Sveinn skapaði stemningu með hönnun sinni

Það skal vanda sem lengi á að standa – er undirtitill sýningar á innanhússhönnun og húsgögnum Sveins Kjarvals (1919-1981) sem uppsett er í Hönnunarsafni Íslands á Garðatorgi. Þau orð eiga vel við verk hans.

„Sveinn Kjarval er maður sem yngri kynslóðir þekkja varla en hann hafði mjög mikið að segja sem hönnuður eftir að módernismi í byggingarlist og húsgögnum verður allsráðandi. Hann kom með þennan nýja, létta stíl sem enn höfðar til samtímans,“ segir sýningarstjórinn Arndís S. Árnadóttir, þar sem við hittumst í Hönnunarsafni Íslands. Við fylgjumst fyrst um stund með gömlu viðtali sem Eiður Guðnason, þáverandi fréttamaður Sjónvarpsins, tók við Svein á hundasýningu í Laugardalnum. „Það er svolítið gaman að heyra Svein lýsa hundunum nánast eins og hönnunargripum,“ bendir hún á brosandi.

Verslunarinnréttingar horfnar

Arndís segir Svein hafa fyrst og fremst hannað innréttingar og húsgögn, enda hafi hann verið húsgagnasmiður í grunninn.

„Hann notaði íslensk efni eftir því sem hann gat, til dæmis kálfsskinn og steina en viðurinn var innfluttur, enda Ísland trjálaust þá. En íslensk áklæði voru mikið að koma fram á þessum tíma, frá Gefjun, Álafossi og fleiri vefstofum. Íslensk gólfteppi voru ofin hér líka og eins gluggatjöld. Svo var hann alltaf með vandaða lýsingu í öllum sínum innréttingum, falin ljós eða lét þau hanga stutt frá afgreiðsluborðum í verslunum og á börum. Verslunarinnréttingarnar hans eru allar horfnar, það finnst ekki eitt stakt afgreiðsluborð en það hafa varðveist góðar myndir og teikningar af þeim,“ segir hún og vekur athygli á sviðsetningu af Austurbar í Austurbæjarbíói. „Sveinn skapaði stemningu með hönnun sinni. Frægasta innréttingarverk hans var Naustið sem minnti á skip, það fékk að lifa í 50 ár.“

Stólar í veiðikofastíl

Sveinn hélt erindi um húsgögn og skrifaði um þau, að sögn Arndísar.

„Í tímaritinu Melkorku bendir hann fólki á það um 1950 að borðstofuborð þurfi ekki endilega að vera í miðri borðstofu, heldur geti verið hluti af dagstofu eða setustofu eins og nú er tíska. Svo kenndi hann smíðakennurum og þeir fengu að nota teikningar hans svo áhrif hans voru mikil.“

Sveinn teiknaði eftir pöntunum fyrir á annað hundrað heimili.

„Sum hafa fengið að standa óbreytt, eitt slíkt fannst á þessu ári, þar voru tveir gripir sem ekki höfðu sést áður,“ segir Arndís og bendir á tvo stóla. „Þessir eru úr stofunni, hún átti að vera í veiðikofastíl. Við vonum að sýningin opni augu fólks fyrir hönnun Sveins ef hún er í kringum það.“