Tímamót í mannréttindabaráttu Ólafur Þ. Stephensen skrifar 15. maí 2012 08:00 Það eru merkileg tímamót í réttindabaráttu samkynhneigðra þegar valdamesti maður heims, Barack Obama forseti Bandaríkjanna, lýsir yfir stuðningi við hjónaband fólks af sama kyni. Forveri hans, George W. Bush, var ekki eingöngu andvígur þessum réttindum heldur reyndi hann að fá stjórnarskrá Bandaríkjanna, því merka mannréttindaplaggi, breytt þannig að hún bannaði fólki að njóta þeirra. Þegar það er haft í huga er enn skýrara hversu mikil breyting hefur orðið í Hvíta húsinu á skömmum tíma. Obama hefur frá upphafi beitt sér fyrir bættum réttindum samkynhneigðra og meðal annars afnumið bann við því að fólk sem er opinberlega samkynhneigt gegni störfum í Bandaríkjaher. Hann hefur þó lengi, og að sumra mati of lengi, beðið með að kveða upp úr um afstöðu sína til þess hitamáls sem hjónaband samkynhneigðra er í Bandaríkjunum. Svo heitt er málið að Obama tekur sjálfsagt nokkra áhættu með því að opinbera skoðun sína. Meðal annars hefur verið bent á að á meðal þeldökkra og fólks af rómönskum uppruna, sem forsetinn sækir mikið fylgi til, er jafnframt mikil andstaða við hjónaband samkynhneigðra. Obama treystir því þó væntanlega að Mitt Romney frambjóðandi repúblikana eigi áfram svo lítinn hljómgrunn hjá þessum hópum að stefnubreyting í þessu máli verði ekki til þess að margir skipti um lið í forsetakosningunum sem framundan eru. Kosningarnar eru hvort sem er líklegar til að snúast fyrst og fremst um efnahagsmál og afstöðu frambjóðendanna til þeirra. Þótt yfirlýsing Obama verði hugsanlega til þess að bókstafstrúarmenn fylki sér um Romney, hleypir hún líka hans eigin stuðningsmönnum kapp í kinn, ekki sízt yngra menntafólki sem var hans harðasti stuðningsmannahópur fyrir fjórum árum. Viðhorfið til réttinda samkynhneigðra breytist hratt í Bandaríkjunum. Árið 2004 sögðust 60 prósent Bandaríkjamanna andvígir hjónabandi samkynhneigðra í könnun Pew Research. Nýleg könnun sömu stofnunar sýnir að andstæðingunum hefur fækkað í 43 prósent. Svo skjót breyting á afstöðu til samfélagsmála er ekki algeng í Bandaríkjunum. Gerbreytt afstaða yngra fólks skiptir mestu; tveir þriðju hlutar þeirra sem fæddir eru eftir 1980 sjá ekkert að því að samkynhneigðir njóti sömu réttinda og gagnkynhneigðir. Eftir því sem fleiri koma út úr skápnum eru líka fleiri sem eiga samkynhneigða vini og ættingja og vilja berjast fyrir réttindum þeirra. Enda vísaði Obama til þess í yfirlýsingu sinni að dætur hans ættu vini sem ættu samkynhneigða foreldra – og af hverju ættu þær að vilja að foreldrum vina þeirra væri mismunað? Ákvörðun Obama er til vitnis um pólitískt hugrekki og réttsýni forsetans. Hún hefur ekki bein eða skjót áhrif á réttindi samkynhneigðra í Bandaríkjunum, þar sem hjúskaparlöggjöfin er á hendi einstakra ríkja. Hún er hins vegar mikilvægt fordæmi víða um heim, þar sem fólk lítur upp til Obama sem manns sem vann stóran sigur fyrir hönd þeldökkra í Bandaríkjunum og tekur nú nýtt skref í baráttunni fyrir mannréttindum öllum til handa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fastir pennar Ólafur Stephensen Skoðanir Mest lesið Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Það eru merkileg tímamót í réttindabaráttu samkynhneigðra þegar valdamesti maður heims, Barack Obama forseti Bandaríkjanna, lýsir yfir stuðningi við hjónaband fólks af sama kyni. Forveri hans, George W. Bush, var ekki eingöngu andvígur þessum réttindum heldur reyndi hann að fá stjórnarskrá Bandaríkjanna, því merka mannréttindaplaggi, breytt þannig að hún bannaði fólki að njóta þeirra. Þegar það er haft í huga er enn skýrara hversu mikil breyting hefur orðið í Hvíta húsinu á skömmum tíma. Obama hefur frá upphafi beitt sér fyrir bættum réttindum samkynhneigðra og meðal annars afnumið bann við því að fólk sem er opinberlega samkynhneigt gegni störfum í Bandaríkjaher. Hann hefur þó lengi, og að sumra mati of lengi, beðið með að kveða upp úr um afstöðu sína til þess hitamáls sem hjónaband samkynhneigðra er í Bandaríkjunum. Svo heitt er málið að Obama tekur sjálfsagt nokkra áhættu með því að opinbera skoðun sína. Meðal annars hefur verið bent á að á meðal þeldökkra og fólks af rómönskum uppruna, sem forsetinn sækir mikið fylgi til, er jafnframt mikil andstaða við hjónaband samkynhneigðra. Obama treystir því þó væntanlega að Mitt Romney frambjóðandi repúblikana eigi áfram svo lítinn hljómgrunn hjá þessum hópum að stefnubreyting í þessu máli verði ekki til þess að margir skipti um lið í forsetakosningunum sem framundan eru. Kosningarnar eru hvort sem er líklegar til að snúast fyrst og fremst um efnahagsmál og afstöðu frambjóðendanna til þeirra. Þótt yfirlýsing Obama verði hugsanlega til þess að bókstafstrúarmenn fylki sér um Romney, hleypir hún líka hans eigin stuðningsmönnum kapp í kinn, ekki sízt yngra menntafólki sem var hans harðasti stuðningsmannahópur fyrir fjórum árum. Viðhorfið til réttinda samkynhneigðra breytist hratt í Bandaríkjunum. Árið 2004 sögðust 60 prósent Bandaríkjamanna andvígir hjónabandi samkynhneigðra í könnun Pew Research. Nýleg könnun sömu stofnunar sýnir að andstæðingunum hefur fækkað í 43 prósent. Svo skjót breyting á afstöðu til samfélagsmála er ekki algeng í Bandaríkjunum. Gerbreytt afstaða yngra fólks skiptir mestu; tveir þriðju hlutar þeirra sem fæddir eru eftir 1980 sjá ekkert að því að samkynhneigðir njóti sömu réttinda og gagnkynhneigðir. Eftir því sem fleiri koma út úr skápnum eru líka fleiri sem eiga samkynhneigða vini og ættingja og vilja berjast fyrir réttindum þeirra. Enda vísaði Obama til þess í yfirlýsingu sinni að dætur hans ættu vini sem ættu samkynhneigða foreldra – og af hverju ættu þær að vilja að foreldrum vina þeirra væri mismunað? Ákvörðun Obama er til vitnis um pólitískt hugrekki og réttsýni forsetans. Hún hefur ekki bein eða skjót áhrif á réttindi samkynhneigðra í Bandaríkjunum, þar sem hjúskaparlöggjöfin er á hendi einstakra ríkja. Hún er hins vegar mikilvægt fordæmi víða um heim, þar sem fólk lítur upp til Obama sem manns sem vann stóran sigur fyrir hönd þeldökkra í Bandaríkjunum og tekur nú nýtt skref í baráttunni fyrir mannréttindum öllum til handa.
Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín Skoðun
Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín Skoðun