Hinn græni meðalvegur Jón Skafti Gestsson skrifar 1. nóvember 2019 08:00 Umhverfisvænar lausnir eru af hinu góða. Um það ættu allir að vera sammála og þær eru því sjálfsagður hluti af rekstri fyrirtækja. Hjá Landsneti höfum við lagt mikinn metnað í að finna lausnum okkar umhverfisvænan farveg. Allar okkar stærri framkvæmdir fara í gegnum ítarlegt umhverfismat þar sem áhrif á umhverfið eru metin heildrænt svo hægt sé að taka skynsamlegar ákvarðanir og draga úr neikvæðum áhrifum á umhverfið. Eðli máls samkvæmt verða samt aldrei allir á eitt sáttir þegar kemur að ákvörðunum um framkvæmdir á borð við nýjar háspennulínur. Línur okkar liggja hringinn í kringum um landið og voru á sínum tíma mikið framfaramál fyrir raforkuöryggi í landinu, sérstaklega í hinum dreifðari byggðum. Þær eru því óhjákvæmilega sýnilegar og fólki þykir þær spilla útsýni að mismiklu leyti.Hvað er þá til ráða? Til eru leiðir til að draga úr sýnileika línanna. Skiljanlega dettur mörgum jarðstrengir fyrst í hug en þeir eru umtalsvert dýrari, eru takmörkuð lausn vegna lögmála eðlisfræðinnar og geta í sumum tilfellum verið verri umhverfislega séð. Aðrar leiðir til að minnka sýnileika felast í mastragerðum sem falla betur inn í umhverfið, línuleiðum sem eru fjær alfaraleið eða fjær fallegum stöðum. Að lokum mætti nefna mótvægisaðgerðir sem felast í því að fjarlægja gamlar línur þegar nýjar eru teknar í rekstur eða færa til eins og gert hefur verið við Hamranes í Hafnarfirði. Landsneti eru settar talsvert þröngar skorður um hvernig rekstri okkar og fjárfestingum er hagað. Stjórnvöld setja stefnu um þróun flutningskerfisins sem okkur er lagalega skylt að fylgja og þar á meðal eru kröfur um að flutningskerfi raforku skuli rekið á hagkvæman hátt. Okkur er því ekki heimilt að gera hvað sem er til að tryggja umhverfisvænni niðurstöður og höfum við því reynt að feta þann græna meðalveg sem felst í því að velja góðan kost fyrir umhverfið sem uppfyllir tæknilegar og hagkvæmnikröfur.Samstarf við Háskóla Íslands Ofangreind viðfangsefni voru ástæða þess að við hjá Landsneti fengum Hagfræðistofnun Háskóla Íslands með okkur í tilraunaverkefni til að meta hvar hinn græni meðalvegur liggur, án þess þó að það væri beint hluti af lögbundnu umhverfismati viðkomandi framkvæmdar. Með þessu er gengið lengra við mat á umhverfisáhrifum en almennt gerist í öðrum Evrópulöndum og einnig lengra en lög um mat á umhverfisáhrifum kveða á um. Fyrir valinu varð Hólasandslína 3,72 km löng háspennulína sem fyrirhuguð er milli Akureyrar og Hólasands, og er hún ein af þremur línum í nýrri kynslóð byggðalínunnar sem verið er að vinna að á Norðurlandi. Hinar eru tengingar á milli Kröflu og Fljótsdals og Blöndu og Akureyrar. Hlutverk Hólasandslínu er m.a. að bæta úr óviðunandi stöðu raforkumála á Norðausturlandi og kostnaður við verkefnið er um 8 milljarðar króna. Á leiðinni þverar línan Laxárdal auk þess að liggja um Fnjóskadal og samkvæmt umhverfismati voru sjónræn áhrif talvert neikvæð þar. Hlutverk Hagfræðistofnunar var að meta hversu mikils virði það væri ef ráðist yrði í aðgerðir til að minnka þau sjónrænu áhrif. Hagfræðistofnun fékk því svör frá 2.790 manns og lagði fyrir valtilraun þar sem fólk verðmat þrjár mögulegar lausnir til að minnka umhverfisáhrif Hólasandslínu. Með því að leggja könnunina fyrir svo marga fæst tölfræðilega áreiðanleg niðurstaða sem fangar þær ólíku skoðanir sem fólk hefur á málaflokknum. Landsnet lagði fram eftirfarandi þrjár lausnir til að minnka umhverfisáhrif. Í fyrsta lagi var lagt til að fjarlægja Laxárlínu 1 sem er gömul tréstauralína sem tengir Akureyri við Laxárvirkjun. Í öðru lagi var lagt til að leggja jarðstreng í Laxárdal í stað þess að láta línuna þvera dalinn og í þriðja lagi var lagt til að setja Hólasandslínu og Kröflulínu á tvíbreið möstur þar sem þær eru samsíða í Fnjóskadal í stað þess að hafa tvær línur á aðskildum möstrum, hlið við hlið.Áætlanir í samræmi við vilja almennings Niðurstöður könnunarinnar staðfesta að okkur hjá Landsneti gengur nokkuð vel að feta hinn græna meðalveg. Af þessum þremur lausnum hafði verið áætlað að rífa Laxárlínu en hinar tvær voru ekki í áætlunum fyrirtækisins. Þessu er almenningur sammála, því að samkvæmt mati Hagfræðistofnunar var vilji almennings til að greiða fyrir þessar lausnir ekki til staðar en komst þó næst því í tilfelli niðurrifs Laxárlínu. Afstaða almennings var mest afgerandi gegn jarðstreng í Laxárdal og er í samhljómi við niðurstöður umhverfismats hvað varðar neikvæð áhrif vegna ummerkja jarðstrengs. Niðurstöðurnar benda því til þess að við hjá Landsneti göngum heldur lengra í að draga úr sýnileika framkvæmda en besta hagfræðilega mat gefur til kynna að væri rétt.Höfundur er sérfræðingur á fjármálasviði Landsnets. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Skafti Gestsson Orkumál Umhverfismál Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Af fordómum gervigreindar, Gísla Marteini og því sem þú getur gert til að hafa áhrif! Lilja Dögg Jónsdóttir,Hafsteinn Einarsson skrifar Sjá meira
Umhverfisvænar lausnir eru af hinu góða. Um það ættu allir að vera sammála og þær eru því sjálfsagður hluti af rekstri fyrirtækja. Hjá Landsneti höfum við lagt mikinn metnað í að finna lausnum okkar umhverfisvænan farveg. Allar okkar stærri framkvæmdir fara í gegnum ítarlegt umhverfismat þar sem áhrif á umhverfið eru metin heildrænt svo hægt sé að taka skynsamlegar ákvarðanir og draga úr neikvæðum áhrifum á umhverfið. Eðli máls samkvæmt verða samt aldrei allir á eitt sáttir þegar kemur að ákvörðunum um framkvæmdir á borð við nýjar háspennulínur. Línur okkar liggja hringinn í kringum um landið og voru á sínum tíma mikið framfaramál fyrir raforkuöryggi í landinu, sérstaklega í hinum dreifðari byggðum. Þær eru því óhjákvæmilega sýnilegar og fólki þykir þær spilla útsýni að mismiklu leyti.Hvað er þá til ráða? Til eru leiðir til að draga úr sýnileika línanna. Skiljanlega dettur mörgum jarðstrengir fyrst í hug en þeir eru umtalsvert dýrari, eru takmörkuð lausn vegna lögmála eðlisfræðinnar og geta í sumum tilfellum verið verri umhverfislega séð. Aðrar leiðir til að minnka sýnileika felast í mastragerðum sem falla betur inn í umhverfið, línuleiðum sem eru fjær alfaraleið eða fjær fallegum stöðum. Að lokum mætti nefna mótvægisaðgerðir sem felast í því að fjarlægja gamlar línur þegar nýjar eru teknar í rekstur eða færa til eins og gert hefur verið við Hamranes í Hafnarfirði. Landsneti eru settar talsvert þröngar skorður um hvernig rekstri okkar og fjárfestingum er hagað. Stjórnvöld setja stefnu um þróun flutningskerfisins sem okkur er lagalega skylt að fylgja og þar á meðal eru kröfur um að flutningskerfi raforku skuli rekið á hagkvæman hátt. Okkur er því ekki heimilt að gera hvað sem er til að tryggja umhverfisvænni niðurstöður og höfum við því reynt að feta þann græna meðalveg sem felst í því að velja góðan kost fyrir umhverfið sem uppfyllir tæknilegar og hagkvæmnikröfur.Samstarf við Háskóla Íslands Ofangreind viðfangsefni voru ástæða þess að við hjá Landsneti fengum Hagfræðistofnun Háskóla Íslands með okkur í tilraunaverkefni til að meta hvar hinn græni meðalvegur liggur, án þess þó að það væri beint hluti af lögbundnu umhverfismati viðkomandi framkvæmdar. Með þessu er gengið lengra við mat á umhverfisáhrifum en almennt gerist í öðrum Evrópulöndum og einnig lengra en lög um mat á umhverfisáhrifum kveða á um. Fyrir valinu varð Hólasandslína 3,72 km löng háspennulína sem fyrirhuguð er milli Akureyrar og Hólasands, og er hún ein af þremur línum í nýrri kynslóð byggðalínunnar sem verið er að vinna að á Norðurlandi. Hinar eru tengingar á milli Kröflu og Fljótsdals og Blöndu og Akureyrar. Hlutverk Hólasandslínu er m.a. að bæta úr óviðunandi stöðu raforkumála á Norðausturlandi og kostnaður við verkefnið er um 8 milljarðar króna. Á leiðinni þverar línan Laxárdal auk þess að liggja um Fnjóskadal og samkvæmt umhverfismati voru sjónræn áhrif talvert neikvæð þar. Hlutverk Hagfræðistofnunar var að meta hversu mikils virði það væri ef ráðist yrði í aðgerðir til að minnka þau sjónrænu áhrif. Hagfræðistofnun fékk því svör frá 2.790 manns og lagði fyrir valtilraun þar sem fólk verðmat þrjár mögulegar lausnir til að minnka umhverfisáhrif Hólasandslínu. Með því að leggja könnunina fyrir svo marga fæst tölfræðilega áreiðanleg niðurstaða sem fangar þær ólíku skoðanir sem fólk hefur á málaflokknum. Landsnet lagði fram eftirfarandi þrjár lausnir til að minnka umhverfisáhrif. Í fyrsta lagi var lagt til að fjarlægja Laxárlínu 1 sem er gömul tréstauralína sem tengir Akureyri við Laxárvirkjun. Í öðru lagi var lagt til að leggja jarðstreng í Laxárdal í stað þess að láta línuna þvera dalinn og í þriðja lagi var lagt til að setja Hólasandslínu og Kröflulínu á tvíbreið möstur þar sem þær eru samsíða í Fnjóskadal í stað þess að hafa tvær línur á aðskildum möstrum, hlið við hlið.Áætlanir í samræmi við vilja almennings Niðurstöður könnunarinnar staðfesta að okkur hjá Landsneti gengur nokkuð vel að feta hinn græna meðalveg. Af þessum þremur lausnum hafði verið áætlað að rífa Laxárlínu en hinar tvær voru ekki í áætlunum fyrirtækisins. Þessu er almenningur sammála, því að samkvæmt mati Hagfræðistofnunar var vilji almennings til að greiða fyrir þessar lausnir ekki til staðar en komst þó næst því í tilfelli niðurrifs Laxárlínu. Afstaða almennings var mest afgerandi gegn jarðstreng í Laxárdal og er í samhljómi við niðurstöður umhverfismats hvað varðar neikvæð áhrif vegna ummerkja jarðstrengs. Niðurstöðurnar benda því til þess að við hjá Landsneti göngum heldur lengra í að draga úr sýnileika framkvæmda en besta hagfræðilega mat gefur til kynna að væri rétt.Höfundur er sérfræðingur á fjármálasviði Landsnets.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Skoðun Af fordómum gervigreindar, Gísla Marteini og því sem þú getur gert til að hafa áhrif! Lilja Dögg Jónsdóttir,Hafsteinn Einarsson skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun