Hvað orsakar svifryksmengun á veturna? Ragnhildur Guðrún Finnbjörnsdóttir skrifar 21. desember 2017 14:45 Ragnhildur Guðrún Finnbjörnsdóttir, umhverfis- og auðlindafræðingur og doktor í lýðheilsuvísindum. Lesendum Vísis og Fréttablaðsins gefst kostur á því að senda sérfræðingum spurningar tengdar heilsu og lífsstíl á netfangið heilsanokkar@frettabladid.is. Í hverri viku birtast svör við völdum spurningum í Fréttablaðinu og hér á Vísi. Spurning: Hvað orsakar svifryksmengun á veturna og er hún hættuleg? Svar: Þessi spurning á vel við núna þar sem svifryksmengun hefur aukist á höfuðborgarsvæðinu síðustu daga. Gulbrún rykský við umferðaræðar má rekja til aukinnar svifryks- og köfnunarefnisdíoxíðsmengunar frá bílaumferð. Ákveðnar veðuraðstæður geta ýtt undir hærri styrk umferðartengdrar loftmengunar. Sem dæmi má nefna eru þurrir, kaldir vetrardagar með hægum vindi og hitastigi undir frostmarki kjöraðstæður fyrir aukna loftmengun. Mengunina má meðal annars rekja til þess að götunar eru saltaðar á veturna og nagladekkin tæta upp agnir úr malbikinu. Á slíkum dögum ná agnirnar á götunum að þyrlast upp með bílaumferðinni í nágrenni gatnanna en einnig safnast upp köfnunarefnisdíoxíð sem kemur til vegna bruna á dísilolíu. Þetta á sérstaklega við á þungum umferðartíma þegar fólk er á leið í og úr vinnu. Vegna lítils vinds feykjast efnin ekki í burtu heldur ná agnirnar að svífa um andrúmsloftið. Þannig getur styrkur loftmengunarefnanna orðið mikill. Hægt er að draga úr þessu með því að rykbinda göturnar en samkvæmt áætlun um loftgæði til næstu 12 ára sem umhverfis- og auðlindaráðuneytið hefur gefið út, er lagt til að götur landsins verði rykbundnar oftar. Rannsóknir hafa sýnt að bæði svifryk og köfnunarefnisdíoxíð getur haft slæm áhrif á heilsuna með því að auka á einkenni meðal einstaklinga sem þjást af hjarta-, æða- eða lungnasjúkdómum. Því er viðkvæmum einstaklingum með undirliggjandi sjúkdóma, auk barna og eldri einstaklinga, ráðlagt að forðast útiveru þegar loftmengun er mikil. Hægt er að fylgjast með loftgæðum í landinu á vef Umhverfisstofnunar, loftgæði.is. Heilsa Mest lesið Óhugnanlegt neyðarlínusímtal: „Hann var bara dáinn“ Lífið Datt í miðri sýningu á Ellý: „Eitt lélegasta fall leikhússögunnar“ Lífið „Þú varst að tala um Klausturmálið!“ Lífið Jay Leno illa leikinn og með lepp Lífið Frumsýning á Vísi: Villi Vill fer á kostum í tónlistarmyndbandi Luigi Tónlist Vilt þú taka þátt í nýjum þætti á Stöð 2? Lífið „Þetta var það erfitt, að við vorum öll dofin“ Lífið Stjörnufans þegar hundruð kíktu á forsýningu Iceguys 2 Bíó og sjónvarp Stúlkan með nálina: Hver gerir svona kvikmynd? Gagnrýni Hrund Gunnsteins kaupir íbúð Viktors Bjarka og Álfrúnar Lífið Fleiri fréttir „Eins og nýfráskilin kona á fjórða búbbluglasi“ Sjá meira
Lesendum Vísis og Fréttablaðsins gefst kostur á því að senda sérfræðingum spurningar tengdar heilsu og lífsstíl á netfangið heilsanokkar@frettabladid.is. Í hverri viku birtast svör við völdum spurningum í Fréttablaðinu og hér á Vísi. Spurning: Hvað orsakar svifryksmengun á veturna og er hún hættuleg? Svar: Þessi spurning á vel við núna þar sem svifryksmengun hefur aukist á höfuðborgarsvæðinu síðustu daga. Gulbrún rykský við umferðaræðar má rekja til aukinnar svifryks- og köfnunarefnisdíoxíðsmengunar frá bílaumferð. Ákveðnar veðuraðstæður geta ýtt undir hærri styrk umferðartengdrar loftmengunar. Sem dæmi má nefna eru þurrir, kaldir vetrardagar með hægum vindi og hitastigi undir frostmarki kjöraðstæður fyrir aukna loftmengun. Mengunina má meðal annars rekja til þess að götunar eru saltaðar á veturna og nagladekkin tæta upp agnir úr malbikinu. Á slíkum dögum ná agnirnar á götunum að þyrlast upp með bílaumferðinni í nágrenni gatnanna en einnig safnast upp köfnunarefnisdíoxíð sem kemur til vegna bruna á dísilolíu. Þetta á sérstaklega við á þungum umferðartíma þegar fólk er á leið í og úr vinnu. Vegna lítils vinds feykjast efnin ekki í burtu heldur ná agnirnar að svífa um andrúmsloftið. Þannig getur styrkur loftmengunarefnanna orðið mikill. Hægt er að draga úr þessu með því að rykbinda göturnar en samkvæmt áætlun um loftgæði til næstu 12 ára sem umhverfis- og auðlindaráðuneytið hefur gefið út, er lagt til að götur landsins verði rykbundnar oftar. Rannsóknir hafa sýnt að bæði svifryk og köfnunarefnisdíoxíð getur haft slæm áhrif á heilsuna með því að auka á einkenni meðal einstaklinga sem þjást af hjarta-, æða- eða lungnasjúkdómum. Því er viðkvæmum einstaklingum með undirliggjandi sjúkdóma, auk barna og eldri einstaklinga, ráðlagt að forðast útiveru þegar loftmengun er mikil. Hægt er að fylgjast með loftgæðum í landinu á vef Umhverfisstofnunar, loftgæði.is.
Heilsa Mest lesið Óhugnanlegt neyðarlínusímtal: „Hann var bara dáinn“ Lífið Datt í miðri sýningu á Ellý: „Eitt lélegasta fall leikhússögunnar“ Lífið „Þú varst að tala um Klausturmálið!“ Lífið Jay Leno illa leikinn og með lepp Lífið Frumsýning á Vísi: Villi Vill fer á kostum í tónlistarmyndbandi Luigi Tónlist Vilt þú taka þátt í nýjum þætti á Stöð 2? Lífið „Þetta var það erfitt, að við vorum öll dofin“ Lífið Stjörnufans þegar hundruð kíktu á forsýningu Iceguys 2 Bíó og sjónvarp Stúlkan með nálina: Hver gerir svona kvikmynd? Gagnrýni Hrund Gunnsteins kaupir íbúð Viktors Bjarka og Álfrúnar Lífið Fleiri fréttir „Eins og nýfráskilin kona á fjórða búbbluglasi“ Sjá meira