Bændur í borginni Kristjana Guðbrandsdóttir skrifar 20. september 2015 18:30 Hersteinn með býflugur úr einu búa sinna. Hann þarf að gefa þeim sykurvatn reglulega, svo þær lifi af íslenskan vetur og vor. Vísir/Anton Búskapur var mikill í borginni á árunum 1930 til 1970. Aðkomufólk úr sveit kom með sauðfé, ræktaði kartöflur og matjurtir. Eftir því sem borgin hefur þróast síðustu áratugi hefur búskapurinn horfið. Nú er búfjárhald óheimilt í Reykjavík nema á örfáum stöðum þar sem sérstaklega er gert ráð fyrir því. En með aukinni vitund um umhverfi og siðræna framleiðsluhætti er búskapur í sókn. Nú sækist fólk eftir því að fá að vera með sjálfsþurftarbúskap við heimili sín. Kindur finnast enn á höfuðborgarsvæðinu og margir eru með hesta í bakgarðinum í úthverfum borgarinnar. En í þéttari byggð heldur fólk hænur og býflugur auk þess sem fjölbreytni í matjurtagörðum er orðin mun meiri.Blíðar býflugur frá Álandseyjum Hersteinn Pálsson kaupir býflugur og drottningu frá Álandseyjum. „Býpakkinn samanstendur af tveimur til þremur kílóum af býflugum ásamt drottningu í sérstöku boxi. Svo er bara að koma þeim fyrir. Það er gert í seinni hluta júní.“ Býflugurnar eru blíðar og stinga sjaldan. Hann á tvö börn og þau geta vel umgengist flugurnar. „Það er búið að rækta úr þeim árásargirnina. Ég á tvö börn og eitt á leiðinni. Dóttir mín er fimm og sonur minn er þriggja. Hún hefur mest gaman af pabbaflugunum, þær eru bangsalegar býflugur og stinga ekki. Sonur minn hefur verið stunginn en virðist ekki kippa sér upp við það.“ Hersteinn er með þrjú bú. Tvö þeirra keypti hann í vor, hinu þriðja er hann að hjúkra en það kom veikt undan vetri og erfiðu vori. „Ég missti drottningu og þurfti að hjúkra búinu, það er ekki víst að það hafi það af,“ segir hann og segir vorið reynast íslenskum býflugnabændum erfitt. „Býflugur fara ekki í híði yfir veturinn. Það þarf að gefa þeim sykurvatn og þær mynda klasa inni í búinu þar sem þær hafast við. En á vorin þurfa býflugurnar að komast út til að drita. Ef þær fá ekki nokkra frostlausa daga þá svelta þær sig og deyja. Ef það koma frostlausir dagar þar sem hitinn fer yfir fimm gráður þá hleypi ég þeim út til að hreinsa sig. Þá drita þær gulum doppum út um allt og þá veit maður að búin eru í lagi.“Bú Hersteins eru í Grafarholti. Visir/AntonHersteinn segir fyrsta árs bú framleiða lítið hunang. Á næsta ári reiknar hann með að vera með um það bil fimmtíu þúsund býflugur, jafnvel meira. Hann gefur þeim sykurvatn til að þær geti byggt upp vaxið í búunum. „Þú þarft að mata býflugur með sykurvatni svo þær geti byggt upp vaxið. Ef þú tekur hunang þarftu að gefa þeim sykurvatn. Við höfum framleitt lítið af hunangi, það hefur aðallega farið í tækifærisgjafir og við höfum skipt á laxi og hunangi til dæmis.“ Býflugur Hersteins eru við Grafarholt. Eitt sinn var hann með búið í þéttari byggð. „Það var í lagi en maður getur lent í svermum sem getur farið fyrir brjóstið á nágrönnunum. Svermar eru meinlausir, býflugur stinga ekki þá. Maður er hins vegar stunginn stundum þegar maður gerir mistök í umgengni við flugurnar nálægt búinu, en ég læri í hvert skipti sem ég er stunginn og það skiptir ekki miklu máli.“ Hersteinn hefur gaman af því að prófa sig áfram í býflugnaræktinni. „Þegar gengur vel þá er gaman, þegar gengur illa þá vill maður vita af hverju og bæta úr því. Það er stúdían sem er svo heillandi.“Sóley segist njóta þess að sinna hænunum og jafnar því við hugleiðslu. Visir/AntonKemst í samband við jörðina Sóley Kristjánsdóttir er komin langt í hænubúskapnum. Hún hefur byggt hænum sínum myndarlegt búr í Breiðholti og nýtur þess að vera sjálfbær, rækta og endurnýta það sem fellur til af heimilinu. „Hænurnar komu í fyrrasumar. Ég las viðtal í blaði við bónda sem nefndi að fólk í borginni væri komið með hænur og þá kviknaði ljós. Ég er mikið í garðinum og er að rækta blóm, salöt, grænmeti og kryddjurtir þannig að þetta var einhvern veginn alveg eðlilegt framhald. Garðurinn nær mér á jörðina þar sem ég er snarofvirk stundum. Þar slaka ég á og kemst í samband við jörðina. Allt daglega stressið gleymist. Þetta er eiginlega eins og hugleiðsla.Skemmtilegt og rómantískt Sóley er með fjórar hænur, allar ólíkar. „Það er goggunarröð og ég veit alveg hvaðan það orð er komið. Ein er foringinn og étur fyrst og ef henni finnst eitthvað sérlega gott þá fá hinar ekki. Þær eiga ekki séns. Sú yngsta, Katla, er neðst í röðinni og hún þarf að bíða þar til hinar leyfa henni að komast að. Tvær þeirra eru styggar og tvær eru fremur gæfar og Freyja sem er foringinn leyfir mér stundum að taka sig upp.“ Sambúðin við nágranna gengur vel. „Ég spurði að sjálfsögðu um leyfi og þeim finnst þetta skemmtilegt og rómantískt. Garðurinn minn er samt afskekktur þannig að þeir verða fæstir varir við þær. Það heyrist yfirleitt ekki í þeim.“Betri en egg úr verksmiðjuhænumKostirnir eru margir og hún segir eggin mun betri en egg úr verksmiðjuhænum. „Hænur eru frábærar af því að þær gefa svo mikið til baka eða næstum egg á dag frá hverri. Þær njóta félagsskapar hver annarrar á meðan ég er í burtu. Svo eru þær skemmtilegar og hjálpa til að halda illgresinu niðri og sniglum í burtu. Þessi egg eru miklu betri en egg úr verksmiðjuhænum. Gulan er stærri og dekkri og hvítan er þétt í sér. Bragðmunurinn er mikill. Mínar hænur éta ósköp af grænmeti, eru í fersku lofti og undir berum himni og fá að ganga lausar í garðinum þegar ég er heima. Þá finna þær sér eigið æti að þeirra lyst. Ég borða aðallega egg um helgar og þá hlakka ég til að vakna og fá mér morgunmat. Mér finnst eggin best linsoðin eða spæld og svo er ég alltaf á leiðinni að læra að búa til majónes. Ég lærði að gera ís og hann er æðislegur til dæmis með döðlum, súkkulaði og trönuberjum. Svo í bakstur, það eru endalausir möguleikar með egg. Af því að eggin eru svo ný þá er skurnin föst utan á þeim ef þau eru soðin, þannig að yfirleitt sýð ég þau án skurnar og geri þau „poached“ eins og í Egg Benedict. Svo má ekki gleyma hinni aðalafurðinni sem er hinn ómetanlegi hænsnaskítur, besti áburður sem hægt er að hugsa sér og allt lífrænt! Mér finnst gott að vera dálítið sjálfbær og rækta og endurnýta það sem fellur til frá heimilinu.“visir/AntonEkkert auðvelt að smala hænumHænurnar áttu til að strjúka þegar þær voru nýkomnar. „Það er ekki auðvelt að smala hænum en þó skárra þegar þær eru í hóp. Að smala einni skelkaðri hænu er eiginlega fyndið. Þær hlaupa svo hratt og aldrei í þá átt sem þú vilt.“ Sóley segir hænur auðveldar í umhirðu. Þeim þurfi hins vegar að sinna daglega. „Ég held að þetta sé ekki fyrir alla, sumum vinum mínum finnst ég vera klikkuð. Þær þurfa að hafa hreint vatn og korn og það þarf að þrífa dallana og skítinn. Um vetur þurfa þær hlýjan og skjólgóðan kofa. Svo éta þær grænmetisafganga og fleira og elska að fara út í garð að róta.“ Garðyrkja Mest lesið Íslenskur leiklistarnemi upplifði óraunverulega stund í New York Lífið Galvaskar Gucci gellur á galakvöldi Tíska og hönnun Íbúðin gjörbreyttist eftir að hafa fært eldhúsið Lífið Sunneva nefndi son Jóhönnu Lífið Segist aldrei myndu deita Depp Lífið Tjáði sig óvænt um sína fyrrverandi Lífið Tveggja barna foreldrar eftir erfiða áhættumeðgöngu Lífið Stjörnulífið: Hrekkjavaka og seiðandi kroppar Lífið Segja aðra kaupa gervispilanir til að hafa áhrif á veðmál Tónlist Tanja Ýr og Ryan fengu að vita kynið á sjöttu viku Lífið Fleiri fréttir Íslenskur leiklistarnemi upplifði óraunverulega stund í New York Segist aldrei myndu deita Depp Tjáði sig óvænt um sína fyrrverandi Sunneva nefndi son Jóhönnu Tanja Ýr og Ryan fengu að vita kynið á sjöttu viku Meirihluti er haldinn loddaralíðan Tveggja barna foreldrar eftir erfiða áhættumeðgöngu Tapaði miklum peningum í vínbransanum Íbúðin gjörbreyttist eftir að hafa fært eldhúsið Stjörnulífið: Hrekkjavaka og seiðandi kroppar Quincy Jones er látinn Dawson's Creek leikari með krabbamein Kom út úr skápnum er hún lýsti yfir stuðningi við Harris Margot Robbie orðin mamma Syndir sex kílómetra með kayak í eftirdragi Mennirnir sem allir eru að tala um: Hverjir eru Costco-gæjarnir og Rizzlerinn? Krakkatían: Vatnsmelónur, fótbolti og grænn froskur Myndaveisla: Snjórinn féll á bjórþyrsta borgara Afmæliskaka hinnar sönnu raunveruleikastjörnu? Bestu hrekkjavökubúningar stjarnanna Hlutir sem skapa notalega stemningu á heimilinu Stefnir að því að gera mömmu sína að stjörnu Dó í 33 mínútur og 3 sekúndur Fréttatía vikunnar: Kosningasvik, náttúruhamfarir og sorg Bjarni Ben orðinn tvöfaldur afi Hollywood stjarna til liðs við Laufeyju Þurft að horfa ítrekað á myndbönd Jennifer Lopez Brady í áfalli yfir barneignum Bündchen „Duglegur, kærleiksríkur og skemmtilegur ungur drengur sem átti lífið fram undan“ Leggur hristarann á hilluna eftir mótið Sjá meira
Búskapur var mikill í borginni á árunum 1930 til 1970. Aðkomufólk úr sveit kom með sauðfé, ræktaði kartöflur og matjurtir. Eftir því sem borgin hefur þróast síðustu áratugi hefur búskapurinn horfið. Nú er búfjárhald óheimilt í Reykjavík nema á örfáum stöðum þar sem sérstaklega er gert ráð fyrir því. En með aukinni vitund um umhverfi og siðræna framleiðsluhætti er búskapur í sókn. Nú sækist fólk eftir því að fá að vera með sjálfsþurftarbúskap við heimili sín. Kindur finnast enn á höfuðborgarsvæðinu og margir eru með hesta í bakgarðinum í úthverfum borgarinnar. En í þéttari byggð heldur fólk hænur og býflugur auk þess sem fjölbreytni í matjurtagörðum er orðin mun meiri.Blíðar býflugur frá Álandseyjum Hersteinn Pálsson kaupir býflugur og drottningu frá Álandseyjum. „Býpakkinn samanstendur af tveimur til þremur kílóum af býflugum ásamt drottningu í sérstöku boxi. Svo er bara að koma þeim fyrir. Það er gert í seinni hluta júní.“ Býflugurnar eru blíðar og stinga sjaldan. Hann á tvö börn og þau geta vel umgengist flugurnar. „Það er búið að rækta úr þeim árásargirnina. Ég á tvö börn og eitt á leiðinni. Dóttir mín er fimm og sonur minn er þriggja. Hún hefur mest gaman af pabbaflugunum, þær eru bangsalegar býflugur og stinga ekki. Sonur minn hefur verið stunginn en virðist ekki kippa sér upp við það.“ Hersteinn er með þrjú bú. Tvö þeirra keypti hann í vor, hinu þriðja er hann að hjúkra en það kom veikt undan vetri og erfiðu vori. „Ég missti drottningu og þurfti að hjúkra búinu, það er ekki víst að það hafi það af,“ segir hann og segir vorið reynast íslenskum býflugnabændum erfitt. „Býflugur fara ekki í híði yfir veturinn. Það þarf að gefa þeim sykurvatn og þær mynda klasa inni í búinu þar sem þær hafast við. En á vorin þurfa býflugurnar að komast út til að drita. Ef þær fá ekki nokkra frostlausa daga þá svelta þær sig og deyja. Ef það koma frostlausir dagar þar sem hitinn fer yfir fimm gráður þá hleypi ég þeim út til að hreinsa sig. Þá drita þær gulum doppum út um allt og þá veit maður að búin eru í lagi.“Bú Hersteins eru í Grafarholti. Visir/AntonHersteinn segir fyrsta árs bú framleiða lítið hunang. Á næsta ári reiknar hann með að vera með um það bil fimmtíu þúsund býflugur, jafnvel meira. Hann gefur þeim sykurvatn til að þær geti byggt upp vaxið í búunum. „Þú þarft að mata býflugur með sykurvatni svo þær geti byggt upp vaxið. Ef þú tekur hunang þarftu að gefa þeim sykurvatn. Við höfum framleitt lítið af hunangi, það hefur aðallega farið í tækifærisgjafir og við höfum skipt á laxi og hunangi til dæmis.“ Býflugur Hersteins eru við Grafarholt. Eitt sinn var hann með búið í þéttari byggð. „Það var í lagi en maður getur lent í svermum sem getur farið fyrir brjóstið á nágrönnunum. Svermar eru meinlausir, býflugur stinga ekki þá. Maður er hins vegar stunginn stundum þegar maður gerir mistök í umgengni við flugurnar nálægt búinu, en ég læri í hvert skipti sem ég er stunginn og það skiptir ekki miklu máli.“ Hersteinn hefur gaman af því að prófa sig áfram í býflugnaræktinni. „Þegar gengur vel þá er gaman, þegar gengur illa þá vill maður vita af hverju og bæta úr því. Það er stúdían sem er svo heillandi.“Sóley segist njóta þess að sinna hænunum og jafnar því við hugleiðslu. Visir/AntonKemst í samband við jörðina Sóley Kristjánsdóttir er komin langt í hænubúskapnum. Hún hefur byggt hænum sínum myndarlegt búr í Breiðholti og nýtur þess að vera sjálfbær, rækta og endurnýta það sem fellur til af heimilinu. „Hænurnar komu í fyrrasumar. Ég las viðtal í blaði við bónda sem nefndi að fólk í borginni væri komið með hænur og þá kviknaði ljós. Ég er mikið í garðinum og er að rækta blóm, salöt, grænmeti og kryddjurtir þannig að þetta var einhvern veginn alveg eðlilegt framhald. Garðurinn nær mér á jörðina þar sem ég er snarofvirk stundum. Þar slaka ég á og kemst í samband við jörðina. Allt daglega stressið gleymist. Þetta er eiginlega eins og hugleiðsla.Skemmtilegt og rómantískt Sóley er með fjórar hænur, allar ólíkar. „Það er goggunarröð og ég veit alveg hvaðan það orð er komið. Ein er foringinn og étur fyrst og ef henni finnst eitthvað sérlega gott þá fá hinar ekki. Þær eiga ekki séns. Sú yngsta, Katla, er neðst í röðinni og hún þarf að bíða þar til hinar leyfa henni að komast að. Tvær þeirra eru styggar og tvær eru fremur gæfar og Freyja sem er foringinn leyfir mér stundum að taka sig upp.“ Sambúðin við nágranna gengur vel. „Ég spurði að sjálfsögðu um leyfi og þeim finnst þetta skemmtilegt og rómantískt. Garðurinn minn er samt afskekktur þannig að þeir verða fæstir varir við þær. Það heyrist yfirleitt ekki í þeim.“Betri en egg úr verksmiðjuhænumKostirnir eru margir og hún segir eggin mun betri en egg úr verksmiðjuhænum. „Hænur eru frábærar af því að þær gefa svo mikið til baka eða næstum egg á dag frá hverri. Þær njóta félagsskapar hver annarrar á meðan ég er í burtu. Svo eru þær skemmtilegar og hjálpa til að halda illgresinu niðri og sniglum í burtu. Þessi egg eru miklu betri en egg úr verksmiðjuhænum. Gulan er stærri og dekkri og hvítan er þétt í sér. Bragðmunurinn er mikill. Mínar hænur éta ósköp af grænmeti, eru í fersku lofti og undir berum himni og fá að ganga lausar í garðinum þegar ég er heima. Þá finna þær sér eigið æti að þeirra lyst. Ég borða aðallega egg um helgar og þá hlakka ég til að vakna og fá mér morgunmat. Mér finnst eggin best linsoðin eða spæld og svo er ég alltaf á leiðinni að læra að búa til majónes. Ég lærði að gera ís og hann er æðislegur til dæmis með döðlum, súkkulaði og trönuberjum. Svo í bakstur, það eru endalausir möguleikar með egg. Af því að eggin eru svo ný þá er skurnin föst utan á þeim ef þau eru soðin, þannig að yfirleitt sýð ég þau án skurnar og geri þau „poached“ eins og í Egg Benedict. Svo má ekki gleyma hinni aðalafurðinni sem er hinn ómetanlegi hænsnaskítur, besti áburður sem hægt er að hugsa sér og allt lífrænt! Mér finnst gott að vera dálítið sjálfbær og rækta og endurnýta það sem fellur til frá heimilinu.“visir/AntonEkkert auðvelt að smala hænumHænurnar áttu til að strjúka þegar þær voru nýkomnar. „Það er ekki auðvelt að smala hænum en þó skárra þegar þær eru í hóp. Að smala einni skelkaðri hænu er eiginlega fyndið. Þær hlaupa svo hratt og aldrei í þá átt sem þú vilt.“ Sóley segir hænur auðveldar í umhirðu. Þeim þurfi hins vegar að sinna daglega. „Ég held að þetta sé ekki fyrir alla, sumum vinum mínum finnst ég vera klikkuð. Þær þurfa að hafa hreint vatn og korn og það þarf að þrífa dallana og skítinn. Um vetur þurfa þær hlýjan og skjólgóðan kofa. Svo éta þær grænmetisafganga og fleira og elska að fara út í garð að róta.“
Garðyrkja Mest lesið Íslenskur leiklistarnemi upplifði óraunverulega stund í New York Lífið Galvaskar Gucci gellur á galakvöldi Tíska og hönnun Íbúðin gjörbreyttist eftir að hafa fært eldhúsið Lífið Sunneva nefndi son Jóhönnu Lífið Segist aldrei myndu deita Depp Lífið Tjáði sig óvænt um sína fyrrverandi Lífið Tveggja barna foreldrar eftir erfiða áhættumeðgöngu Lífið Stjörnulífið: Hrekkjavaka og seiðandi kroppar Lífið Segja aðra kaupa gervispilanir til að hafa áhrif á veðmál Tónlist Tanja Ýr og Ryan fengu að vita kynið á sjöttu viku Lífið Fleiri fréttir Íslenskur leiklistarnemi upplifði óraunverulega stund í New York Segist aldrei myndu deita Depp Tjáði sig óvænt um sína fyrrverandi Sunneva nefndi son Jóhönnu Tanja Ýr og Ryan fengu að vita kynið á sjöttu viku Meirihluti er haldinn loddaralíðan Tveggja barna foreldrar eftir erfiða áhættumeðgöngu Tapaði miklum peningum í vínbransanum Íbúðin gjörbreyttist eftir að hafa fært eldhúsið Stjörnulífið: Hrekkjavaka og seiðandi kroppar Quincy Jones er látinn Dawson's Creek leikari með krabbamein Kom út úr skápnum er hún lýsti yfir stuðningi við Harris Margot Robbie orðin mamma Syndir sex kílómetra með kayak í eftirdragi Mennirnir sem allir eru að tala um: Hverjir eru Costco-gæjarnir og Rizzlerinn? Krakkatían: Vatnsmelónur, fótbolti og grænn froskur Myndaveisla: Snjórinn féll á bjórþyrsta borgara Afmæliskaka hinnar sönnu raunveruleikastjörnu? Bestu hrekkjavökubúningar stjarnanna Hlutir sem skapa notalega stemningu á heimilinu Stefnir að því að gera mömmu sína að stjörnu Dó í 33 mínútur og 3 sekúndur Fréttatía vikunnar: Kosningasvik, náttúruhamfarir og sorg Bjarni Ben orðinn tvöfaldur afi Hollywood stjarna til liðs við Laufeyju Þurft að horfa ítrekað á myndbönd Jennifer Lopez Brady í áfalli yfir barneignum Bündchen „Duglegur, kærleiksríkur og skemmtilegur ungur drengur sem átti lífið fram undan“ Leggur hristarann á hilluna eftir mótið Sjá meira