Pólitískur skáldskapur 6. desember 2010 03:15 Valur Ingimundarson segir þetta ekki vera í fyrsta skiptið sem bandaríska sendiráðið rangtúlki stjórnmálaástandið á Íslandi. Valur Ingimundarson sagnfræðingur hefur sent Fréttablaðinu athugasemd vegna umfjöllunar blaðsins á laugardaginn um minnisblað úr bandaríska sendiráðinu. Athugsemdin er hér í heild sinni: Ekki er algengt að íslenskir sagnfræðingar eða aðrir fræðimenn hafi slík samfélagsáhrif að þeir stjórni gerðum íslenskra stjórnvalda í milliríkjadeilum. En starfsmenn bandaríska sendiráðsins á Íslandi telja greinilega að svo sé ef marka má minnisblað bandaríska sendiráðsins um umræðu sem spannst út af grein minni „In memoriam: Orðræða um orrustuþotur 1961-2006" og birtist í Skírni vorið 2006. Þar er því haldið fram að umræðan muni hafa þau áhrif að íslensk stjórnvöld sýni hörku í samningaviðræðum við Bandaríkjamenn sem þá stóðu yfir eftir ákvörðun bandarískra stjórnvalda um að kalla herinn á brott í mars 2006. Þessi fullyrðing kemur reyndar spánskt fyrir sjónir því að ég kemst að þveröfugri niðurstöðu í greininni. Mér er það ráðgáta hvaða vopnum íslensk stjórnvöld hefðu átt að beita vegna þess að það var í raun ekkert að semja um eftir að ákvörðunin um lokun herstöðvarinnar hafði verið tekin og þau höfðu horfið frá hótun sinni um uppsögn varnarsamningsins. Eftir það gátu Bandaríkjamenn túlkað varnarsaminginn að vild. Andstætt því sem starfsmenn bandaríska sendiráðsins virðast hafa lesið út úr grein minni hélt ég því alls ekki fram að Bandaríkjamenn hefðu látið hjá líða að kalla herlið sitt heim ef Davíð Oddsson hefði ekki horfið úr stjórnmálum seinni hluta árs 2005. Greina mátti svipaðan misskilning í fjölmiðlaumræðu um greinina á Íslandi og í máli sumra stjórnmálamanna sem tóku þátt í henni. Ég taldi aftur á móti að brotthvarf Davíðs hefði auðveldað Bandaríkjaforseta að taka lokaákvörðun í málinu vegna þess að andstaða hans hefði átt þátt í því að þeir afturkölluðu tímabundið ákvörðun sína að kalla á brott orrustuþotur sem hér voru staðsettar árið 2003. Þeir vildu ekki grafa undan honum pólitískt og því gat tímasetningin skipt máli í þessu samhengi. Þessi túlkun byggðist á viðtölum mínum við embættismenn í utanríkisráðuneyti, þjóðaröryggisráði og varnarmálaráðuneyti Bandaríkjanna á árunum 2004-2005, en það er einmitt vikið að þeim í minnisblaðinu sem WikiLeaks birtir. Í minnisblaðinu er vitnað rétt í samtal sem bandarískur embættismaður átti við mig vorið 2006 þar sem ég lýsti þeirri skoðun minni að röksemdafærsla mín í greininni hefði verið skrumskæld í fjölmiðlaumræðunni. Ég taldi að ýkt viðbrögð sumra stjórnmálamanna mætti rekja til þess að stjórnarflokkarnir, Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur, sætu særðir eftir ákvörðun Bandaríkjaforseta að leggja niður herstöðina. Þetta svar nægði greinilega ekki bandarískum sendiráðsmönnum á Íslandi því að þeir létu ímyndunaraflið hlaupa með sig gönur með því að segja það „mögulegt" að tilgátan (sem var rangtúlkuð eins og áður sagði) hafi komið frá Þorsteini Davíðssyni, þáverandi aðstoðarmanni Björns Bjarnasonar, dómsmálaráðherra, og syni Davíðs Oddssonar. Samsæriskenning embættismannanna byggir á því að Þorsteinn hafi haldið því fram í samtölum við embættismenn bandaríska sendiráðsins að Bandaríkjamenn hefðu ekki lokað herstöðinni ef Davíð hefði verið enn við völd. Ég þekki Þorstein ekki og hef aldrei verið í neinum samskiptum við hann. Ekki þarf því að koma á óvart að kenningin er ekki studd neinum efnislegum rökum í minnisblaðinu, enda fullkomlega úr lausu lofti gripin. Það að nefna í þessu sambandi að faðir minn þekkir Davíð Oddsson minnir helst á þær aðferðir sem kommúnistaveiðarinn Joseph McCarthy notaði til að ala á tortryggni í garð andstæðinga sinna: „Guilt by Association." Reyndar er viðurkennt í minnisblaðinu að ekkert sé vitað um það hvernig ég hafi komist að þessari niðurstöðu í greininni - niðurstöðu sem ég komst aldrei að. Staðreyndin er sú að frumkvæði að greinaskrifunum kom ekki frá mér heldur Halldóri Guðmundssyni, ritstjóra Skírnis. Hann bað mig sérstaklega um að skrifa um stöðuna í samskiptum Bandaríkjanna og Íslands fyrir vorhefti Skírnis 2006. Efni greinarinnar ræddi ég ekki við aðra en Halldór meðan hún var í vinnslu og hann var sá eini sem vissi af greininni þangað til ég skilaði henni af mér til birtingar. Minnisblað bandaríska sendiráðsins er góður vitnisburður um hugarástand bandarískra sendiráðsmanna á Íslandi á þeim tíma þegar George W. Bush ákvað að binda enda á 55 ára dvöl Bandaríkjahers á Íslandi. Að halda að íslensk stjórnvöld gætu sýnt vígtennurnar í vonlausri samningsstöðu sumarið 2006 segir allt sem segja þarf um dómgreind þeirra. Fjarstæðukennd túlkun þeirra á grein minni ber heldur ekki vott um mikla skarpskyggni. En þetta er vitaskuld ekki í fyrsta sinn sem bandaríska sendiráðið rangtúlkar stjórnmálaástandið á Íslandi. WikiLeaks Mest lesið Fíkniefnanotkun talin meginorsök banaslyss í Lækjargötu Innlent Gert að loka annarri flugbraut Reykjavíkurflugvallar Innlent Óvænt skilaboð leiddu til ferðar með syni Trumps Erlent Nauðgaði andlega fatlaðri konu ítrekað og lét son hennar horfa á Innlent Mönnun tryggð út febrúar en staðan óboðleg Innlent Útsýnið úr útsýnisíbúðinni verður að engu Innlent Fimm fluttir á sjúkrahús eftir rútuslysið Innlent Ekkert verður af kaupunum á Krafti Innlent Grunuð um að setja milljónir af opinberu fé inn á veðmálasíður Innlent „Ef ég fæ þig ekki fær þig enginn því sver ég eið“ Innlent Fleiri fréttir Húsköttur á Seltjarnarnesi með fuglaflensu Árið í fyrra það heitasta frá upphafi mælinga 85 ára og situr við alla daga og tálgar fugla úr íslensku birki Gert að loka annarri flugbraut Reykjavíkurflugvallar Breytingar á Reykjavíkurflugvelli og asahláka Nauðgaði andlega fatlaðri konu ítrekað og lét son hennar horfa á Mönnun tryggð út febrúar en staðan óboðleg Ekkert verður af kaupunum á Krafti „Ef ég fæ þig ekki fær þig enginn því sver ég eið“ Taka við rekstri Sæborgar á Skagaströnd Endurvekja Á allra vörum til að byggja nýtt Kvennaathvarf Fjölga leikskólaplássum um allt að 300 í Reykjavík Framlengir stuðningskerfi um ár en ræðst í endurskoðun Gular viðvaranir vegna hvassviðris og rigningar Fíkniefnanotkun talin meginorsök banaslyss í Lækjargötu Leikskólarýmum fjölgað og brýnt að skýra áfengislöggjöfina Stækka leikskólann Múlaborg við Ármúla Fimm fluttir á sjúkrahús eftir rútuslysið Hættir sem formaður Hagsmunasamtaka heimilanna Nauðsynlegt að slá ekki kynslóðaskiptum í Sjálfstæðisflokknum á frest Framsóknarmenn í Reykjavík vilja flýta flokksþingi Laxalús í sjókvíum smitist greiðlega í villta laxa Náðu að loka á mann sem sveiflaði hníf inn um hurð Útsýnið úr útsýnisíbúðinni verður að engu Framkvæmdir við stóran áfanga Borgarlínu á næsta leiti „Kæmi slíkt upp í Reykjavík yrði gengið fljótt til verks“ Hótel Hestheimar í bók National Georgraphic Grunuð um að setja milljónir af opinberu fé inn á veðmálasíður Hörmungar í Los Angeles og myrkur í Smyrilshlíð Nýr leikskóli rís í Elliðaárdal Sjá meira
Valur Ingimundarson sagnfræðingur hefur sent Fréttablaðinu athugasemd vegna umfjöllunar blaðsins á laugardaginn um minnisblað úr bandaríska sendiráðinu. Athugsemdin er hér í heild sinni: Ekki er algengt að íslenskir sagnfræðingar eða aðrir fræðimenn hafi slík samfélagsáhrif að þeir stjórni gerðum íslenskra stjórnvalda í milliríkjadeilum. En starfsmenn bandaríska sendiráðsins á Íslandi telja greinilega að svo sé ef marka má minnisblað bandaríska sendiráðsins um umræðu sem spannst út af grein minni „In memoriam: Orðræða um orrustuþotur 1961-2006" og birtist í Skírni vorið 2006. Þar er því haldið fram að umræðan muni hafa þau áhrif að íslensk stjórnvöld sýni hörku í samningaviðræðum við Bandaríkjamenn sem þá stóðu yfir eftir ákvörðun bandarískra stjórnvalda um að kalla herinn á brott í mars 2006. Þessi fullyrðing kemur reyndar spánskt fyrir sjónir því að ég kemst að þveröfugri niðurstöðu í greininni. Mér er það ráðgáta hvaða vopnum íslensk stjórnvöld hefðu átt að beita vegna þess að það var í raun ekkert að semja um eftir að ákvörðunin um lokun herstöðvarinnar hafði verið tekin og þau höfðu horfið frá hótun sinni um uppsögn varnarsamningsins. Eftir það gátu Bandaríkjamenn túlkað varnarsaminginn að vild. Andstætt því sem starfsmenn bandaríska sendiráðsins virðast hafa lesið út úr grein minni hélt ég því alls ekki fram að Bandaríkjamenn hefðu látið hjá líða að kalla herlið sitt heim ef Davíð Oddsson hefði ekki horfið úr stjórnmálum seinni hluta árs 2005. Greina mátti svipaðan misskilning í fjölmiðlaumræðu um greinina á Íslandi og í máli sumra stjórnmálamanna sem tóku þátt í henni. Ég taldi aftur á móti að brotthvarf Davíðs hefði auðveldað Bandaríkjaforseta að taka lokaákvörðun í málinu vegna þess að andstaða hans hefði átt þátt í því að þeir afturkölluðu tímabundið ákvörðun sína að kalla á brott orrustuþotur sem hér voru staðsettar árið 2003. Þeir vildu ekki grafa undan honum pólitískt og því gat tímasetningin skipt máli í þessu samhengi. Þessi túlkun byggðist á viðtölum mínum við embættismenn í utanríkisráðuneyti, þjóðaröryggisráði og varnarmálaráðuneyti Bandaríkjanna á árunum 2004-2005, en það er einmitt vikið að þeim í minnisblaðinu sem WikiLeaks birtir. Í minnisblaðinu er vitnað rétt í samtal sem bandarískur embættismaður átti við mig vorið 2006 þar sem ég lýsti þeirri skoðun minni að röksemdafærsla mín í greininni hefði verið skrumskæld í fjölmiðlaumræðunni. Ég taldi að ýkt viðbrögð sumra stjórnmálamanna mætti rekja til þess að stjórnarflokkarnir, Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur, sætu særðir eftir ákvörðun Bandaríkjaforseta að leggja niður herstöðina. Þetta svar nægði greinilega ekki bandarískum sendiráðsmönnum á Íslandi því að þeir létu ímyndunaraflið hlaupa með sig gönur með því að segja það „mögulegt" að tilgátan (sem var rangtúlkuð eins og áður sagði) hafi komið frá Þorsteini Davíðssyni, þáverandi aðstoðarmanni Björns Bjarnasonar, dómsmálaráðherra, og syni Davíðs Oddssonar. Samsæriskenning embættismannanna byggir á því að Þorsteinn hafi haldið því fram í samtölum við embættismenn bandaríska sendiráðsins að Bandaríkjamenn hefðu ekki lokað herstöðinni ef Davíð hefði verið enn við völd. Ég þekki Þorstein ekki og hef aldrei verið í neinum samskiptum við hann. Ekki þarf því að koma á óvart að kenningin er ekki studd neinum efnislegum rökum í minnisblaðinu, enda fullkomlega úr lausu lofti gripin. Það að nefna í þessu sambandi að faðir minn þekkir Davíð Oddsson minnir helst á þær aðferðir sem kommúnistaveiðarinn Joseph McCarthy notaði til að ala á tortryggni í garð andstæðinga sinna: „Guilt by Association." Reyndar er viðurkennt í minnisblaðinu að ekkert sé vitað um það hvernig ég hafi komist að þessari niðurstöðu í greininni - niðurstöðu sem ég komst aldrei að. Staðreyndin er sú að frumkvæði að greinaskrifunum kom ekki frá mér heldur Halldóri Guðmundssyni, ritstjóra Skírnis. Hann bað mig sérstaklega um að skrifa um stöðuna í samskiptum Bandaríkjanna og Íslands fyrir vorhefti Skírnis 2006. Efni greinarinnar ræddi ég ekki við aðra en Halldór meðan hún var í vinnslu og hann var sá eini sem vissi af greininni þangað til ég skilaði henni af mér til birtingar. Minnisblað bandaríska sendiráðsins er góður vitnisburður um hugarástand bandarískra sendiráðsmanna á Íslandi á þeim tíma þegar George W. Bush ákvað að binda enda á 55 ára dvöl Bandaríkjahers á Íslandi. Að halda að íslensk stjórnvöld gætu sýnt vígtennurnar í vonlausri samningsstöðu sumarið 2006 segir allt sem segja þarf um dómgreind þeirra. Fjarstæðukennd túlkun þeirra á grein minni ber heldur ekki vott um mikla skarpskyggni. En þetta er vitaskuld ekki í fyrsta sinn sem bandaríska sendiráðið rangtúlkar stjórnmálaástandið á Íslandi.
WikiLeaks Mest lesið Fíkniefnanotkun talin meginorsök banaslyss í Lækjargötu Innlent Gert að loka annarri flugbraut Reykjavíkurflugvallar Innlent Óvænt skilaboð leiddu til ferðar með syni Trumps Erlent Nauðgaði andlega fatlaðri konu ítrekað og lét son hennar horfa á Innlent Mönnun tryggð út febrúar en staðan óboðleg Innlent Útsýnið úr útsýnisíbúðinni verður að engu Innlent Fimm fluttir á sjúkrahús eftir rútuslysið Innlent Ekkert verður af kaupunum á Krafti Innlent Grunuð um að setja milljónir af opinberu fé inn á veðmálasíður Innlent „Ef ég fæ þig ekki fær þig enginn því sver ég eið“ Innlent Fleiri fréttir Húsköttur á Seltjarnarnesi með fuglaflensu Árið í fyrra það heitasta frá upphafi mælinga 85 ára og situr við alla daga og tálgar fugla úr íslensku birki Gert að loka annarri flugbraut Reykjavíkurflugvallar Breytingar á Reykjavíkurflugvelli og asahláka Nauðgaði andlega fatlaðri konu ítrekað og lét son hennar horfa á Mönnun tryggð út febrúar en staðan óboðleg Ekkert verður af kaupunum á Krafti „Ef ég fæ þig ekki fær þig enginn því sver ég eið“ Taka við rekstri Sæborgar á Skagaströnd Endurvekja Á allra vörum til að byggja nýtt Kvennaathvarf Fjölga leikskólaplássum um allt að 300 í Reykjavík Framlengir stuðningskerfi um ár en ræðst í endurskoðun Gular viðvaranir vegna hvassviðris og rigningar Fíkniefnanotkun talin meginorsök banaslyss í Lækjargötu Leikskólarýmum fjölgað og brýnt að skýra áfengislöggjöfina Stækka leikskólann Múlaborg við Ármúla Fimm fluttir á sjúkrahús eftir rútuslysið Hættir sem formaður Hagsmunasamtaka heimilanna Nauðsynlegt að slá ekki kynslóðaskiptum í Sjálfstæðisflokknum á frest Framsóknarmenn í Reykjavík vilja flýta flokksþingi Laxalús í sjókvíum smitist greiðlega í villta laxa Náðu að loka á mann sem sveiflaði hníf inn um hurð Útsýnið úr útsýnisíbúðinni verður að engu Framkvæmdir við stóran áfanga Borgarlínu á næsta leiti „Kæmi slíkt upp í Reykjavík yrði gengið fljótt til verks“ Hótel Hestheimar í bók National Georgraphic Grunuð um að setja milljónir af opinberu fé inn á veðmálasíður Hörmungar í Los Angeles og myrkur í Smyrilshlíð Nýr leikskóli rís í Elliðaárdal Sjá meira