Ísland enn eftirbátur í baráttunni gegn blóðdemöntum

Ísland er eina vestræna ríkið sem ekki er þátttakandi í Kimberley-ferlinu sem komið var á til að sporna við sölu á demöntum frá átakasvæðum. Íslenskir neytendur geta því ekki verið fullvissir um að þeir séu ekki að kaupa blóðdemanta af skartgripasölum borgarinnar. Utanríkisráðuneytið segir málið til skoðunar.

Blóðdemantar eiga rætur sínar að rekja til átakasvæða, oftar en ekki í Afríku, og hafa uppreisnarhópar selt þá til að fjármagna starfsemi sína, s.s. vopnakaup og hryðjuverkaárásir.

Til að draga úr umferð demantanna hafa 54 ríki; t.a.m. öll ríki Evrópusambandsins, Sviss, Noregur og Bandaríkin, innleitt Kimberley-ferlið svokallaða sem gerir kröfu um upprunavottorð fyrir alla demanta sem verslað er með í ríkjunum.

Ísland er eitt vestrænna ríkja sem ekki tekur þátt í ferlinu og hefur ekki gert frá því að því var fyrst komið á árið 2003. Íslenskir skartgripasalir þurfa því ekki að gera grein fyrir uppruna demantanna sem þeir selja í verslunum sínum. Flestir demantar sem seldir eru á Íslandi koma frá heildsala í Antwerpen í Belgíu og eina vottunin sem þeim fylgir er svokallað GIA (Gemological Institute of America)-flokkunarskírteini. Það staðfestir einungis að um alvöru demant sé að ræða.

Innleiðing til skoðunar

Samkvæmt íslenskum lögum er þó heimilt að innleiða reglur Kimberley-ferlisins og segir Urður Gunnarsdóttir, upplýsingafulltrúi utanríkisráðuneytisins, að það sé til skoðunar í ráðuneytinu.

Þó er óleyfilegt að flytja inn hrádemanta frá átakasvæðum án leyfis ráðherra, samanber reglugerð nr. 361/2016. Verið sé að kanna hvernig tryggja megi betur kröfuna um upprunavottorð og standa að innleiðingu Kimberley-ferlisins í íslensk lög. Þeirri vinnu sé ekki lokið.

Mannréttindasamtök hafa hvatt til þess að Ísland verði þátttakandi í ferlinu. Þannig sendi Amnesty International fyrirspurn á 70 íslenska gullsmiði um stefnu þeirra gagnvart svonefndum blóðdemöntum eftir að myndin Blood Diamond var frumsýnd árið 2006.