Meistari samtímasmásögunnar hlaut Nóbelinn Friðrika Benónýsdóttir skrifar 11. október 2013 09:00 Alice Munro er fyrsti Kanada-maðurinn sem hlýtur bókmennta-verðlaun Nóbels og þrettánda konan. Mynd/AP Kanadíski smásagnahöfundurinn Alice Munro hlaut í gær bókmenntaverðlaun Nóbels árið 2013. Munro hefur lengi verið orðuð við verðlaunin og ekki hægt að segja að valið hafi beinlínis komið á óvart, þótt ýmsir aðrir væru taldir líklegri. Alice Ann Munro fæddist í Ontario í Kanada 10. júlí 1931. Hún hefur fyrst og fremst einbeitt sér að smásagnaskrifum og í niðurstöðu dómnefndar Nóbelsverðlaunanna er Munro kölluð meistari samtímasmásögunnar. Hún er fyrsti Kanadamaðurinn sem hlýtur verðlaunin og þrettándi kvenkyns verðlaunahafinn í hópi hundrað og tíu. Fyrsta smásagnasafn hennar, Dance of the Happy Shades, kom út árið 1968 og hlaut ein virtustu bókmenntaverðlaun í Kanada, Governor General‘s Literary Awards, í flokki skáldskapar. Tíu árum síðar hlaut hún þau verðlaun aftur fyrir smásagnasafnið Who do you think you are? og enn árið 1986 fyrir The Progress of Love. Hún hefur einnig hlotið fjölda annarra bókmenntaverðlauna og árið 2009 fékk hún Man Booker-verðlaunin fyrir ævistarf sitt. Frá árinu 1968 hefur Munro gefið út 13 smásagnasöfn og eina skáldsögu, The Lives of Girls and Women, sem reyndar er nokkurs konar sveigur smásagna sem hverfast um sömu persónurnar. Nýjasta bók hennar heitir Dear Life og kom út í fyrra. Engin bóka hennar hefur verið gefin út á íslensku en árið 1985 var lesin upp í RÚV smásagan Rauði kjóllinn eftir hana, í þýðingu Önnu Maríu Þórisdóttur. Einn helsti aðdáandi verka Munro á Íslandi er Maríanna Clara Lúthersdóttir, leikkona og bókmenntafræðingur, sem á allar bækur hennar og þekkir þær út í æsar. Hún er að vonum ánægð með valið á verðlaunahafanum. „Þótt fyrr hefði verið, segi ég nú bara,“ segir Maríanna. „Hún er algjör meistari. Ég veit ekki hvort ástæðan fyrir því að hún hefur ekki fengið þessi verðlaun fyrr er sú að hún skrifar smásögur en mér finnst hafa verið gengið framhjá henni lengi. Stundum er eins og fólki finnist að það að skrifa smásögur sé bara einhvers konar undirbúningur fyrir stóru skáldsöguna, það er mikill misskilningur. Þetta er allt annað listform og hún er meistari þess.“ Maríanna efast hins vegar um að Munro sjálf kippi sér mikið upp við verðlaunaveitinguna. „Ég á ekki von á því að hún sé neitt upprifin, ekki frekar en Doris Lessing var. Það er svo skrítið þegar þeir eru að skella þessum verðlaunum á konur með annan fótinn í gröfinni, liggur mér við að segja, þannig að Munro er örugglega ekki andvaka yfir þessu. Ég gleðst hins vegar yfir því að nú munu fleiri lesa verkin hennar, það er mikið gleðiefni.“ Menning Mest lesið Niðurgangurinn á Þingvöllum þaggaður niður Lífið Brynjar Morthens leikur Bubba Morthens Bíó og sjónvarp Tæki Brynjar Níels með í bústaðinn Lífið Efni sem veldur uppköstum, yfirliðum og eilífri æsku Gagnrýni Stóð með sjálfri sér og ekki talað við pabba sinn síðan 2015 Lífið Heiðdís Rós fagnaði sigrinum með sjálfum Trump Lífið „Dagurinn var algjörlega fullkominn“ Lífið Aron selur húsið ári eftir kaupin Lífið Heitt, sveitt og óhugnanlegt á klúbbnum Lífið „Hann kemur inn með algerlega einstakt sánd“ Lífið Fleiri fréttir Setja upp árekstur og hefja saman rekstur „Þetta eru mjög vondir samningar við Storytel“ Varpa ljósi á mikilvægi og gæði íslenskrar hönnunar „Við þurfum öll að halda í barnið innra með okkur“ Menningarritstjóri ráðinn framkvæmdastjóri Fullt út úr dyrum þegar Eiríkur Bergmann kynnti ferðafélagann Tínu Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Allt í banönum á Brút Bríet lét sig ekki vanta á sýningaropnun Ynju Blævar Út um allar koppagrundir Alþingis: „Froðan flæðir endalaust, það er bara froða froða“ Sjá meira
Kanadíski smásagnahöfundurinn Alice Munro hlaut í gær bókmenntaverðlaun Nóbels árið 2013. Munro hefur lengi verið orðuð við verðlaunin og ekki hægt að segja að valið hafi beinlínis komið á óvart, þótt ýmsir aðrir væru taldir líklegri. Alice Ann Munro fæddist í Ontario í Kanada 10. júlí 1931. Hún hefur fyrst og fremst einbeitt sér að smásagnaskrifum og í niðurstöðu dómnefndar Nóbelsverðlaunanna er Munro kölluð meistari samtímasmásögunnar. Hún er fyrsti Kanadamaðurinn sem hlýtur verðlaunin og þrettándi kvenkyns verðlaunahafinn í hópi hundrað og tíu. Fyrsta smásagnasafn hennar, Dance of the Happy Shades, kom út árið 1968 og hlaut ein virtustu bókmenntaverðlaun í Kanada, Governor General‘s Literary Awards, í flokki skáldskapar. Tíu árum síðar hlaut hún þau verðlaun aftur fyrir smásagnasafnið Who do you think you are? og enn árið 1986 fyrir The Progress of Love. Hún hefur einnig hlotið fjölda annarra bókmenntaverðlauna og árið 2009 fékk hún Man Booker-verðlaunin fyrir ævistarf sitt. Frá árinu 1968 hefur Munro gefið út 13 smásagnasöfn og eina skáldsögu, The Lives of Girls and Women, sem reyndar er nokkurs konar sveigur smásagna sem hverfast um sömu persónurnar. Nýjasta bók hennar heitir Dear Life og kom út í fyrra. Engin bóka hennar hefur verið gefin út á íslensku en árið 1985 var lesin upp í RÚV smásagan Rauði kjóllinn eftir hana, í þýðingu Önnu Maríu Þórisdóttur. Einn helsti aðdáandi verka Munro á Íslandi er Maríanna Clara Lúthersdóttir, leikkona og bókmenntafræðingur, sem á allar bækur hennar og þekkir þær út í æsar. Hún er að vonum ánægð með valið á verðlaunahafanum. „Þótt fyrr hefði verið, segi ég nú bara,“ segir Maríanna. „Hún er algjör meistari. Ég veit ekki hvort ástæðan fyrir því að hún hefur ekki fengið þessi verðlaun fyrr er sú að hún skrifar smásögur en mér finnst hafa verið gengið framhjá henni lengi. Stundum er eins og fólki finnist að það að skrifa smásögur sé bara einhvers konar undirbúningur fyrir stóru skáldsöguna, það er mikill misskilningur. Þetta er allt annað listform og hún er meistari þess.“ Maríanna efast hins vegar um að Munro sjálf kippi sér mikið upp við verðlaunaveitinguna. „Ég á ekki von á því að hún sé neitt upprifin, ekki frekar en Doris Lessing var. Það er svo skrítið þegar þeir eru að skella þessum verðlaunum á konur með annan fótinn í gröfinni, liggur mér við að segja, þannig að Munro er örugglega ekki andvaka yfir þessu. Ég gleðst hins vegar yfir því að nú munu fleiri lesa verkin hennar, það er mikið gleðiefni.“
Menning Mest lesið Niðurgangurinn á Þingvöllum þaggaður niður Lífið Brynjar Morthens leikur Bubba Morthens Bíó og sjónvarp Tæki Brynjar Níels með í bústaðinn Lífið Efni sem veldur uppköstum, yfirliðum og eilífri æsku Gagnrýni Stóð með sjálfri sér og ekki talað við pabba sinn síðan 2015 Lífið Heiðdís Rós fagnaði sigrinum með sjálfum Trump Lífið „Dagurinn var algjörlega fullkominn“ Lífið Aron selur húsið ári eftir kaupin Lífið Heitt, sveitt og óhugnanlegt á klúbbnum Lífið „Hann kemur inn með algerlega einstakt sánd“ Lífið Fleiri fréttir Setja upp árekstur og hefja saman rekstur „Þetta eru mjög vondir samningar við Storytel“ Varpa ljósi á mikilvægi og gæði íslenskrar hönnunar „Við þurfum öll að halda í barnið innra með okkur“ Menningarritstjóri ráðinn framkvæmdastjóri Fullt út úr dyrum þegar Eiríkur Bergmann kynnti ferðafélagann Tínu Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Allt í banönum á Brút Bríet lét sig ekki vanta á sýningaropnun Ynju Blævar Út um allar koppagrundir Alþingis: „Froðan flæðir endalaust, það er bara froða froða“ Sjá meira