Kúldrast í kreddum Kolbeinn Óttarsson Proppé skrifar 16. október 2012 06:00 Fordómar. Við höfum þá öll. Þeir eru hluti af eðli okkar, gera okkur kleift að meta aðstæður á örskotsstundu og hegða okkur í samræmi við það mat sem hugur okkar hefur lagt á aðstæður, meðvitað sem ómeðvitað. Þeir geta birst í sérviskulegri andúð, til dæmis á því sem nýtt er, eða vali okkar á gönguleið á síðkvöldum. Þeir geta birst í jákvæðum væntingum til einhvers, en auðvitað einnig neikvæðum. Fordómar, sleggjudómar, hleypidómar, öll þessi orð lýsa því sama; ógrunduðum dómum. Því það er það sem fordómar eru. Við setjum okkur ekki inn í aðstæður áður en við mótum okkur skoðun. Við kynnum okkur málin ekki til hlítar heldur höldum okkur við það frummat sem við leggjum á þau, eitthvað sem við heyrðum, höldum, eða okkur finnst. Fordómafullt fólk er þröngsýnt. Það getur staðið í þeirri meiningu að heil þjóð, eða jafnvel margar þjóðir, séu glæpamenn og smámenni. Jafnvel þó við vitum að það er einfaldlega ekki fræðilega mögulegt að heil þjóð sé haldin sömu einkennum. Samt höfum við öll einhverja fyrir fram mótaða skoðun gagnvart ýmsum þjóðum eða hópum fólks. Þröngsýna fólkið rígheldur hins vegar í þá skoðun en veltir ekki við steinum til að láta reyna á sannleiksgildi hennar. Sértu, lesandi góður, haldinn geðsjúkdómi eru yfirgnæfandi líkur á að þú mætir fordómum einhvern tíma á lífsleiðinni. Frekar en fólk með hjartagalla. Sért þú hommi eða lesbía geturðu sagt sömu sögu, að ekki sé talað um ef húðlitur þinn er annar en minn. Ráðist er á sumt fólk fyrir það eitt að vera það sem það er. Það er klikkun. Fordómar eru birtingarmynd ótta þess sem þá hefur. Stundum líka leti, sumir nenna ekki að kynna sér mál og finnst þægilegra að skáka í eigin fordómum. En fordómar geta aldrei orðið annað en þeir eru; fyrir fram gefnar skoðanir. Og þær eru sjaldnast, ef nokkurn tíma, grundvöllur nokkurs nema eigin vanlíðan. Hræddu fólki líður sjaldnast vel. Hættum því að gefa okkur fyrir fram hvernig hitt og þetta er. Setjum okkur inn í aðstæður, kynnum okkur mál og umfram allt; sýnum öðrum þá virðingu sem við sjálf óskum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbeinn Óttarsson Proppé Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir Skoðun
Fordómar. Við höfum þá öll. Þeir eru hluti af eðli okkar, gera okkur kleift að meta aðstæður á örskotsstundu og hegða okkur í samræmi við það mat sem hugur okkar hefur lagt á aðstæður, meðvitað sem ómeðvitað. Þeir geta birst í sérviskulegri andúð, til dæmis á því sem nýtt er, eða vali okkar á gönguleið á síðkvöldum. Þeir geta birst í jákvæðum væntingum til einhvers, en auðvitað einnig neikvæðum. Fordómar, sleggjudómar, hleypidómar, öll þessi orð lýsa því sama; ógrunduðum dómum. Því það er það sem fordómar eru. Við setjum okkur ekki inn í aðstæður áður en við mótum okkur skoðun. Við kynnum okkur málin ekki til hlítar heldur höldum okkur við það frummat sem við leggjum á þau, eitthvað sem við heyrðum, höldum, eða okkur finnst. Fordómafullt fólk er þröngsýnt. Það getur staðið í þeirri meiningu að heil þjóð, eða jafnvel margar þjóðir, séu glæpamenn og smámenni. Jafnvel þó við vitum að það er einfaldlega ekki fræðilega mögulegt að heil þjóð sé haldin sömu einkennum. Samt höfum við öll einhverja fyrir fram mótaða skoðun gagnvart ýmsum þjóðum eða hópum fólks. Þröngsýna fólkið rígheldur hins vegar í þá skoðun en veltir ekki við steinum til að láta reyna á sannleiksgildi hennar. Sértu, lesandi góður, haldinn geðsjúkdómi eru yfirgnæfandi líkur á að þú mætir fordómum einhvern tíma á lífsleiðinni. Frekar en fólk með hjartagalla. Sért þú hommi eða lesbía geturðu sagt sömu sögu, að ekki sé talað um ef húðlitur þinn er annar en minn. Ráðist er á sumt fólk fyrir það eitt að vera það sem það er. Það er klikkun. Fordómar eru birtingarmynd ótta þess sem þá hefur. Stundum líka leti, sumir nenna ekki að kynna sér mál og finnst þægilegra að skáka í eigin fordómum. En fordómar geta aldrei orðið annað en þeir eru; fyrir fram gefnar skoðanir. Og þær eru sjaldnast, ef nokkurn tíma, grundvöllur nokkurs nema eigin vanlíðan. Hræddu fólki líður sjaldnast vel. Hættum því að gefa okkur fyrir fram hvernig hitt og þetta er. Setjum okkur inn í aðstæður, kynnum okkur mál og umfram allt; sýnum öðrum þá virðingu sem við sjálf óskum.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun