Svæðið í Fagraskógarfjalli var á hreyfingu í einhvern tíma áður en skriðan féll Birgir Olgeirsson skrifar 21. júlí 2018 10:21 Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra "vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Fréttablaðið/Sigtryggur Ari Svæðið, þar sem skriðan féll í Fagraskógarfjalli í Hítardal 7. júlí síðastliðinn, var á hreyfingu í einhvern tíma fyrir framhlaupið. Þetta sýna svokallaðar bylgjuvíxlmælingar úr Sentinel-1 gervitunglum en fjallað er um þetta í skýrslu Veðurstofu Íslands um skriðuna. Útbúið hefur verið landlíkan af skriðunni byggt á ljósmyndum sem teknar voru úr þyrlu, GPS mælingum og mælingum með TLS leysitæki. Gagnvirkt þrívíddarkort af landlíkaninu sýnir vel umfang framhlaupsins. Lagt hefur verið bráðabirgðamat á rúmmál framhlaupsins út frá nýja landlíkaninu með samanburði við landlíkan frá því áður en skriðan féll. Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra „vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Skriðan reif með sér meira efni og hækkun lands á dalbotninum er um 10 milljón rúmmetrar. Það er ljóst af ummerkjum að skriðan plægði sig niður í jarðlög á dalbotninum og því nær hún líklega talsvert niður fyrir fyrra yfirborð hans. Erfitt er að áætla þann hluta, en heildarrúmmál skriðuurðarinnar kann að vera á bilinu 10–20 milljón rúmmetrar þegar allt er talið. Unnið er að frekari greiningu á rúmmálinu.Urðin sem framhlaupið kom úr sker sig úr umhverfinu á radarmyndum sem unnar hafa verið með InSAR greiningu. Hreyfingin síðustu daga fyrir framhlaup hefur numið a.m.k. einhverjum sentimetrum, en einnig sést að svæðið var á hreyfingu árin 2017, 2016 og 2015 en hreyfingin var hægari. Að hreyfing sjáist á svæðinu áður en skriðan féll styrkir þá túlkun að stór framhlaup hafi venjulega einhvern aðdraganda sem hægt er að greina með gervitunglagögnum eða öðrum mælingum. Standa vonir til þess að hægt verði að skoða sérstaklega þær hlíðar ofan byggðar og fjölfarinna staða þar sem möguleiki er talinn á óstöðugleika og greina svæði sem eru á hreyfingu. Þau yrði síðan hægt að vakta með sömu tækni. Í greininni er tekið fram að erfitt sé að segja til um hvenær hreyfing er orðin það hröð að skriða sé yfirvofandi. Og þau svæði sem eru á hreyfingu eru misjöfn. Í sumum tilfellum eru sprungur nálægt brúnum þar sem fleygast smám saman framan af brúninni í litlum skriðum. Í öðrum tilfellum er jarðvegur sprunginn og á hreyfingu án þess að sprungur séu í sjálfum berggrunninum. Þar getur verið hætta á jarðvegsskriðum, þótt ekki sé endilega sé hætta á berghlaupi. Og í enn öðrum tilfellum nær veikleikinn niður í berggrunninn og stór stykki geta farið af stað í miklum skriðum eða berghlaupum. Veðurstofan segir að stórar skriður hafi verið áberandi á undanförnum árum og tekur fram að ekki sé hægt að útiloka að stórar skriður séu að verða tíðari vegna loftslagsbreytinga. Erfitt sé þó að fullyrða það vegna þess að tilvikin eru fá og þarf lengri tíma til að breyting verði tölfræðilega marktæk. Loftslagsbreytingar gætu aukið skriðuhættu vegna þriggja mismunandi tegunda af skriðuföllum sem viðkvæmar eru fyrir breytingum í veðurfari:Sífreraskriður geta fallið þegar hlíðar verða óstöðugar vegna bráðnunar sífrera.Skriður tengdar rigningum og leysingum geta orðið tíðari vegna þess að búast má við hlýrri vetrum og meiri úrkomuákefð.Skriður geta orðið tíðari í óstöðugum hlíðum þar sem jöklar hörfa og aðhald jökulsins minnkar. Veðurstofan tekur þó fram að ólíklegt sé að framhlaupið í Hítardal tengist sífrera. Náttúrufræðistofnun hefur tekið saman áhugaverðan lista yfir stórar skriður sem hafa fallið frá miðri síðustu öld. Þar sést að Hítardalsskriðan var óvenju stór og efnismikil. Skriðufall í Hítardal Mest lesið „Við vitum ekki neitt og höldum bara áfram að bíða“ Innlent Segir Harris veika á geði Erlent Ótrúlegt myndband af gæsaflokki á flugi Innlent Uppgjör á hægri vængnum: „Ægishjálmur Sjálfstæðisflokksins“ ekki lengur veruleikinn Innlent Drakk beint úr könnunni og svelgdist á Erlent „Óþekku börnin frá Grindavík“ vakti úlfúð Innlent Segir Ísrael í fullum rétti á að verja sig frá Hezbollah Erlent Mennirnir tveir fundnir Innlent Neyddist til að aflífa 125 krókódíla í útrýmingarhættu Erlent Ávaxtakarfan frumsýnd í Hveragerði Innlent Fleiri fréttir „Við vitum ekki neitt og höldum bara áfram að bíða“ Ótrúlegt myndband af gæsaflokki á flugi Ávaxtakarfan frumsýnd í Hveragerði Lítið jökulhlaup hafið í Skálm Uppgjör á hægri vængnum: „Ægishjálmur Sjálfstæðisflokksins“ ekki lengur veruleikinn Sundrun á hægri vængnum og örvænting meðal fyrstu kaupenda Verslaði fyrir háar upphæðir með stolnu kreditkorti „Ég hitti ungt fjölskyldufólk sem er gjörsamlega að kikna“ Þyrlan kölluð út vegna fjórhjólaslyss Ullarvika til heiðurs íslensku sauðkindinni „Óþekku börnin frá Grindavík“ vakti úlfúð Verkfall á hjúkrunarheimilum ef lausn næst ekki á mánudag „Verðmæti fólgin í því að halda Reykjanesbraut opinni“ Úrbætur á gæsluvarðhaldsúrræði fyrir unglinga og upphaf körfuboltatímabilsins Skoða betri úrræði fyrir unglinga í gæsluvarðhaldi Brotthvarf Katrínar hafði mikil áhrif Hafði „útdraganlega kylfu“ meðferðis Nýliðar hlakka til að láta að sér kveða: „Finnst vanta fólk eins og mig“ Draumurinn að fríbúðir skjóti upp kollinum um alla borg Ekki hægt að aldursskipta börnum á Stuðlum í miðjum stormi „Skítastaða“ á Stuðlum, vongóðir nýliðar og búð þar sem allt er ókeypis „Það verður að láta reyna á þessar kærur“ Listamaðurinn Jón Gnarr hættir og pólitíkusinn tekur við Líf segir söguna um stóladans Mörtu og Hildar dagsanna Hlaut varanlegan skaða vegna myglu en fær ekki krónu Marta hafnar því alfarið að hafa ítrekað sest í stól Hildar Unglingar á ofsahraða reyndu að stinga lögregluna af Mennirnir tveir fundnir Hólmfríður ætlar í ritara VG Til skoðunar að beita refsisköttum á nikótínpúða Sjá meira
Svæðið, þar sem skriðan féll í Fagraskógarfjalli í Hítardal 7. júlí síðastliðinn, var á hreyfingu í einhvern tíma fyrir framhlaupið. Þetta sýna svokallaðar bylgjuvíxlmælingar úr Sentinel-1 gervitunglum en fjallað er um þetta í skýrslu Veðurstofu Íslands um skriðuna. Útbúið hefur verið landlíkan af skriðunni byggt á ljósmyndum sem teknar voru úr þyrlu, GPS mælingum og mælingum með TLS leysitæki. Gagnvirkt þrívíddarkort af landlíkaninu sýnir vel umfang framhlaupsins. Lagt hefur verið bráðabirgðamat á rúmmál framhlaupsins út frá nýja landlíkaninu með samanburði við landlíkan frá því áður en skriðan féll. Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra „vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Skriðan reif með sér meira efni og hækkun lands á dalbotninum er um 10 milljón rúmmetrar. Það er ljóst af ummerkjum að skriðan plægði sig niður í jarðlög á dalbotninum og því nær hún líklega talsvert niður fyrir fyrra yfirborð hans. Erfitt er að áætla þann hluta, en heildarrúmmál skriðuurðarinnar kann að vera á bilinu 10–20 milljón rúmmetrar þegar allt er talið. Unnið er að frekari greiningu á rúmmálinu.Urðin sem framhlaupið kom úr sker sig úr umhverfinu á radarmyndum sem unnar hafa verið með InSAR greiningu. Hreyfingin síðustu daga fyrir framhlaup hefur numið a.m.k. einhverjum sentimetrum, en einnig sést að svæðið var á hreyfingu árin 2017, 2016 og 2015 en hreyfingin var hægari. Að hreyfing sjáist á svæðinu áður en skriðan féll styrkir þá túlkun að stór framhlaup hafi venjulega einhvern aðdraganda sem hægt er að greina með gervitunglagögnum eða öðrum mælingum. Standa vonir til þess að hægt verði að skoða sérstaklega þær hlíðar ofan byggðar og fjölfarinna staða þar sem möguleiki er talinn á óstöðugleika og greina svæði sem eru á hreyfingu. Þau yrði síðan hægt að vakta með sömu tækni. Í greininni er tekið fram að erfitt sé að segja til um hvenær hreyfing er orðin það hröð að skriða sé yfirvofandi. Og þau svæði sem eru á hreyfingu eru misjöfn. Í sumum tilfellum eru sprungur nálægt brúnum þar sem fleygast smám saman framan af brúninni í litlum skriðum. Í öðrum tilfellum er jarðvegur sprunginn og á hreyfingu án þess að sprungur séu í sjálfum berggrunninum. Þar getur verið hætta á jarðvegsskriðum, þótt ekki sé endilega sé hætta á berghlaupi. Og í enn öðrum tilfellum nær veikleikinn niður í berggrunninn og stór stykki geta farið af stað í miklum skriðum eða berghlaupum. Veðurstofan segir að stórar skriður hafi verið áberandi á undanförnum árum og tekur fram að ekki sé hægt að útiloka að stórar skriður séu að verða tíðari vegna loftslagsbreytinga. Erfitt sé þó að fullyrða það vegna þess að tilvikin eru fá og þarf lengri tíma til að breyting verði tölfræðilega marktæk. Loftslagsbreytingar gætu aukið skriðuhættu vegna þriggja mismunandi tegunda af skriðuföllum sem viðkvæmar eru fyrir breytingum í veðurfari:Sífreraskriður geta fallið þegar hlíðar verða óstöðugar vegna bráðnunar sífrera.Skriður tengdar rigningum og leysingum geta orðið tíðari vegna þess að búast má við hlýrri vetrum og meiri úrkomuákefð.Skriður geta orðið tíðari í óstöðugum hlíðum þar sem jöklar hörfa og aðhald jökulsins minnkar. Veðurstofan tekur þó fram að ólíklegt sé að framhlaupið í Hítardal tengist sífrera. Náttúrufræðistofnun hefur tekið saman áhugaverðan lista yfir stórar skriður sem hafa fallið frá miðri síðustu öld. Þar sést að Hítardalsskriðan var óvenju stór og efnismikil.
Skriðufall í Hítardal Mest lesið „Við vitum ekki neitt og höldum bara áfram að bíða“ Innlent Segir Harris veika á geði Erlent Ótrúlegt myndband af gæsaflokki á flugi Innlent Uppgjör á hægri vængnum: „Ægishjálmur Sjálfstæðisflokksins“ ekki lengur veruleikinn Innlent Drakk beint úr könnunni og svelgdist á Erlent „Óþekku börnin frá Grindavík“ vakti úlfúð Innlent Segir Ísrael í fullum rétti á að verja sig frá Hezbollah Erlent Mennirnir tveir fundnir Innlent Neyddist til að aflífa 125 krókódíla í útrýmingarhættu Erlent Ávaxtakarfan frumsýnd í Hveragerði Innlent Fleiri fréttir „Við vitum ekki neitt og höldum bara áfram að bíða“ Ótrúlegt myndband af gæsaflokki á flugi Ávaxtakarfan frumsýnd í Hveragerði Lítið jökulhlaup hafið í Skálm Uppgjör á hægri vængnum: „Ægishjálmur Sjálfstæðisflokksins“ ekki lengur veruleikinn Sundrun á hægri vængnum og örvænting meðal fyrstu kaupenda Verslaði fyrir háar upphæðir með stolnu kreditkorti „Ég hitti ungt fjölskyldufólk sem er gjörsamlega að kikna“ Þyrlan kölluð út vegna fjórhjólaslyss Ullarvika til heiðurs íslensku sauðkindinni „Óþekku börnin frá Grindavík“ vakti úlfúð Verkfall á hjúkrunarheimilum ef lausn næst ekki á mánudag „Verðmæti fólgin í því að halda Reykjanesbraut opinni“ Úrbætur á gæsluvarðhaldsúrræði fyrir unglinga og upphaf körfuboltatímabilsins Skoða betri úrræði fyrir unglinga í gæsluvarðhaldi Brotthvarf Katrínar hafði mikil áhrif Hafði „útdraganlega kylfu“ meðferðis Nýliðar hlakka til að láta að sér kveða: „Finnst vanta fólk eins og mig“ Draumurinn að fríbúðir skjóti upp kollinum um alla borg Ekki hægt að aldursskipta börnum á Stuðlum í miðjum stormi „Skítastaða“ á Stuðlum, vongóðir nýliðar og búð þar sem allt er ókeypis „Það verður að láta reyna á þessar kærur“ Listamaðurinn Jón Gnarr hættir og pólitíkusinn tekur við Líf segir söguna um stóladans Mörtu og Hildar dagsanna Hlaut varanlegan skaða vegna myglu en fær ekki krónu Marta hafnar því alfarið að hafa ítrekað sest í stól Hildar Unglingar á ofsahraða reyndu að stinga lögregluna af Mennirnir tveir fundnir Hólmfríður ætlar í ritara VG Til skoðunar að beita refsisköttum á nikótínpúða Sjá meira