Borgað fyrir að nota náttúruna Ólafur Þ. Stephensen skrifar 27. nóvember 2013 00:00 Fréttablaðið sagði frá því í gær að afleitt ástand væri á stórum hluta göngustíga í Þórsmörk. Í blaðinu birtust myndir sem sýna vel hvernig tugir þúsunda ferðamanna hafa traðkað gróðurþekjuna í sundur og skilið eftir stór sár í landinu þar sem verst lætur. Talið er að um tíu þúsund ferðamenn á ári gangi Laugaveginn, vinsælustu gönguleið hálendisins, á milli Þórsmerkur og Landmannalauga. Fræðimenn sem skoðuðu ástand göngustíganna leggja til að einhvers konar fjöldatakmörkunum verði komið á til að vernda náttúruna fyrir átroðningi ferðamanna. Þeir gagnrýna líka að aðgerðir til að bæta skemmdirnar beinist að því að veita nokkurs konar skyndihjálp á stöðunum sem eru verst farnir. „Við eru einfaldlega komin með svo marga ferðamenn að okkur vantar heildarsýn,“ segir Rannveig Ólafsdóttir, dósent við HÍ. „Hvar við viljum byggja upp innviði og hvernig. Þegar ástandið er orðið svona, þá verðum við að gera eitthvað. Tréstíga þarf örugglega á einhverjum stöðum, en það sem ég er að gagnrýna er að það vantar stefnumörkun um hvar við ætlum að byggja upp manngert umhverfi og hvar ekki.“ Ástandið í Þórsmörk og á Laugaveginum er ein af neikvæðum afleiðingum annars jákvæðrar þróunar; gríðarlegrar fjölgunar ferðamanna. Og um leið birtingarmynd þess fyrirhyggju- og skipulagsleysis, sem er víða ríkjandi í ferðaþjónustunni. Lengi hefur verið varað við því að íslenzk náttúra þyldi ekki ágang hundraða þúsunda ferðamanna. Stjórnvöld og fyrirtæki í ferðaþjónustu hafa ekki undirbúið komu þessa fjölda nógu vel. Hermann Valsson leiðsögumaður orðaði vandann í hnotskurn í blaðinu í gær; sagði að allir vildu njóta hagnaðarins af ferðamannastraumnum en „enginn vill klæða og fæða barnið“. Ástandið er eins og það er vegna þess að enginn hefur hugsað fyrir því hvaðan peningarnir ættu að koma til að undirbúa fjölförnustu ferðamannastaðina fyrir átroðning þúsunda ferðamanna. Og reyndar hefur enginn hugsað út í það heldur að hugsanlega þyrfti að takmarka ferðamannafjöldann á ákveðnum stöðum. Þó eru ótal fordæmi fyrir því frá öðrum löndum, þar sem menn hafa skilið að viðkvæm náttúra er takmörkuð auðlind. Ferðaþjónustufyrirtækin, sem notfæra sér náttúruna í hagnaðarskyni, borga ekkert fyrir afnot af henni. Ferðamennirnir borga ekkert fyrir aðgang að viðkvæmum svæðum. Ríkissjóður er fjárvana og á enga peninga til að gera við eða fyrirbyggja skemmdir. Lausnin er augljóslega gjaldtaka af einhverju tagi, annaðhvort með því að borgað sé sérstaklega fyrir aðgang að ákveðnum svæðum eða með náttúrupassa eins og Ragnheiður Elín Árnadóttir iðnaðarráðherra vill koma á. Hugsanlega dugar slík gjaldtaka til að takmarka jafnframt átroðning ferðamanna á viðkvæmustu svæðunum. Ef ekki, á að huga að slíkum takmörkunum. Við getum ekki fórnað fallegustu stöðum íslenzkrar náttúru fyrir tekjurnar af ferðamönnum, enda verðum við þá fljót að eyðileggja það sem þeir koma til að sjá. Það er ekki bara hægt að beita ferðamönnum á viðkvæma staði eins og sauðfé á örfoka land. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Fréttablaðið sagði frá því í gær að afleitt ástand væri á stórum hluta göngustíga í Þórsmörk. Í blaðinu birtust myndir sem sýna vel hvernig tugir þúsunda ferðamanna hafa traðkað gróðurþekjuna í sundur og skilið eftir stór sár í landinu þar sem verst lætur. Talið er að um tíu þúsund ferðamenn á ári gangi Laugaveginn, vinsælustu gönguleið hálendisins, á milli Þórsmerkur og Landmannalauga. Fræðimenn sem skoðuðu ástand göngustíganna leggja til að einhvers konar fjöldatakmörkunum verði komið á til að vernda náttúruna fyrir átroðningi ferðamanna. Þeir gagnrýna líka að aðgerðir til að bæta skemmdirnar beinist að því að veita nokkurs konar skyndihjálp á stöðunum sem eru verst farnir. „Við eru einfaldlega komin með svo marga ferðamenn að okkur vantar heildarsýn,“ segir Rannveig Ólafsdóttir, dósent við HÍ. „Hvar við viljum byggja upp innviði og hvernig. Þegar ástandið er orðið svona, þá verðum við að gera eitthvað. Tréstíga þarf örugglega á einhverjum stöðum, en það sem ég er að gagnrýna er að það vantar stefnumörkun um hvar við ætlum að byggja upp manngert umhverfi og hvar ekki.“ Ástandið í Þórsmörk og á Laugaveginum er ein af neikvæðum afleiðingum annars jákvæðrar þróunar; gríðarlegrar fjölgunar ferðamanna. Og um leið birtingarmynd þess fyrirhyggju- og skipulagsleysis, sem er víða ríkjandi í ferðaþjónustunni. Lengi hefur verið varað við því að íslenzk náttúra þyldi ekki ágang hundraða þúsunda ferðamanna. Stjórnvöld og fyrirtæki í ferðaþjónustu hafa ekki undirbúið komu þessa fjölda nógu vel. Hermann Valsson leiðsögumaður orðaði vandann í hnotskurn í blaðinu í gær; sagði að allir vildu njóta hagnaðarins af ferðamannastraumnum en „enginn vill klæða og fæða barnið“. Ástandið er eins og það er vegna þess að enginn hefur hugsað fyrir því hvaðan peningarnir ættu að koma til að undirbúa fjölförnustu ferðamannastaðina fyrir átroðning þúsunda ferðamanna. Og reyndar hefur enginn hugsað út í það heldur að hugsanlega þyrfti að takmarka ferðamannafjöldann á ákveðnum stöðum. Þó eru ótal fordæmi fyrir því frá öðrum löndum, þar sem menn hafa skilið að viðkvæm náttúra er takmörkuð auðlind. Ferðaþjónustufyrirtækin, sem notfæra sér náttúruna í hagnaðarskyni, borga ekkert fyrir afnot af henni. Ferðamennirnir borga ekkert fyrir aðgang að viðkvæmum svæðum. Ríkissjóður er fjárvana og á enga peninga til að gera við eða fyrirbyggja skemmdir. Lausnin er augljóslega gjaldtaka af einhverju tagi, annaðhvort með því að borgað sé sérstaklega fyrir aðgang að ákveðnum svæðum eða með náttúrupassa eins og Ragnheiður Elín Árnadóttir iðnaðarráðherra vill koma á. Hugsanlega dugar slík gjaldtaka til að takmarka jafnframt átroðning ferðamanna á viðkvæmustu svæðunum. Ef ekki, á að huga að slíkum takmörkunum. Við getum ekki fórnað fallegustu stöðum íslenzkrar náttúru fyrir tekjurnar af ferðamönnum, enda verðum við þá fljót að eyðileggja það sem þeir koma til að sjá. Það er ekki bara hægt að beita ferðamönnum á viðkvæma staði eins og sauðfé á örfoka land.
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun