans. Hagsmunir fyrirtækisins annars vegar og fjölskyldunnar hins vegar eiga erfitt með að mætast þegar fyrirtækið sleppir ekki taki á starfsmanni sínum svo hann geti sinnt skyldu sinni gagnvart fjölskyldunni þegar mest á reynir. Hægt er að velta því fyrir sér hvort karlmanni væri mætt með jafn mikilli hörku ef eiginkonan hefði fallið frá og hann ætti ekki annarra kosta völ en að þurfa að sjá um börnin. Samfélagið gerir enn ráð fyrir því að börnin séu fyrst og fremst á ábyrgð móðurinnar og ef feðrum er meinað að taka fæðingarorlof þýðir það aðeins að atvinnurekendum þykir það nóg að móðirin sé heima við og það sé nóg að barnið hljóti umhyggju foreldra sinna aðeins í sex mánuði. Vissulega er ekki hægt að þræta fyrir það að ábyrgðin hvíli meira á konunni til að byrja með af þeirri einföldu líffræðilegu ástæðu að það er hún sem elur barnið og fæðir, en barneignir eru ekki sérstakt gæluverkefni kvenna. Börn eru ekki fjandmenn atvinnulífsins þó þau haldi foreldrum sínum stundum frá vinnu. Ekki má gleyma að börnin eru framtíðin, framtíðarviðskiptavinir fyrirtækjanna og jafnvel framtíðarstarfsmenn. Það er ansi mikilvægt að það sé til fólk eftir nokkur ár. Fyrirtækin og atvinnurekendur græða á því að börn fæðist. Hvað myndi gerast ef börn hættu að koma í heiminn því fólk á barneignaaldri sér sér ekki fært að komast frá vinnu til að sinna barni? Þau rök að faðirinn þurfi að fá tækifæri til að kynnast barninu sínu eru oft einu rökin sem notuð eru til stuðnings fæðingarorlofi fyrir feður. Það eru góð og gild rök, en sumum þykir þau ekki nægja. Jafnframt hafa feður verið ásakaðir um að misnota kerfið til þess eins að græða peninga, og þeir geri lítið annað í orlofinu en að slappa af og hafa það gott. Oft vill það þó gleymast að það er heilmikið starf að sjá um ungbarn og þá sérstaklega ef fleiri börn eru á heimilinu. Það er ekki langt síðan hjón fóru að búa einsömul með sínum börnum. Það er ekki langt síðan stórfjölskyldur bjuggu saman og studdu við bakið á hver annarri þegar börnin komu í heiminn. Vandamál er komið upp þar sem fjölskyldur eiga í flestum tilfellum ekki annan kost en að hafa báða foreldrana útivinnandi. Og það er enginn heima til að hjálpa til. Móðirinn er því oftar en ekki alein heima við með barnið. Orlof feðra snýst því ekki bara um að þeir séu heima til að kynnast barninu sínu, heldur til að aðstoða við það mikla verk sem fylgir því að sinna því, vegna þess að barnið er alveg jafnmikið á ábyrgð feðra og mæðra. Þar sem stórfjölskyldan býr ekki lengur öll undir sama þaki og afi og amma eru útivinnandi er það samfélagið í heild sinni sem verður að taka á sig þá ábyrgð að rétta hjálparhönd með því að auðvelda foreldrum að sinna nýfæddu barni sínu. Og ekki bara nýfæddu, heldur einnig þegar fram í sækir, því börnin skipta máli. Fæðingarorlof karla er nýtt af nálinni og er eðlilegt að það taki smá tíma að það þyki sjálfsagður hlutur. Aftur á móti er það sorglegt ef atvinnulífið getur ekki unnt karlkyns starfsmönnum sínum að taka fæðingarorlof eins og þeir eiga fullan rétt á. Ef starfsmaðurinn er það góður að fyrirtækið geti ekki hugsað sér að missa hann, væri þá ekki vænlegt að gera allt til að auðvelda honum að takast á við fjölskyldulífið? Það skilar enn betri starfsmanni og allir græða. Þau fyrirtæki sem spyrna gegn fæðingarorlofi feðra tapa svo miklu meira en bara starfsmanni.Kristín Eva Þórhallsdóttir - kristineva@frettabladid.is
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun