Ljósmóðurfræði frá fyrri tíð 14. desember 2006 13:30 Yfirsetukonur áttu, á tíð Halldórs biskups, að vera heilar og ósjúkar, ekki of lurkalegar, feitar né stirðar í vikum. Nýlega kom út bókin Sá nýi yfirsetukvennaskóli hjá Söguspekingastifti, en bókin kom fyrst út á Hólum í Hjaltadal árið 1749. Bragi Þorgrímur Ólafsson, sagnfræðingur á handritadeild Landsbókasafns, bjó til prentunar og ritaði inngang. Bókin er fyrsta ritið um ljósmóðurfræði sem kom út á íslensku og var notuð við kennslu yfirsetukvenna þegar landlæknisembættið var stofnað árið 1760. Halldór Brynjólfsson Hólabiskup stóð fyrir útgáfu bókarinnar, en hann taldi að þörf væri á slíku riti fyrir yfirsetukonur enda var formleg fræðsla þeirra á þessum tíma í höndum presta og eingöngu af guðfræðilegum toga. Hann gaf því út þýðingu á danskri ljósmæðrabók eftir lækninn Balthazar sem kom út í Danmörku árið 1725. Bókinni er skipt í tvennt. Í fyrsta hlutanum er fjallað um eðlilegar fæðingar, en í þeim síðari er fjallað um áhættufæðingar og inngrip og er þar meðal annars fjallað um hlutverk yfirsetukvenna, útlistun á æxlunarfærum kvenna, hvað einkenni ólétta konu, fjallað er um fósturlát, hvernig aðgreina eigi hríðir og svo framvegis. Biskup skrifar formála að bókinni þar sem hann segist óttast nokkuð að bókin mundi lenda í „ómildra höndum“ enda er þar fjallað um kvenlíkamann á opinskáan hátt eins og gefur að skilja, og tíðarandinn var strangur í þeim efnum. Bókin hefur þó líklega verið notuð töluvert, enda kom ekki önnur ljósmæðrabók út á íslensku fyrr en fjörutíu árum síðar. Með ritinu er kafli um umönnun ungbarna frá árinu 1803 og elsta varðveitta prófið í ljósmóðurfræði, frá 1768. Loks er skrá yfir helstu rit um ljósmóðurfræði sem út komu á árunum 1749-1900. Útgefandi bókarinnar er Söguspekingastiftið, lítið forlag sem hefur sérhæft sig í útgáfu bóka og handrita frá fyrri öldum. Mest lesið Frægar í fantaformi Lífið Lára og lyfjaprinsinn opinbera kynið Lífið Framandi en fljótlegir smáréttir um jólin Jól Tilfinningar þvælast fyrir tiltektinni Lífið Ofurpar úr tennisheiminum á Íslandi Lífið Ein glæsilegasta skvísa landsins komin á fast Lífið Bróðir Díönu Prinsessu naut sín í Reykjavík Menning Helgi Björns tryllti lýðinn á 40 ára afmæli Gagnrýni Reykti pabba sinn Lífið Dóttir Anítu og Hafþórs komin í heiminn Lífið Fleiri fréttir Bróðir Díönu Prinsessu naut sín í Reykjavík Leikstjóri Forrest Gump mættur til Reykjavíkur 52 ár á milli þeirra og þrjár bækur Ballettdansarinn Vladimir Shklyarov látinn Einar og Sigga á Grund gerð að heiðurslistamönnum Skaðlegt geðheilsunni að reyna að geðjast öðrum Leikfélag Hafnarfjarðar lagt niður Víkingur Heiðar tilnefndur til Grammy-verðlauna Frambjóðendur, sjónvarpsstjörnur og gamlir félagar fögnuðu með Geir Setja upp árekstur og hefja saman rekstur „Þetta eru mjög vondir samningar við Storytel“ Varpa ljósi á mikilvægi og gæði íslenskrar hönnunar „Við þurfum öll að halda í barnið innra með okkur“ Menningarritstjóri ráðinn framkvæmdastjóri Fullt út úr dyrum þegar Eiríkur Bergmann kynnti ferðafélagann Tínu Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Sjá meira
Nýlega kom út bókin Sá nýi yfirsetukvennaskóli hjá Söguspekingastifti, en bókin kom fyrst út á Hólum í Hjaltadal árið 1749. Bragi Þorgrímur Ólafsson, sagnfræðingur á handritadeild Landsbókasafns, bjó til prentunar og ritaði inngang. Bókin er fyrsta ritið um ljósmóðurfræði sem kom út á íslensku og var notuð við kennslu yfirsetukvenna þegar landlæknisembættið var stofnað árið 1760. Halldór Brynjólfsson Hólabiskup stóð fyrir útgáfu bókarinnar, en hann taldi að þörf væri á slíku riti fyrir yfirsetukonur enda var formleg fræðsla þeirra á þessum tíma í höndum presta og eingöngu af guðfræðilegum toga. Hann gaf því út þýðingu á danskri ljósmæðrabók eftir lækninn Balthazar sem kom út í Danmörku árið 1725. Bókinni er skipt í tvennt. Í fyrsta hlutanum er fjallað um eðlilegar fæðingar, en í þeim síðari er fjallað um áhættufæðingar og inngrip og er þar meðal annars fjallað um hlutverk yfirsetukvenna, útlistun á æxlunarfærum kvenna, hvað einkenni ólétta konu, fjallað er um fósturlát, hvernig aðgreina eigi hríðir og svo framvegis. Biskup skrifar formála að bókinni þar sem hann segist óttast nokkuð að bókin mundi lenda í „ómildra höndum“ enda er þar fjallað um kvenlíkamann á opinskáan hátt eins og gefur að skilja, og tíðarandinn var strangur í þeim efnum. Bókin hefur þó líklega verið notuð töluvert, enda kom ekki önnur ljósmæðrabók út á íslensku fyrr en fjörutíu árum síðar. Með ritinu er kafli um umönnun ungbarna frá árinu 1803 og elsta varðveitta prófið í ljósmóðurfræði, frá 1768. Loks er skrá yfir helstu rit um ljósmóðurfræði sem út komu á árunum 1749-1900. Útgefandi bókarinnar er Söguspekingastiftið, lítið forlag sem hefur sérhæft sig í útgáfu bóka og handrita frá fyrri öldum.
Mest lesið Frægar í fantaformi Lífið Lára og lyfjaprinsinn opinbera kynið Lífið Framandi en fljótlegir smáréttir um jólin Jól Tilfinningar þvælast fyrir tiltektinni Lífið Ofurpar úr tennisheiminum á Íslandi Lífið Ein glæsilegasta skvísa landsins komin á fast Lífið Bróðir Díönu Prinsessu naut sín í Reykjavík Menning Helgi Björns tryllti lýðinn á 40 ára afmæli Gagnrýni Reykti pabba sinn Lífið Dóttir Anítu og Hafþórs komin í heiminn Lífið Fleiri fréttir Bróðir Díönu Prinsessu naut sín í Reykjavík Leikstjóri Forrest Gump mættur til Reykjavíkur 52 ár á milli þeirra og þrjár bækur Ballettdansarinn Vladimir Shklyarov látinn Einar og Sigga á Grund gerð að heiðurslistamönnum Skaðlegt geðheilsunni að reyna að geðjast öðrum Leikfélag Hafnarfjarðar lagt niður Víkingur Heiðar tilnefndur til Grammy-verðlauna Frambjóðendur, sjónvarpsstjörnur og gamlir félagar fögnuðu með Geir Setja upp árekstur og hefja saman rekstur „Þetta eru mjög vondir samningar við Storytel“ Varpa ljósi á mikilvægi og gæði íslenskrar hönnunar „Við þurfum öll að halda í barnið innra með okkur“ Menningarritstjóri ráðinn framkvæmdastjóri Fullt út úr dyrum þegar Eiríkur Bergmann kynnti ferðafélagann Tínu Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Sjá meira