Alþjóðleg eftirlitsnefnd lýsir áhyggjum sínum af heilbrigðismálum í fangelsum landsins Elín Margrét Böðvarsdóttir og Vésteinn Örn Pétursson skrifa 4. júlí 2019 18:02 Nefndin lýsti sérstaklega áhyggjum af ofbeldi milli fanga á Litla-Hrauni, sem í skýrslunni er sagt tengjast fíkniefnum innan veggja fangelsisins. VÍSIR/VILHELM Skýrsla sem unnin var af Evrópunefnd um pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, eða pyntinganefnd Evrópuráðsins, um aðbúnað í fjórum íslenskum fangelsum leiðir í ljós að aðbúnaður fanga er að mestu leyti góður. Þó séu atriði sem megi bæta, og hafa jafnvel verið í ólestri í lengri tíma. Eftirlitsnefnd á vegum Evrópunefndarinnar heimsótti Ísland á dögunum 17. – 24. maí. Þetta er fimmta heimsókn slíkrar eftirlitsnefndar hingað til lands. Nefndin hefur áður heimsótt fangelsið á Akureyri, Kvíabryggju og Litla-Hraun, líkt og var gert í þessari eftirlitsferð. Þá var fangelsið á Hólmsheiði heimsótt í fyrsta sinn í þessari ferð.Áhyggjur vegna langvarandi aðgerðarleysis í ákveðnum málaflokkum Í skýrslunni lýsir eftirlitsnefndin meðal annars áhyggjum sínum vegna þeirra litlu aðgerða sem gripið hefur verið til varðandi athugasemdir sem nefndin hefur lengi haldið á lofti. Sumar þeirra ná allt aftur til fyrstu heimsóknarinnar fyrir 26 árum. Þar á meðal er krafan um að tekið verði á eiturlyfja- og áfengisfíkn í fangelsum, heilbrigðisþjónustu fyrir fanga og lagalegir fyrirvarar um sjúkrahúsvistun gegn vilja einstaklings á geðdeild. Þá gerir eftirlitsnefndin ofbeldi á milli fanga á Litla-Hrauni að umfjöllunarefni í skýrslunni, og segir raunar að ofbeldið sem um ræðir sé bersýnilega tengt fíkniefnum innan fangelsisins. Þá segir að þrátt fyrir tilraunir starfsfólks til þess að bregðast við ofbeldinu, með því að skilja fanga í sundur og beita öðrum úrræðum, sé ljóst að ekki hafi verið tekið almennilega á rót vandans.Gluggalausir klefar á Akureyri óásættanlegir Eftirlitsnefndin lýsir einnig miklum áhyggjum sínum af gluggalausum klefum á Akureyri, þar sem gæsluvarðhaldsföngum hefur verið haldið í einangrun í allt að 14 daga. „Þetta er óásættanlegt. Nefndin krefst þess að íslensk yfirvöld staðfesti innan mánaðar að þessir klefar hafi verið teknir úr notkun og að allir gæsluvarðhaldsfangar á Akureyri verði vistaðir í klefum með viðunandi aðgang að náttúrulega ljósi,“ segir í skýrslunni. Þess má geta að í svari Dómsmálaráðuneytisins við fyrirspurn fréttastofu kemur fram að þegar sé búið að bregðast við athugasemdum er snúa að gluggalausu klefunum og notkun þeirra verið hætt. Alvarlegustu áhyggjurnar af heilbrigðisþjónustu í fangelsum Mestar áhyggjur hefur eftirlitsnefndin af stöðu heilbrigðisþjónustu innan fangelsa landsins. Fjöldi og viðvera heilbrigðisstarfsmanna í fangelsunum fjórum sé einfaldlega ófullnægjandi, sérstaklega á Hólmsheiði og Litla-Hrauni. Þá er bent á að þrátt fyrir tilmæli nefndarinnar frá 1993 er engin kerfisbundin eða tilbúin læknisfræðileg skimun á nýjum föngum, þar á meðal leit að áverkum og smitandi sjúkdómum. „Þetta er ekki aðeins óásættanlegt með það fyrir augum að koma í veg fyrir illa meðferð heldur einnig hættulegt frá lýðheilsusjónarmiði.“ Nefndin lýsir einnig verulegum áhyggjum vegna skorts á aðgengi fanga að sérfræðilæknum, þar á meðal tannlæknum en sérstaklega geðlæknum og aðstoð lútandi að geðheilsu. Andlega veikir fangar fái því ekki þá meðferð sem þeir þarfnast, til að mynda vistun á geðsjúkrahúsi.Kalla eftir aðgerðaráætlun vegna fíkniefna Nefndin segir íslensk fangelsi skorta yfirgripsmikla áætlum um hvernig taka skuli á fíkniefnum í umferð innan veggja fangelsanna. Því kallar nefndin eftir því að innan þriggja mánaða hafi stjórnvöld lagt fram áætlun um hvernig sjá skulu föngum fyrir viðunandi heilbrigðisþjónustu og hvernig tækla eigi fíkniefni innan fangelsanna. Eins lýsti nefndin yfir áhyggjum sínum af því að fangelsisyfirvöld hér á landi hafi ekki tekið nógu vel á meirihluta þeirra vankanta sem nefndir hafa verið í fyrri skýrslum. Til að mynda í tilfelli laga um sjúkrahúsvistun gegn vilja fólks. Ekki sé nægileg varúð í löggjöf þar að lútandi og hún því ófullnægjandi. Segir athugasemdir skýrslunnar réttar og segir stjórnvöld þurfa að bregðast við Páll Winkel fangelsismálastjóri segist vera sammála því sem fram kemur í skýrslunni og þeim athugasemdum sem þar eru gerðar. Nefnir hann í því samhengi það sem betur mætti fara er varðar geðheilbrigðisþjónustu og meðferðarúrræði fyrir fanga.Páll Winkel hefur lengi lýst áhyggjum af lakri heilbrigðisþjónustu í íslenskum fangelsum.Fréttablaðið/Anton Brink„Það eru atriði í skýrslunni sem þarf að bregðast við og til þess þurfa stjórnvöld í heild að bregðast við,“ segir Páll í samtali við fréttastofu. Hann segir að Fangelsismálastofnun og dómsmálaráðuneytið hafi þegar brugðist við þeim athugasemdum sem gerðar hafi verið í fyrri skýrslum, að því leiti sem stofnanirnar gátu gert einhliða. Til að mynda hafi gluggalaus fangaklefi verið tekinn úr notkun og búið sé að loka þeim fangelsum þar sem aðbúnaður var óviðunandi. „Mér heyrist á öllum að það sé ríkur vilji til þess að bregðast við þessum athugasemdum,“ segir Páll. Fangelsismál Heilbrigðismál Mest lesið Gripinn glóðvolgur í skjóli nætur við að tappa af bílnum Innlent Sagði sig úr þingmannahóp: „Ég læt ekki nota mig í slíkum tilgangi“ Innlent Hjólreiðamaður slasaður við Kerlingarfjöll Innlent Ung stúlka varð fyrir húsbíl og hljóp af vettvangi Innlent Óteljandi skiptin sem lögregla hefur þurft að vísa sömu mönnum út Innlent MBA-nemi kvartaði og kveinaði en beið lægri hlut Innlent „Í minningu sonar - og allra þeirra sem aldrei komu heim“ Innlent Segir afkomu hundraða ógnað með beinum hætti Innlent Deilur Repúblikana um Epstein-skjölin magnast enn Erlent Foreldrar ómeðvitaðir um fjárhagstjón barnanna í fjárhættuspilum Innlent Fleiri fréttir Áhyggjur af tollum ESB, olíþjófur gómaður og fífldjarfir ferðamenn „Í minningu sonar - og allra þeirra sem aldrei komu heim“ MBA-nemi kvartaði og kveinaði en beið lægri hlut Hjólreiðamaður slasaður við Kerlingarfjöll Árekstur í Öxnadal Ung stúlka varð fyrir húsbíl og hljóp af vettvangi Vilja að ríkisstjórnin leggi allt kapp í að afstýra tollunum Sagði sig úr þingmannahóp: „Ég læt ekki nota mig í slíkum tilgangi“ Ekkert hægt að gera nema húseigendur kæri Segir afkomu hundraða ógnað með beinum hætti Mikil umferð á gosstöðvunum og óvissa á Grundartanga Gripinn glóðvolgur í skjóli nætur við að tappa af bílnum Sóttu veikan ferðamann í Loðmundarfjörð Óteljandi skiptin sem lögregla hefur þurft að vísa sömu mönnum út Vara fólk við því að ganga á nýrunnu hrauninu Stór jarðskjálfti í Vatnajökli Foreldrar ómeðvitaðir um fjárhagstjón barnanna í fjárhættuspilum Sjáanlega nóg komið þegar þjóðarleiðtogar taka undir Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Bátar brenna í Bolungarvík Sjá meira
Skýrsla sem unnin var af Evrópunefnd um pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, eða pyntinganefnd Evrópuráðsins, um aðbúnað í fjórum íslenskum fangelsum leiðir í ljós að aðbúnaður fanga er að mestu leyti góður. Þó séu atriði sem megi bæta, og hafa jafnvel verið í ólestri í lengri tíma. Eftirlitsnefnd á vegum Evrópunefndarinnar heimsótti Ísland á dögunum 17. – 24. maí. Þetta er fimmta heimsókn slíkrar eftirlitsnefndar hingað til lands. Nefndin hefur áður heimsótt fangelsið á Akureyri, Kvíabryggju og Litla-Hraun, líkt og var gert í þessari eftirlitsferð. Þá var fangelsið á Hólmsheiði heimsótt í fyrsta sinn í þessari ferð.Áhyggjur vegna langvarandi aðgerðarleysis í ákveðnum málaflokkum Í skýrslunni lýsir eftirlitsnefndin meðal annars áhyggjum sínum vegna þeirra litlu aðgerða sem gripið hefur verið til varðandi athugasemdir sem nefndin hefur lengi haldið á lofti. Sumar þeirra ná allt aftur til fyrstu heimsóknarinnar fyrir 26 árum. Þar á meðal er krafan um að tekið verði á eiturlyfja- og áfengisfíkn í fangelsum, heilbrigðisþjónustu fyrir fanga og lagalegir fyrirvarar um sjúkrahúsvistun gegn vilja einstaklings á geðdeild. Þá gerir eftirlitsnefndin ofbeldi á milli fanga á Litla-Hrauni að umfjöllunarefni í skýrslunni, og segir raunar að ofbeldið sem um ræðir sé bersýnilega tengt fíkniefnum innan fangelsisins. Þá segir að þrátt fyrir tilraunir starfsfólks til þess að bregðast við ofbeldinu, með því að skilja fanga í sundur og beita öðrum úrræðum, sé ljóst að ekki hafi verið tekið almennilega á rót vandans.Gluggalausir klefar á Akureyri óásættanlegir Eftirlitsnefndin lýsir einnig miklum áhyggjum sínum af gluggalausum klefum á Akureyri, þar sem gæsluvarðhaldsföngum hefur verið haldið í einangrun í allt að 14 daga. „Þetta er óásættanlegt. Nefndin krefst þess að íslensk yfirvöld staðfesti innan mánaðar að þessir klefar hafi verið teknir úr notkun og að allir gæsluvarðhaldsfangar á Akureyri verði vistaðir í klefum með viðunandi aðgang að náttúrulega ljósi,“ segir í skýrslunni. Þess má geta að í svari Dómsmálaráðuneytisins við fyrirspurn fréttastofu kemur fram að þegar sé búið að bregðast við athugasemdum er snúa að gluggalausu klefunum og notkun þeirra verið hætt. Alvarlegustu áhyggjurnar af heilbrigðisþjónustu í fangelsum Mestar áhyggjur hefur eftirlitsnefndin af stöðu heilbrigðisþjónustu innan fangelsa landsins. Fjöldi og viðvera heilbrigðisstarfsmanna í fangelsunum fjórum sé einfaldlega ófullnægjandi, sérstaklega á Hólmsheiði og Litla-Hrauni. Þá er bent á að þrátt fyrir tilmæli nefndarinnar frá 1993 er engin kerfisbundin eða tilbúin læknisfræðileg skimun á nýjum föngum, þar á meðal leit að áverkum og smitandi sjúkdómum. „Þetta er ekki aðeins óásættanlegt með það fyrir augum að koma í veg fyrir illa meðferð heldur einnig hættulegt frá lýðheilsusjónarmiði.“ Nefndin lýsir einnig verulegum áhyggjum vegna skorts á aðgengi fanga að sérfræðilæknum, þar á meðal tannlæknum en sérstaklega geðlæknum og aðstoð lútandi að geðheilsu. Andlega veikir fangar fái því ekki þá meðferð sem þeir þarfnast, til að mynda vistun á geðsjúkrahúsi.Kalla eftir aðgerðaráætlun vegna fíkniefna Nefndin segir íslensk fangelsi skorta yfirgripsmikla áætlum um hvernig taka skuli á fíkniefnum í umferð innan veggja fangelsanna. Því kallar nefndin eftir því að innan þriggja mánaða hafi stjórnvöld lagt fram áætlun um hvernig sjá skulu föngum fyrir viðunandi heilbrigðisþjónustu og hvernig tækla eigi fíkniefni innan fangelsanna. Eins lýsti nefndin yfir áhyggjum sínum af því að fangelsisyfirvöld hér á landi hafi ekki tekið nógu vel á meirihluta þeirra vankanta sem nefndir hafa verið í fyrri skýrslum. Til að mynda í tilfelli laga um sjúkrahúsvistun gegn vilja fólks. Ekki sé nægileg varúð í löggjöf þar að lútandi og hún því ófullnægjandi. Segir athugasemdir skýrslunnar réttar og segir stjórnvöld þurfa að bregðast við Páll Winkel fangelsismálastjóri segist vera sammála því sem fram kemur í skýrslunni og þeim athugasemdum sem þar eru gerðar. Nefnir hann í því samhengi það sem betur mætti fara er varðar geðheilbrigðisþjónustu og meðferðarúrræði fyrir fanga.Páll Winkel hefur lengi lýst áhyggjum af lakri heilbrigðisþjónustu í íslenskum fangelsum.Fréttablaðið/Anton Brink„Það eru atriði í skýrslunni sem þarf að bregðast við og til þess þurfa stjórnvöld í heild að bregðast við,“ segir Páll í samtali við fréttastofu. Hann segir að Fangelsismálastofnun og dómsmálaráðuneytið hafi þegar brugðist við þeim athugasemdum sem gerðar hafi verið í fyrri skýrslum, að því leiti sem stofnanirnar gátu gert einhliða. Til að mynda hafi gluggalaus fangaklefi verið tekinn úr notkun og búið sé að loka þeim fangelsum þar sem aðbúnaður var óviðunandi. „Mér heyrist á öllum að það sé ríkur vilji til þess að bregðast við þessum athugasemdum,“ segir Páll.
Fangelsismál Heilbrigðismál Mest lesið Gripinn glóðvolgur í skjóli nætur við að tappa af bílnum Innlent Sagði sig úr þingmannahóp: „Ég læt ekki nota mig í slíkum tilgangi“ Innlent Hjólreiðamaður slasaður við Kerlingarfjöll Innlent Ung stúlka varð fyrir húsbíl og hljóp af vettvangi Innlent Óteljandi skiptin sem lögregla hefur þurft að vísa sömu mönnum út Innlent MBA-nemi kvartaði og kveinaði en beið lægri hlut Innlent „Í minningu sonar - og allra þeirra sem aldrei komu heim“ Innlent Segir afkomu hundraða ógnað með beinum hætti Innlent Deilur Repúblikana um Epstein-skjölin magnast enn Erlent Foreldrar ómeðvitaðir um fjárhagstjón barnanna í fjárhættuspilum Innlent Fleiri fréttir Áhyggjur af tollum ESB, olíþjófur gómaður og fífldjarfir ferðamenn „Í minningu sonar - og allra þeirra sem aldrei komu heim“ MBA-nemi kvartaði og kveinaði en beið lægri hlut Hjólreiðamaður slasaður við Kerlingarfjöll Árekstur í Öxnadal Ung stúlka varð fyrir húsbíl og hljóp af vettvangi Vilja að ríkisstjórnin leggi allt kapp í að afstýra tollunum Sagði sig úr þingmannahóp: „Ég læt ekki nota mig í slíkum tilgangi“ Ekkert hægt að gera nema húseigendur kæri Segir afkomu hundraða ógnað með beinum hætti Mikil umferð á gosstöðvunum og óvissa á Grundartanga Gripinn glóðvolgur í skjóli nætur við að tappa af bílnum Sóttu veikan ferðamann í Loðmundarfjörð Óteljandi skiptin sem lögregla hefur þurft að vísa sömu mönnum út Vara fólk við því að ganga á nýrunnu hrauninu Stór jarðskjálfti í Vatnajökli Foreldrar ómeðvitaðir um fjárhagstjón barnanna í fjárhættuspilum Sjáanlega nóg komið þegar þjóðarleiðtogar taka undir Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Bátar brenna í Bolungarvík Sjá meira